ตำนานผีล้านนาตอนผีปู่ย่ากับผีศาลพระภูมิ
" เนี้ยะลุงคม..ข้าเจ้าใคร่ถามว่าจะแป๋งศาลพระภูมิกาว่าจะแป๋งหอผีปู่ย่าอันใดจะดี? ขอบอกหื้กำลอ คนนึ่งว่าอย่างนึ่ง แถมคนก็ว่าอย่างนึ่ง ข้าเจ้าเลยบ่ฮู้จะเอาจะใด?.... ข้อความดังกล่าวผู้เขียนมักจะถูกถามบ่อยครั้ง หลังจากนั้นผู้ถามก็จะแบมือมาให้ดูทักทายลายมือ ดูเหมือนว่ามันจะเป็นวิถีในชีวิตที่ทำงาน
ไหนๆก็ไหนๆจึงเอาความรู้มาตอบในเวบนี้เสียเลยผู้อื่นก็จะได้ทราบไปด้วยและไม่ต้องสงกะสัย โดยจะเทียบให้เห็นความแตกต่างจะๆ ดังนี้
1.ความเชื่อ ผีปู่ย่าเชื่อว่าเป็นผีบรรพบุรษปู่ย่าตายายที่เสียชีวิตไปแล้ว วิญญาณยังอาลัยลูกหลานอาจวนเวียนอยู่ตามบ้านเรือนลูกหลานจึงทำหอผีปู่ย่าให้วิญญาณอยู่ แตกต่างกับศาลพระภูมิชื่อก็บอกว่าพระภูมิหมายถึงเจ้าที่เจ้าทาง วิญญาณทั่วไปที่รักษาผืนดินในระแวกนั้น
2.การสร้างหอ หอผีปู่ย่านิยมมีสี่เสาเพราะเป็นการสร้างบ้านหลังเล็กๆให้ผีปู่ย่าอาศัยรูปลักษณะจึงคล้ายบ้าน คนสามัญทั่วไป แตกต่างกับศาลพระภูมินิยมมีเสาเดียวรูปร่างหลังคาคล้ายโบสถ์วิหารซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของเจ้าที่เจ้าทางพำนักอาศัย
3.สถานที่สร้างหอ สถานที่สร้างหอผีปู่ย่าจะสร้างตามมุมรั้วบ้านทั่วไปเพียงแต่ขอให้อยู่ในบริเวณบ้าน ส่วนมากนิยมให้อยู่หลังท้ายๆบ้านแตกต่างกับการสร้างศาลพระภูมิต้องหาพื้นที่ชัยภูมิที่เหมาะสม หาทิศทางที่ดี หันหน้าศาลไปทิศทางที่ถูกต้องกับตัวบ้าน
4.ต้นเหง้าความเชื่อ ผีปู่ย่าคนล้านนามาจาก ความเชื่อของเผ่าลัวะปัจจุบันยังมีการบูเสาอินทขีล การเลี้ยงผีปู่แสะย่าแสะที่เชียงใหม่แตกต่างกับศาลพระภูมิรากเหง้ามาจากอินเดีย
5.พิธีกรรม ผีปู่ย่ามีพิธีกรรมการเลี้ยงแบบธรรมดาๆเครื่องเซ่นไหว้ก็เอามาจากอาหารการกินของลูกหลานญาติมิตรที่มาร่วมกันเลี้ยงผีปู่ย่าต้นตระกูลของตนเอง แตกต่างกับศาลพระภูมิต้องมีเครื่องเซ่นไหว้ที่ถูกต้องตามพิธีกรรมกำหนด มีพราหมณ์เป็นผู้ทำพิธี
-----เท่าที่เล่ามาเป็นข้อแตกต่างคร่าวๆยังมีข้อแตกต่างอีกมากหากพูดไปคงยืดยาว จึงเอาที่จำเป็นมาจำแนกให้เห็นว่า ผีปู่ย่ากับศาลพระภูมิมันคนละเรื่องกัน เอาง่ายๆคือ ผีปู่ย่าเป็นเรื่องของคนล้านนาที่มีรากเหง้ามาจากเผ่าลัวะโดยเฉพาะ ส่วนศาลพระภูมิมีรากเหง้าจากอินเดียเป็นเรื่องของคนภาคอื่นที่เพิ่งเข้ามาราวๆที่มีการเปลี่ยนแปลงการปกครองนี่เอง
เอาละครับ เราชาวล้านนาหากจะทำก็เลือกเอาว่าจะสร้างหอผีปู่ย่าหรือศาลพระภูมิก็ตัดสินใจเอาเอง แต่มีข้อแม้อยู่ว่าหากจะสร้างทั้งสองอย่างแล้วอย่าให้เงาของแต่ละหอไปทับกัน ต้องสร้างห่างกันก็เป็นอันว่าอยู่ด้วยความเป็นสุขว่าอั้นเต๊อะ
ด้วยความปราถนาดีจาก....ลุงหนาน
พรหมมา
ความเห็น (8)
สวัสดีเจ้าป้อหนานพรหมมา
ตี้บ้าน บ่อเด่ว บ่หันมีบ้านหน้อย ของผีปู่ย่าแล้วเจ้า
เมื่อก่อน ยังเกยหัน ตี้บ้านของป้อหลวงเลยเจ้า
ยอมือไหว้สา..ลิงล้านนาพร้อมด้วยหลานหน้อยคนชอบกาแฟแม่ฮ่องสอน..
