การขับเคลื่อนเครือข่ายการท่องเที่ยวโดยชุมชนแห่งประเทศไทย ตอนที่ 2

ตอนที่ 1

         ต่อมาเป็นการนำเสนอสถานการณ์และรูปแบบเครือข่ายการท่องเที่ยวโดยชุมชนของภาคตนเอง   โดยตัวแทนการท่องเที่ยวโดยชุมชนของทั้ง 4 ภาค เป็นผู้นำเสนอ   ส่วนใหญ่นำเสนอประเด็นปัญหาที่ได้ประสบในการดำเนินเครือข่ายการท่องเที่ยวโดยชุมชน  ซึ่งแต่ละภาคนำเสนอเนื้อหาที่ค่อนข้างคล้ายคลึงกัน  ประเด็นปัญหาก็ไม่ค่อยแตกต่างกันมาก  โดยผู้เขียนจะสรุปภาพรวมเครือข่ายการท่องเที่ยวโดยชุมชนระดับประเทศ  ในประเด็นต่างๆ  ดังนี้  คือ
         1. จุดเริ่มต้นของการท่องเที่ยวโดยชุมชน
              - ปัญหา  อาทิ  ผลกระทบจากท่องเที่ยวกระแสหลัก  บริษัททัวร์เอาเปรียบชุมชน  ไม่มีสถานะทางสังคม  การสนับสนุนจากภาครัฐไม่ต่อเนื่อง  จัดการท่องเที่ยวอย่างไม่รู้ผลกระทบ ทรัพยากรธรรมชาติขาดความสมบูรณ์   เอาใจนักท่องเที่ยวมองเชิงธุรกิจมาก  ขาดความรู้ความเข้าใจการจัดการ  ฯลฯ
              - การทำงานวิจัย  ทำให้เกิดการรวมกลุ่มกัน  และช่วยเพิ่มศักยภาพของเครือข่าย
         2. ความสนใจของนักท่องเที่ยวต่อการท่องเที่ยวของชุมชน  คือ
 - ธรรมชาติ / ป่าไม้
 - สนใจวิถีชีวิตชุมชน
 - วัฒนธรรมชุมชน
 - อาหารพื้นเมือง
 - พิธีกรรม / ประเพณี
         3. โครงสร้างเครือข่ายการท่องเที่ยวโดยชุมชน
 - แต่ละจังหวัดมีตัวแทนชุมชน
 - จังหวัดคัดเลือกตัวแทนของภาค
 - องค์กรระดับประเทศ
 - ตั้งสำนักการท่องเที่ยวโดยชุมชนอย่างยั่งยืน  (อาจจะอยู่ในกระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา)
         4. เป้าหมายของเครือข่ายการท่องเที่ยวโดยชุมชน
 - มีแนวทางเดียวกันทุกภาค
 - ชุมชนพี่ช่วยน้อง
 - สร้างการมีส่วนร่วม
 - เกิดหลักสูตรท้องถิ่น
 - มีความรู้เป็นองค์รวม
         5. แนวทางการพัฒนาเครือข่ายการท่องเที่ยวโดยชุมชน
 - นโยบายของรัฐในอนาคต  เช่น  การปกป้องมัคคุเทศน์ท้องถิ่น
 - คงวิถีชีวิตและวัฒนธรรม
 - ไม่มุ่งเน้นรายได้แบบธุรกิจ
 - มีนโยบายที่มาจากบนลงล่างและจากล่างขึ้นบน
 - จุดเชื่อมต่อความแตกต่างระหว่างพื้นที่
 - สานประโยชน์รัฐ ชุมชน และเอกชน
         6. ประโยชน์ของเครือข่ายการท่องเที่ยวโดยชุมชน
 - แลกเปลี่ยนเรียนรู้วิถีชีวิต วัฒนธรรม  การจัดการ การท่องเที่ยว ทรัพยากร ฯลฯ
 - ช่วยกันแก้ปัญหา
 - นำสู่การค้นหาตัวเอง
 - พัฒนาชุมชนเข้มแข็ง
 - นำเสนอวิถีชีวิต

          กระบวนการทางการท่องเที่ยว  ไม่ใช่กระบวนการที่เป็นเส้นตรง  แต่ในที่สุด  ภาพรวมจะเคลื่อนไป    แต่ต้องย้อนกลับมาดู  และปรับปรุงพัฒนาอยู่ตลอดเวลา  ไม่มีกรณีไหนที่ประสบความสำเร็จ ถ้าใช้การท่องเที่ยวเป็นหลัก  แต่จะกลายเป็นว่า การท่องเที่ยวเป็นส่วนเสริมเท่านั้น  เราสามารถใช้คุณค่าที่เรามีอยู่  เปลี่ยนมาเป็นมูลค่าเสริมการท่องเที่ยวได้
         การท่องเที่ยวไม่ใช่เรื่องการซื้อกับการขาย  แต่เป็นความสัมพันธ์ระหว่างคนมาท่องเที่ยวกับเจ้าของบ้าน  เป็นรายได้เสริมจากสิ่งที่เรามี
         ปัจจัยที่ทำให้การท่องเที่ยวโดยชุมชนประสบความสำเร็จ  คือ
 1. การมีผู้นำที่เข้มแข็ง สร้างความต่อเนื่อง  สร้างแรงจูงใจ
2. มีตัวช่วยเชื่อมต่อระหว่างข้างล่างกับ
3. ชุมชนต้องมีภูมิคุ้มกัน
4. ใช้สถานบันการศึกษาเป็นพี่เลี้ยง  เราไม่สามารถใช้หน่วยานราชการได้  ชุมชนเป็นผู้เลือก  โค้ชเป็นผู้สนับสนุน

          สิ่งที่ผู้เขียนประทับใจมาก  คือ  การท่องเที่ยวโดยชุมชนของทั้ง 4 ภาค  มีความเป็นมิตรภาพ  ช่วยเหลือเกื้อกูล  และมีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันแบบใจถึงใจกันอย่างเป็นปกติอยู่แล้ว  เป็นรูปแบบเครือข่ายที่จับมือกันแบบหลวมๆ  เป็นอิสระแต่ช่วยเหลือกัน  ทุกภาคได้เห็นถึงความสำคัญและความจำเป็นของการสร้างเครือข่ายและการเรียนรู้ร่วมกันเป็นอย่างดี

โปรดติดตามตอนต่อไป