การคิดแบบหมวกหกใบ

การคิดแบบหมวกหกใบ มุมมองที่หลากหลายของการตัดสินใจ

วิธีคิดแบบหมวกหกใบ มุมมองที่หลากหลายของการตัดสินใจ

วิธีคิดแบบหมวกหกใบเป็นเทคนิคอันทรงพลังที่จะช่วยในการตัดสินใจที่สำคัญจากมุมมองที่หลากหลาย โดยจะช่วยให้การตัดสินใจทำได้ดีขึ้นจากการมีมุมมองแตกต่างจากปกติ จะช่วยให้เข้าใจความสลับซับซ้อนของการตัดสินใจ ระบุปัญหา และมองหาโอกาสที่ในบางครั้งอาจจะมองไม่เห็น เครื่องมือนี้คิดค้นโดย Edward de Bono จากหนังสือ '6 Thinking Hats'.

ผู้ที่ประสบความสำเร็จส่วนมากมักจะคิดจากมุมมองเชิงบวกซึ่งอาจจะเป็นเหตุที่ทำให้ประสบความสำเร็จ แต่ก็อาจจะล้มเหลวได้ที่จะละเลยจากปัญหาด้านอารมณ์ ความรู้สึก ความคิดสร้างสรรค์หรือทัศนคติเชิงลบ ซึ่งก็อาจหมายความว่ามีการมองข้ามความล้มเหลวจากแผนงาน ขาดความคิดสร้างสรรค์และวางแผนเพื่อป้องกันข้อผิดพลาดที่อาจเกิดได้

การมีมุมมองที่เหมือนกันหรือมองโลกในแง่ร้ายอาจเป็นการป้องกันที่เกินความจำเป็น คนที่ชอบใช้ความรู้สึกอาจจะล้มเหลวในการตัดสินใจอย่างสุขุมและมีเหตุผล แต่หากมองปัญหาด้วยเทคนิคแบบ “หมวกหกใบ” เราจะแก้ปัญหาได้ด้วยวิธีการหลากหลาย การตัดสินใจและการวางแผนจะผสมผสานระหว่างความทะเยอทะยาน ทักษะในการปฏิบัติงาน ความรู้สึกอ่อนไหว ความคิดสร้างสรรค์และมีการวางแผนเพื่อป้องกันข้อผิดพลาดที่อาจเกิดได้

จะใช้อย่างไร

เราสามารถใช้เทคนิคนี้ ไม่ว่าจะทำงานคนเดียวหรือขณะประชุมกลุ่ม ในการทำงานกลุ่มจะเกิดผลดีมากเนื่องจากจะลดการเผชิญหน้าระหว่างสมาชิกกลุ่มได้จากการมีหลายมุมมองบนปัญหาเดียวกัน หมวกแต่ละใบจะมีวิธีคิดที่แตกต่างกันออกไป

หมวกสีขาว

จะคิดถึงแต่ข้อมูล ข้อเท็จจริงที่มีเท่านั้น เพื่อดูว่าได้เรียนรู้อะไรจากตรงนี้บ้าง หรือยังขาดอะไรอยู่ ต้องเพิ่มเติมอะไรเพื่อที่จะทำให้ใช้ประโยชน์ได้ ดังเช่นการที่เราศึกษาแนวโน้มที่เกิดขึ้นในอดีตเพื่อคาดคะเนว่าอะไรจะเกิดขึ้นในอนาคต

หมวกสีแดง

การสวมหมวกแดงจะทำให้เรามองสิ่งที่เกิดขึ้นด้วยอารมณ์ การตัดสินใจด้วยความรู้สึก รวมถึงการพยายามคาดหมายว่าคนอื่นๆ จะรู้สึกอย่างไรบ้าง รวมถึงทำความเข้าใจการโต้ตอบของคนที่ไม่เข้าใจเหตุผลของเรา

หมวกสีดำ

การคิดแบบหมวกสีดำเป็นการมองจากความคิดแง่ลบ อย่างระมัดระวัง พยายามคาดการณ์ดูว่าหากไม่เป็นไปตามแผนจะเป็นอย่างไร เพื่อกำจัดหรือแก้ไขหรือเตรียมแผนรองรับ หมวกสีดำจะทำให้การวางแผนของเรา “เข้มแข็ง” มากขึ้น นอกจากนี้ยังจะช่วยหาข้อบกพร่องหรือความเสี่ยง ก่อนที่เราจะลงมือ การคิดแบบนี้จะมีประโยชน์โดยเฉพาะกับผู้ที่มักจะมองสิ่งต่างๆ ในแง่ดีเสมอจนไม่สามารถคาดการณ์ปัญหาล่วงหน้าได้ จะทำให้ลดความยุ่งยากลงได้

หมวกสีเหลือง

การคิดแบบหมวกสีเหลืองจะช่วยในด้านบวก จากการมองในแง่ดีจะช่วยให้เห็นประโยชน์และคุณค่าของการตัดสินใจ การคิดแบบนี้จะช่วยให้เราสามารถมุ่งหน้าดำเนินงานต่อไปได้ แม้ทุกอย่างจะดูมืดมนและยุ่งยาก