-ลิงล้านนาที่ไม้กล้าสร้างทั้งสองอย่างก็ดีแล้วละเน้อเพราะไม่เสียเงินก็ประหยัดไปอีกอย่าง.
ส่วนหลานสาวคนชอบกาแฟแม่ฮ่องสอนบ่าเดี่ยวบ่หมีบ้านหน้อยหื้อผีปู่ย่าอยู่อาจเพราะว่า ผู้ใหญ่เปิ้นบ่เอาผีปู่ย่ากั๋นแล้วก็เป๋นได้...แต่ถ้าหากลูกหลานจะแต่งงานก็บ่หมีก๋ารไขว้ผี หรือเสียค่าผีต๋ามฮีตฮอยดั้งเดิมมาโดยเฉพาะคนถามหากจะมีตั๋วป้อมีครอบครัวก็ทำต๋ามประเพณีใหม่ๆคงบ่หมีผีปู่ย่าเหมือนคนรุ่นก่อนๆเนอเฮา..ขอบคุณจุ๊ผู้จุ๊คนๆลาไปก่อนเน้อหมู่เฮา
จากลุงหนาน...พรหมมา
coffee mania
สวัสดีต๋อนดึ้ก ๆ เจ้าป้อหนาน
ป้อหนานเจ้า ปิ๊กไปถามป้อตี้บ้าน
ป้อบอกว่า จะมีก้าลูกมะยิง ตี้ฮับผีปู่ย่าไว้เจ้า
ลูกป้อจายเปิ้นบ่ล่ำฮับผีปู้ย่า
ผีปู่ย่า ก่เลยจะมีก้าตี้บ้าน อา กับ ป้าเจ้า
ฟังแล้วก่อ งง ๆ มันแต๊ก่อเจ้า
หลานกาแฟ
-สวัสดีหลานกาแฟคนชอบสงสัย...
แม่นแล้ว ผีปู่ย่าเปิ้นหื้อลูกแม่ญิงสืบต่อเพราะแม่ญิงเป๋นผู้หื้อกำเนิดลูกหลาน เพราะฉะนั้นแม่ญิงต้องเอาใจ๋ใส่ญาติพี่น้อง ประสานงานงานหื้อญาติมาฮ่วมกั๋นในงานพิธีเลี้ยงผีปู่ย่า
หลานกาแฟหากจะต่อสานผีปู่ย่าก็ทำได้เพียงแต่คนใหญ่ในตระกู๋ลเปิ้นมอบหมายหื้อเพราะหลานก็เป๋นแม่ญิงในเครือญาติ....ขอหื้อก้านกุ่งฮุ่งเฮืองไปไจ้ๆเน้อ...จากลุงหนาน... พรหมมา
ไหว้สาป้อหนานเจ้า เมื่อก่อนข้าเจ้าบ่ฮู้ว่าตัวเองมีผีปู่ย่า เล่นกับเพื่อนไปเรื่อย
ไม่ค่อยถือตัว เพราะเรียนหนังสือกับป้อจาย แม่ข้าเจ้าบะแป้จะไปใส่ผี พอแต่งงานก่อยังบ่ฮู้ว่ามีผีปู่ย่า จนกระทั่งโดนด้วยตัวเอง เป๋นผอมจ๋อมเจาะเดาะด้อย เยียะหยั่งก่อบ่ดีบ่ขึ้น เป๋นว่าโดนผีปู่ย่าเล่นงาน ก่อไปเลี้ยงผีปู่ผีย่า และบ่าเดียวก่อเลยเคารพนับถือไปเลี้บงตามประเพณีก่อเลยอยู่ดีกินดีสบายมาเจ้า บะเจือก่อน่าเจือ ผีปู่ย่าข้าเจ้ากินปลาแห้งเจ้า
สวัสดีครูตุ๊......เจ้า
กวง่าลุงหนานจะมาพบก็เลยเวลามาเมินนักแก..
ขอบคุณนักๆเจ้าที่เข้ามาแว่อ่าน..ขอหื้อสบายดีเน้อเจ้า..
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน...พรหมมา
ขอสอบถามหน่อยคะ วันนี้จะตั้งศาลผีปู่ย่า ต้องหันหน้าศาลไปทางไหนคะ ต้องหันหน้าศาลเข้าบ้านหรือหันออกทางประตูรั้วคะ วันนี้จะตั้งศาลละคะ ถ้าจะกรุณาแจ้งเร็วได้ไหมคะ เพราะว่าจะต้องตั้งศาลวันนี้ละคะ
ขอบคุณคะ