174 เฮฮาศาสตร์ 3 ดงหลวง “บ้านหนองหมู”
บ้านหนองหมูเป็นบ้านที่อยู่ฝั่งขวาของลำห้วยบางทราย มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ดงหลวงในหลายแง่ด้วยกัน ก่อนปี พ.ศ. 2546 ในช่วงฤดูน้ำหลากนั้น ชาวบ้านหนองหมูต้องเหมือนหมู่บ้านที่ถูกปล่อยเกาะ เพราะไม่มีทางเข้าออกสังคมภายนอก น้ำในลำห้วยบางทรายเอ่อท่วมท้นตะหลิ่ง มีสะพานแขวนที่พอเอารถมอเตอร์ไซด์จูงลากผ่านไปได้บ้าง แต่การขนส่งสินค้า การนำผลผลิตจากไร่นาออกสู่ตลาดต้องทำเฉพาะฤดูแล้งหรือก่อนฤดูฝนเท่านั้น โดยลงไปก้นลำห้วยบางทรายนั่น เพิ่งจะมีสะพานคอนกรีตในปลายปี 2548 นี่เอง แต่ก็เกิดเดินขบวนของชาวบ้านจนผมต้องกระโดดเข้าไปเผชิญหน้าอย่างตื่นเต้นจริงๆ
ในทางประวัติศาสตร์ บ้านหนองหมูเป็นบ้านแรกที่ชาวไทโซอพยพมาจากคำชะอีข้ามภูเขาไปลงที่ดงหลวง ก่อนที่จะแยกย้ายออกไปเป็นบ้านพังแดง นาหลัก มะนาว โพนสว่าง ในภายหลัง โดยต่างก็ไปหาที่ดินทำกินใหม่ กลายเป็นตำบลพังแดงในปัจจุบัน ดังนั้นทั้งตำบลจึงมีนามสกุลเดียว คือ เชื้อคำฮด ท่านที่สนใจประวัติศาสตร์ท้องถิ่นย่อมมีคำถามตามมามากมาย การที่ทั้งตำบลมีประวัติศาสตร์ร่วมกันเช่นนี้ ย่อมมีอะไรเกี่ยวเนื่องกันแน่นอน
ลำห้วยบางทรายไหลเคี้ยวคด บ้านหนองหมูตั้งอยู่ติดกับ "ภูไก่เขี่ย" และ "ภูเพ็ก"
ทั้งตำบลเคารพผีตัวเดียวกัน หรือเคารพปู่ตาแห่งเดียวกัน คือที่บ้านหนองหมูซึ่งเป็นรากเหง้าเดิมของเขาก่อนแยกออกไปนั่นเอง ทุกปีทุกหมู่บ้านจึงหมุนเวียนกันมาเป็นเจ้าภาพไหว้ปู่ตาก่อนลงทำนา และครั้งที่สองก่อนเกี่ยวข้าว โดยใช้ไก่มาเซ่นไหว้ที่ดงปู่ตาบ้านหนองหมู มีพ่อเกี้ยงเป็นเฒ่าจ้ำใหญ่ เป็นผู้ทำพิธีตามประเพณีโบราณ
นี่คือป่าปู่ตาเก่าแก่ ที่พี่น้องไทโซ่ทั้งตำบลจะต้องมาทำพิธีไหว้เจ้าปู่ ปีละ 2 ครั้ง
ยุคสมัยเริ่มเปลี่ยนไป การไหว้ปู่ตาก่อนลงนากับก่อนเกี่ยวข้าวนั้นเริ่มเกิดปัญหาเพราะเมื่อสถานที่ทำนาแตกต่างไปย่อมทำนาและเกี่ยวข้าวไม่ตรงกัน การจะมาคอยให้พร้อมจึงค่อยทำนั้น ขัดกับหลักการการดำรงวิถีชีวิต ที่ให้สอดคล้องกับลักษณะภูมินิเวศน์ บ้านพังแดงจึงขอแยกผีออกไป บ้านโพนสว่างก็แยกผีออกไป ส่วนที่เหลือก็ยังมาทำพิธีร่วมกันมิได้ขาด การแยกผีออกไปก็มีส่วนทำให้ประเพณีบางอย่างเปลี่ยนแปลงไปด้วย กล่าวคือ ที่วัดดอยน้อยอันเป็นที่ตั้งของภูเขาไฟนั้น โบราณจะมีพิธีใหญ่ขึ้น โดยคนทั้งตำบลจะเดินทางไปร่วมงานกันเรียกพิธีขอฝน แต่ต่อมาบ้านโพนสว่างซึ่งเป็นที่ตั้งของภูเขาไฟนั้น แยกผีออกมาจากบ้านหนองหมูแล้วก็อ้างความเป็นเจ้าของที่ภูเขาไฟ จัดทำพิธีขอฝนเอง เป็นเจ้าภาพเอง ทำให้ทั้งตำบลต่อต้านและพิธีกรรมต่างๆก็จางลงจนไม่มีปรากฏอีกแล้ว
บนดอยภูเพ็กมีสำนักสงฆ์ของพระสายปฏิบัติที่ท่านเป็นกำลังสำคัญในการอนุรักษ์ป่าชุมชนแห่งนี้จนได้รับรางวัลพระราชทานธง
บ้านหนองหมูมีวัดป่าภูเพ็ก เป็นที่ตั้งของสำนักสงฆ์ที่พระอาจารย์ภมรศักดิ์ชาวกรุงเทพฯมาเป็นเจ้าอาวาส เป็นพระปฏิบัตืที่อนุรักษ์ป่าไม้ และร่วมมือกับชาวบ้านดูแลป่าไม้จนป่าชุมชนบ้านหนองหมูได้รับรางวัลธงพระราชทานจากองค์สมเด็จมาหลายปีแล้ว ป่าภูเพ็กจึงเป็นแหล่งศึกษา เรียนรู้ เรื่องการจัดการป่าชุมชนของท้องถิ่น
พ่อเกี้ยง เชื้อคำฮด เป็นจ้ำใหญ่ของตำบลพังแดง ผู้รอบรู้ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น ใครสนใจเรียนรู้ต้องมากราบเรียนจากท่านครับ
ผู้บันทึกพบผู้เฒ่าบ้านหนองหมูนี้ใช้เครื่องมือจุดไปแบบโบราณคือเอาเศษหินมาตีกับเหล็กเป็นประกายไฟแล้วไปติดปุยฝ้ายแล้วเป่าจนลุกโพลน พ่อเฒ่าขาวอายุ 70 กว่าแล้วยังใช้เครื่องมือบุราณนี้อยู่ โดยท่านบอกว่า ประหยัด ไม่ต้องกลัวน้ำมันหมด ไม่ต้องซื้ออะไร หาได้เองในหมู่บ้านดูได้ที่ เรื่องเล่าจากดงหลวง 39 “บ่ะไฟโป๊ก” ที่ดงหลวง
สะพานแขวนของเก่า เคียงคู่กับสะพานคอนกรีตของใหม่ ถนนต่อจากสะพานเข้าบ้านหนองหมู อันเป็นเรื่องที่ชาวบ้านเกิด Mob
ครั้งหนึ่งในปี 2546-2547 ผู้บันทึกเผชิญการเดินขบวนของชาวบ้านต่อต้าน สปก.ที่ผมทำงานอยู่ เรื่องของเรื่องคือความผิดพลาดของราชการที่ไม่ประสานงานกันทำแผนก่อสร้างถนนซ้ำเส้นทางกันส.ป.ก.ก็จะสร้าง กรมทางหลวงชนบทก็จะส้ราง แต่ทั้งสองหน่วยงานไม่เคยคุยกันก่อนว่าตัวเองมีแผนงานนี้อยู่ บังเอิญว่าแบบถนนของ กรมทางหลวงชนบทนั้น มีความกว้าง 6 เมตร ของ ส.ป.ก.กว้างเพียง 4 เมตร ชาวบ้านบอกต้องการให้กรมทางหลวงชนบทเป็นผู้สร้าง แต่เจ้าหน้าที่ ส.ป.ก.ไม่ยอมบอกว่าทำเรื่องจ้างผู้รับเหมาแล้วและกำลังเข้าก่อสร้าง โดยอ้างว่าทางกรมทางหลวงชนบทแม้จะมีแผนงานก็สร้างไม่ได้ เพราะที่ดินทั้งหมดนั้นเป็นของ ส.ป.ก. จะสร้างถนนก็ต้องขออนุญาต ส.ป.ก.ก่อน