หมวกสีเขียว

การคิดแบบหมวกสีเขียวเป็นความคิดเชิงสร้างสรรค์ซึ่งสามารถหาแนวทางแก้ปัญหาได้ เป็นแนวความคิดเชิงเสรีคิดอย่างมีวิจารณญาณ

หมวกสีฟ้า

การคิดแบบหมวกสีเหลืองจะช่วยในด้านการควบคุมกระบวนการ จากผู้ดำเนินการประชุมซึ่งเมื่อพบว่ายากที่จะดำเนินการต่อไปได้ ก็อาจจะสั่งให้คิดแบบหมวกสีเขียว หรือเมื่อต้องการแผนสำรองก็อาจจะให้คิดแบบหมวกสีดำ

เทคนิคที่หลากหลายนี้ก็คือการมองอย่างหลากหลายผ่านอาชีพต่างๆ (เช่น แพทย์ สถาปนิก ผู้จัดการฝ่ายขาย ฯ) หรือจากลูกค้าที่แตกต่างกัน

ตัวอย่าง

ผู้จัดการของบริษัทอสังหาริมทรัพย์แห่งหนึ่งกำลังคิดอยู่ว่าจะตัดสินใจสร้างอาคารสำนักงานแห่งใหม่ดีหรือไม่ สภาพเศรษฐกิจก็อยู่ในช่วงขาขึ้น พื้นที่สำนักงานก็ถูกจับจองจนลดจำนวนลงอย่างรวดเร็ว เลยใช้ความคิดแบบหมวก 6 ใบเพื่อแก้ปัญหา

ด้วยการคิดแบบหมวกสีขาว มีการวิเคราะห์จากข้อมูลที่มี ศึกษาแนวโน้มของพื้นที่สำนักงานให้เช่า ที่ลดลงอย่างรวดเร็ว ซึ่งมีการคาดการณ์ว่าเมื่ออาคารสำนักงานสร้างเสร็จ ปัญหาการขาดแคลนพื้นที่เช่าจะปะทุขึ้นอย่างรุนแรง การคาดการณ์จากภาครัฐแสดงให้เห็นว่ามีการเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างคงที่ในช่วงที่กำลังก่อสร้าง

จากการคิดแบบหมวกสีแดง ผู้จัดการแผนกบางคนคิดว่าแบบอาคารค่อนข้างดูไม่ดี และก็น่าจะไม่คุ้มทุน มีการคาดการณ์ว่าผู้คนอาจจะไม่ชอบที่จะทำงานในที่แบบนี้ จากหมวกสีดำ ก็เกิดความกังวลว่าการคาดการณ์ของรัฐอาจจะผิดพลาด เศรษฐกิจน่าจะเป็นช่วงขาลงมากกว่า ซึ่งหากเป็นแบบนี้ อาคารสำนักงานก็อาจจะถูกทิ้งร้างเป็นเวลายาวนานแน่นอน หากตัวอาคารดูไม่ดี ไม่น่าดึงดูดใจ บริษัทต่างๆ ก็จะไปมองหาอาคารที่ดูดีกว่าในราคาที่เท่าๆ กัน และด้วยหมวกสีเหลือง ก็ตัดสินใจว่าเศรษบกิจน่าจะดีขึ้น การคาดการณ์น่าจะเป็นจริง ดังนั้น หน่วยงานจึงตกลงใจที่จะลงทุน

ประเด็นสำคัญ

วิธีคิดแบบหมวกหกใบ เป็นเทคนิควิธีที่ดีในการมองหาเหตุผลประกอบการตัดสินใจ จากมุมมองที่หลากหลาย ที่ไม่ใช่เพียงแค่การใช้เหตุผลเท่านั้น การใช้ความรู้สึกหรือการคาดคะเนก็สามารถนำมาใช้ได้ เป็นการเปิดกว้างสำหรับโอกาสที่จะมีการตัดสินใจอย่างสร้างสรรค์ วิธีนี้ยังจะช่วยคนที่มองโลกในแง่ร้าย ให้มีแนวคิดเชิงบวกและสร้างสรรค์ได้ แผนงานที่ถูกพัฒนาจากการคิดแบบหมวก 6 ใบจะดูมีความสมเหตุสมผลและมีข้อบกพร่องน้อยกว่า และยังช่วยหลีกเลี่ยงข้อผิดพลาดด้านภาพลักษณ์และช่วยหาเหตุผลที่ดีในก่อนจะรับทำงานตามคำสั่งอีกด้วย

[รอง ผอ.สพท.]

ชื่นชมความตั้งใจและเจตนาดีในบทบาทหน้าที่ และขอบคุณที่มอบส่งดีดีให้เป็นมุมมองในการตัดสินใจ

[จุไรรัตน์]

กำลังค้นหาความรู้เรื่องนี้อยู่ ทำให้เข้าใจมากขึ้น ขอบคุณค่ะ

[ศรีนภา]

ขอบคุณสำหรับการคิดแบบหมวกหกใบที่ทำให้เกิดความเข้าใจชัดเจนมากยิ่งขึ้น