พิธีโกนจุก

พิธีมงคลโกนจุก          ประเพณีโบราณ  เมื่อเด็กโกนผมไฟแล้ว  ก็ไว้ผมจุกไว้มิได้ตัด  หากถามว่า  เรื่องไว้จุก  ต้นเดิมมาจากไหน?  ทำไมจึงไว้จุก?  ดังนี้  กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงสันนิษฐานไว้แล้วว่า  เพื่อเป็นเครื่องหมายว่าเป็นเด็ก  เมื่อเข้าไปปรากฏตัวอยู่ในชุมนุมชน  ผู้ใหญ่จะได้มีความเมตตาอุปการะสมภาวะที่เป็นเด็ก  พอเด็กย่างเข้าวัยเจริญ  คือเด็กชายอายุประมาณ ๑๓ ปี  เด็กหญิงอายุประมาณ ๑๑ ปี  บิดามารดาหรือผู้ปกครองก็จะเตรียมพิธีตัดจุกนั้น  เรียกว่า “พิธีมงคลโกนจุก”                งานเช่นนี้  จัดเป็นงานน้อยหรือใหญ่  ตามฐานะของเจ้าภาพ  การเตรียมทำงานนี้ คือ  ต้องนำวันเดือนปีของเด็กไปให้โหรผูกดวง  และกำหนดฤกษ์ให้นิมนต์พระสงฆ์มาสวดมนต์เย็นฉันเช้า  พร้อมบอกแขกหรือญาติตามฐานะ  งานนี้โดยมากนิยมกำหนดเป็น ๒ วัน  เริ่มงานในตอนเย็นที่ได้กำหนด  รุ่งขึ้นตัดจุกงานในตอนเย็นวันแรก                ตอนเย็นวันแรก  เจ้าภาพต้องโกนผมรอบจุกของเด็ก  ให้อาบน้ำ  เกล้าจุกไว้แต่พองาม  เอาปิ่นปักสวมพวงมาลัยที่จุกนั้น  ครั้นพระสงฆ์มาถึงบ้าน  ก็พาเด็กมานั่งหน้าพระเพื่อฟังสวดมนต์  ข้างหน้าของเด็กนั้นจัดโต๊ะไว้ ๑ ตัว  สำหรับรองพานเครื่องตัดจุกเตรียมจับด้ายสายสิญจน์  ทำให้เป็นวงกลมสวมพอเหมาะแก่ผมจุกของเด็ก  พอพระเริ่มสวดพระพุทธมนต์ก็สวมให้เด็ก  เมื่อเจริญพระพุทธมนต์จบก็ปลดสายสิญจน์ออกจากศีรษะเด็ก  ยุติงานตอนเย็นเพียงเท่านี้                                                                                งานในตอนเช้า  วันที่ ๒                เช้าวันรุ่งขึ้น  ให้เด็กอาบน้ำแต่งตัวให้เรียบร้อย  นุ่งห่มผ้าขาว  แล้วให้แบ่งผมจุกเด็กออกเป็น ๓ ปอย  เมื่อพระสงฆ์มาแล้ว  ให้เด็กมานั่งในที่มกลางมณฑล  พระสงฆ์สวดชยันโต  เมื่อพระสวดถึงบทว่า  สีเส  ปฐวิโปกฺขเร  ผู้เป็นประธานในพิธีก็เริ่มตัดจุกทันที  แล้วให้โกนผมเด็กให้เกลี้ยงเกลาเรียบร้อย                ครั้นโกนผมเด็กเรียบร้อยแล้ว พาเด็กไปนั่งบนที่สมควรที่จัดไว้สำหรับอาบน้ำมนต์ให้ญาติผู้ใหญ่และแขกทั้งหลายรดน้ำเด็ก  ให้ศีลให้พร  ครั้นเสร็จแล้ว  พาเด็กมานั่งหน้าพระสงฆ์  เจ้าภาพถวายภัตตาหาร  เมื่อพระฉันแล้ว  เจ้าภาพถวายเครื่องไทยธรรม  พระสงฆ์กล่าวอนุโมทนา  เป็นอันเสร็จพิธี