"อีฉันไม่รู้หร๊อก อินเตอร์หนก อินเตอร์เน็ต น่ะ.. แต่ฉันรู้การทำนาทำสวน เข้าป่าหาของกิน ไม่ต้องซื้อ จะมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับยายก็มา"
ชาวบ้านไม่ชอบใจ ส.ป.ก.จึงรวมตัวกันทั้งหมู่บ้านจะเดินขบวนไปร้องผู้ว่าราชการจังหวัด ผมต้องลงไปลุยเอง โดยเผชิญหน้าขบวนชาวบ้านแล้วขอเจรจาดีดี คุยกันให้เข้าใจก่อน ซึ่งท่านที่เคยผ่าน Mob มาแล้วย่อมทราบดีว่าบรรยากาศมัน เป็นอย่างไร แต่ความที่เคยผ่าน Mob มาแล้วจึงรู้ดีว่าควรจะเจรจาอย่างไรจึงจะมัดใจชาวบ้านได้ ในที่สุดเรื่องก็ยุติลงที่ให้ ส.ป.ก.สร้างถนนต่อไป โดยใช้มาตราฐาน กรมทางหลวงชนบท และกรมทางหลวงชนบทก็สร้างสะพานและนำงบประมาณส่วนเกินไปทำถนนให้แข็งแรง เฮ่อ ประสบการณ์เดิมช่วยได้ จิตวิทยามวลชนช่วยได้
ความที่บ้านหนองหมูเป็นพี่ใหญ่ในประวัติศาสตร์สร้างบ้านแปงเมืองของตำบลพังแดง ย่อมมีผู้เฒ่าผู้แก่ที่น่าสนใจหลายท่าน ใครจะศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่น ต้องมาบ้านหนองหมูครับ เมื่อเร็วๆนี้ก็ทราบว่า อาจารย์ทางประวิติศาสตร์ ของ มข.เข้าไปคุยกับพ่อเกี้ยงเพื่อสัมภาษณ์ ในการทำงานกับหมู่บ้าน กับชุมชนนั้น หากเราเข้าใจพัฒนาการท้องถิ่นแล้ว เท่ากับเราอ่านลายแทงขุมทรัพย์ออกไปครึ่งหนึ่งแล้วครับ
เฮฮาศาสตร์ 3 เราจะเดินทางผ่านบ้านหนองหมูครับ
ความเห็น (15)
สวัสดีครัยท่านบางทราย (คนเข็นครก ขึ้นภูเขา)
- บันทึกพบผู้เฒ่าบ้านหนองหมูนี้ใช้เครื่องมือจุดไปแบบโบราณคือเอาเศษหินมาตีกับเหล็กเป็นประกายไฟแล้วไปติดปุยฝ้ายแล้วเป่าจนลุกโพลน พ่อเฒ่าขาวอายุ 70 กว่าแล้วยังใช้เครื่องมือบุราณนี้อยู่ โดยท่านบอกว่า ประหยัด ไม่ต้องกลัวน้ำมันหมด ไม่ต้องซื้ออะไร หาได้เองในหมู่บ้าน
นี่แหละครับ ที่มาของ หิน เหล็ก ไฟ ตัวจริง เสียงจริง
- ตามมาอ่าน
- ยั่วกิเลศน่าดู
- พี่หน่อยขอเบอร์โทรศัพท์พี่ครับ
- ผมค้นดูแล้วหาไม่พบ
- ขอเบอร์ให้พี่หน่อยนะครับ
- รบกวนบอกด้วยครับ
หวัดดีท่าน 
สะ-มะ-นึ-กะ
- หากไม่เสียเวลาไป วันนั้นจะพาผ่านบ้านหนองหมูแล้วลงไปพบพ่อเฒ่ารายนี้ครับ
หวัดดีน้องขจิต
- 08 1670 1148 เอาไปเลย
- คิดอยู่ว่าจำทำอย่างไรให้ เฮฮาศาสตร์ 3 กับน้องขจิตอยู่ชิดติดกัน อิ อิ..
