ทุกปีและเท่าที่จำความได้พวกเราจะละศีลอดตามรางเวลาที่สำนักงานคณะกรรมการอิสลามแจก แม้ว่าบางครั้งจะฉบับของนักการเมือง(เพื่อหาเสียง) หรือขององค์กรต่างๆ ส่วนใหญ่แล้วจะคัดลอกมาจากปฏิทินฮิจเราะฮฺที่ออกโดยสำนักงานคณะกรรมการอิสลามประจำจังหวัด
เมื่อหลายปีมาแล้วผมเคยทำงานที่สำนักงานคณะกรรมการอิสลามประจำจังหวัด ครั้งหนึ่งมีหนังสือจากโรงพิมพ์ในจังหวัดเสนอขอพิมพ์ปฏิทินฮิจเราะฮฺโดยที่เขามีเนื้อหาและตารางเวลาเรียบร้อยแล้ว ใครเป็นคำคำนวณตารางเวลานั้น ใครเป็นคนกำหนด และได้รับการรับรองจากสำนักงานหรือคณะกรรมการอิสลามแล้วหรือยัง ปรากฏว่าไม่มีผู้ใดรับผิดชอบ โดยถือหลักว่า โรงพิมพ์ที่ไม่ได้เป็นโรงพิมพ์ของมุสลิมก็ไปซื้อบล็อกมาจากโรงพิมพ์มุสลิม แต่พอพิมพ์ออกมามีข้อสังเกตหลายจุด(ตามประสาคนขี้สงสัย) เช่น
· ทำไมเวลาของจังหวัดยะลากับปัตตานีต้องแตกต่างกันทั้งสองจังหวัดอยู่ในแนวเดียวกัน
· ทำไมเวลาของจังหวัดยะลากับหาดจึงเป็นเวลาเดียวกันทั้งๆที่อยู่กันคนละแนว
· ทำไมเวลาในแต่ละวัน บางวันติดกันเวลาห่างกันหลายนาที ทั้งๆที่น่าจะเรียงลำดับ
ผมก็ไปสอบถามจากโรงพิมพ์ต้นต่อว่าเวลาเหล่านี้มาจากไหน คำตอบที่ได้คือทางโรงพิมพ์ทำเองโดยลอกจากของปีที่แล้วๆมา โดยยึดตามตารางคำนวณของหะยีสุหลง ส่วนกำหนดวันให้เจ้าหน้าที่คนหนึ่งในโรงพิมพ์กำหนดก่อนแล้วไปถามโต๊ะครูบางคนว่าถูกต้องหรือไม่
จากการศึกษาของผม ไม่ว่าจะเป็นของ โต๊ะครูหะยีสุหลง หรือโต๊ะครูหะยีอับดุลวาฮับ อาลี(บิดา รศ.ดร.อิสมาแอ อาลี ผอ.วิทยาลัยอิสลามศึกษา มอ.ปัตตานี) การคำนวณของโต๊ะครูที่ยิ่งใหญ่ทั้งสองมีความแม่นย้ำมากทั้งๆที่ในขณะนั้นไม่มีเครื่องมือคำนวณเหมือนปัจจุบัน
ผมเข้าใจว่าส่วนผิดพลาดที่เกิดขึ้นจากคัดลอกและการถ่ายถอดจากรุ่นสู่รุ่น เมื่อมีผิดพลาดจากปีใดปีหนึ่งปีต่อๆมาก็จะผิดพลาดตาม ก็เลยเกิดคำถามอย่างที่ผมได้ตั้งไว้ข้างต้นผมขอเปรียบเทียบเวลาละศีลอด(ดวงอาทิตย์ตกดิน)ของวันนี้(วันที่ 19 กันยายน) ตามตารางเวลาที่ออกโดยสำนักงานคณะกรรมการอิสลามประจำจังหวัด ของ รศ.นิแวเตะ และตารางเวลาของกรมอุทกศาตร์ จากการคำนวณด้วยโปรแกรมของ ดร.มันซูร อัฮมัด
จังหวัด/อำเภอ |
สนง.กกอ.ยะลา |
รศ.นิแวเตะ |
ดร.มันซูร |
กรมอุทกศาสตร์ |
ยะลา |
18.19 |
18.13 |
18.13 |
18.13 |
ปัตตานี |
18.17 |
18.13 |
18.13 |
18.13 |
สงขลา |
18.16 |
18.16 |
18.16 |
|
หาดใหญ่ |
18.19 |
18.17 |
18.16 |
|
จะนะ |
18.15 |
18.15 |
||
บางลาง |
18.19 |
18.14 |
||
เบตง |
18.19 |
18.15 |
(ที่ว่างอยู่จะใส่ข้อมูลภายหลัง ส่วนของกรมอุทกศาสตร์มีเฉพาะตัวจังหวัด)
จะเห็น ยะลากับหาดใหญ่ตามตารางของสำนักงานคณะกรรมการอิสลามเท่ากันแต่ของ รศ.นิแวเตะต่างกัน 4 นาที และของดร.มัซูรกับของกรมอุทกศาสตร์ต่างกัน 3 นาที
ท่านจะยึดเอาอันไหน ได้ทั้งนั้นครับ ผมใช้อยู่ของ ดร.มันซูร ครับ รู้สึกมันตรงดีและตรงกับของคนอื่นด้วย
อาจารณ์น่าจะเอาเวลาของจังหวัดนราธิวาส มาเปรียบเทียบด้วยนะครับ อยากรู้ด้วยนะครับ
แล้วคนกทม.หละจะทำไง ก้เหมือนๆๆที่บอกนั้นเหมือนกันคัดลอกมาเช่นกัน...
แล้วแบบนี้ถ้าละสิลอดก่อนเวลาจะทำไง...
ผมเสนอว่า กลับไปสู่รากฐานเดิมดีกว่าครับ คือ ใช้การสังเกตจากสภาพจริงของชุมชน ยกเว้นวันฝนตก เมฆมาก เดาอย่างมีเหตุมีผล ผมคิดเล่นๆ ว่าอันนี้น่าจะสอดคล้องกับซุนนะห์มากกว่า วัลลอฮูอะลัม