- ขอบคุณมากครับ
- ส่งให้พี่หน่อยเรียบร้อยแล้วครับผม
- วิธีเขย่าขั้วหัวใจด้วยเรื่องที่คาดไม่ถึงทุกวันเช่นนี้
- นอกจากจะเป็นตำราในการจัดงานที่ละเอียด ครบเครื่องเรื่องวิธีการแล้ว
- ท่านได้ชวนพวกเราเรียนเรื่องต่างๆตั้งแต่ตอนยังไม่ได้ไปโดยไม่รู้ตัว
- ถ้าภาคการศึกษาเอาไปใช้ได้สักเสี้ยวเดียว จะเป็นประโยชน์อย่างมาก เพราะสะท้อนว่า ครูผู้สอนได้เตรียมทำการบ้านอย่างหนัก เตรียมการสอนอย่างดีเยี่ยม
- แบบนี้ลูกศิษย์ไม่รักและศรัทธาครูก็แย่แล้ว
- อ่านแล้วตื่นเต้นจริงๆครับ ยิ่งติดตามก็ยิ่งเสียดายแทนคนที่ไม่ได้มางานนี้
- มีบันทึกมากระตุ้นอีกแล้ว พี่ลูกช้างเราเนี่ย
- หมายความว่า..ถ้าใครไม่ไปนี่ถือว่าเสียโอกาสอันมีค่ามากเลยใช่มั้ยคะ
- อยากไปๆๆๆๆ
สวัสดีครับท่านครูบา
- ผมเพียงใช้โอกาสนี้เปิดเวทีของชาวบ้านผ่านตัวผมไปสู่สาธารณะใหญ่ โดยมี G2K เป็นทางเปิดสู่โลกกว้าง
- เอาเรื่องของชาวบ้านออกไปให้สาธารณะได้รับรู้รับทราบว่า มีไทโซ่อยู่นี่ เขามีประวัติศาสตร์ อย่างนี้ เขามีวัฒนธรรมประเพณีอย่างนี้ ครับ แม้ว่าจะเป็นเพียงเสี้ยวส่วน ก็ยังดีกว่าที่ปล่อยให้เขาจมปลักอยู่กับขุนเขา ปล่อยให้สังคมกว้างใหญ่วิ่งหนีเขาไปไหนก็ไม่รู้
- เวทีสาธารณะ หรือตลาดความรู้ หรือ Knowledge Supermarket แห่งนี้อาจจะมีคนที่เขาสนใจเรื่องชนบท เรื่องท้องถิ่น เข้ามาทักทาย เข้ามาเก็บความรู้เอาไปก็จะเป็นประโยชน์ หรืออาจจะเป็นฉนวนก่อให้เกิดการต่อยอดต่างๆออกไปมากมายก็ได้ครับ
- ให้ขาวบ้านมีเวทีของเขาบ้าง โดยผ่านเรา ผมก็ทำหน้าที่ผู้สื่อข่าวให้ครับ
- ขอบพระคุณท่านครูบาครับ
สวัสดีน้องลูกหว้า
- หายเหนื่อยหรือยังล่ะ เห็นตะลอนๆไปมากมายหลายที่น่ะ เอ้าเพื่อชาติ เราทำให้ นะ
- พี่ก็เติม ข้อมูลไปเรื่อยๆแหละครับ เผื่อไปสกิดใจใครเข้าบ้างก็จะเป็นโอกาสของเขา ให้โอกาสเขา
- อาจจะเป็นงานเปิดตัวตนดงหลวงก็ได้นะครับ มิเช่นนั้นก็เก็บเงียบอยู่ในซอกหลืบของความทรงจำแห่งอดีต
- เรามาเชื่อมโลกเข้าด้วยกัน ไม่มีต่ำกว่า ไม่มีสูงกว่า ไม่มีฐานันดรศักดิ์ ฯลฯ มีแต่ใจถึงใจ
- เราใช้เวลาเพียง 2-3 วันเพื่อรับรู้เรื่องราวของเพื่อน พี่น้องของเราในหุบเขาแห่งอดีต มันมีค่ามากสำหรับเขาเอง และสำหรับเรา ที่จะสื่อใจถึงใจครับ
- หากเราทำอย่างนี้กันในทุกๆแห่ง ปัญหาภาคใต้อาจจะไม่เกิดขึ้นก็ได้ครับ..ฝันไปบ่...เนี่ยะ
มาติดตามเรื่องราวของดงหลวงก่อนที่จะมีโอกาสได้เข้าไปเยี่ยมชมจริงๆ คิดว่าน่าจะทำให้เราเข้าใจสภาพของท้องที่ ชาวบ้าน ประเพณีและวัฒนธรรมมากขึ้น และอินกับการดงหลวงมากขึ้นค่ะ
เคยไปเยี่ยมชมสถานที่บางแห่งแต่เราไม่เคยทราบประวัติศาสตร์ ความเป็นมาและเป็นไป ทำให้เราได้แต่มองผ่านๆ ไม่เข้าใจ สื่อไม่ถึง จึงขาดโอกาสการเรียนรู้ไปอย่างน่าเสียดายค่ะ
ขอให้พี่บางทรายมีข้อมูลมีเล่าสู่กันฟังไปเรื่อยจนถึงวันงานเลยนะค่ะ...อิอิอิ...ขอมากไปมั้ยค่ะเนี่ย....
หวัดดีครับอาจารย์แป๋ว 
paew
- ใช่ครับอาจารย์แป๋วครับ บางทีเราเห็นฝรั่งเดินชมปูชนียสถานบ้านเราโดยการอ่านหนังสือ ก่อนแล้วก็เดินชมอย่างพินิจพิเคราะห์ เขาเรียนรู้จริงๆครับ
- แต่พี่ไทยเราเป็นฉิ่งฉับทัวร์ เคยเห็นเขาไปเที่ยวหน้าผาโขงเจียม แต่เมาแอ๋ เข้าไป แล้วหิ้วขวดเหล้าไปด้วย เสร็จแล้วก็ขว้างให้มันแตก เฮกัน..
- เราไม่มีแบบนั้นแน่ เพราะเราสนใจการเรียนรู้ครับ
- อาจารย์แป๋วครับมี ป้าแดงเพิ่มอีก 2 ท่านครับ
- ตามมาเกาะติดบันทึกทุกบันทึกด้วยความอาลัยอาวรณ์
- หว้าจะเป็นคนเที่ยวแบบฝรั่งค่ะ ค่อยๆเดิน ดู เรียนรู้ เลยทำให้ไม่ค่อยมีคนอยากเดินดูด้วย
- ชอบเรียนรู้ประวัติศาสตร์ เพราะคุณพ่อเคยสอนทางด้านนี้
- พี่ไพศาลคะ ถ้าหว้ามีโอกาสไปควรไปลงที่ไหน อย่างไรบ้างคะ แบบว่า..ไม่สะดวกนำรถไปค่ะ สอบถามไว้เผื่อจะมีโอกาสกับเขาบ้าง
- น้องลูกหว้าครับ อ.ลูกหว้า
- มาถึงขอนแก่นเป็นใช้ได้ นอกนั้นพี่รับผิดชอบเองครับ
- กำลังจะประชุมทีมงานครับเพื่อกำหนดเรื่องวันเวลาที่ผู้ร่วมงานจะมาอย่างชัดเจนครับ
- เบื้องต้นคร่าวๆคือ หากมาถึงเช้า 16 เรามีรถตู้คอยรับเข้าพื้นที่ วันกลับก็มาส่งที่ขอนแก่นครับ
- สำหรับคนที่จะมาจากเชียงใหม่ บินมาลงอุดร ก็จะมีรถตู้อีกคันไปรับที่นั่นแล้วเข้าสถานที่งาน
- แต่เนื่องจากการเดินทางจากขอนแก่นถึงที่จัดงาน และจากอุดร เดินทางถึงที่จัดงาน จะต้องใช้เวลาประมาณ 3 ชั่วโมง จึงน่าที่จะนัดกันว่า จะเดินทางถึงขอนแก่นสักกี่โมง ถึงจะนั่งรถตู้ไปด้วยกัน พร้อมกันจะได้ไม่เสียเที่ยวครับ
- สำหรับท่านที่มาลงอุดรค่อนข้างชัดเจนว่าเครื่องลงประมาณบ่ายสองโมง ก็นั่งรถไปงานประมาณ 6 โมงเย็นเป็นอย่างช้า กินข้าวเสร็จก็เข้าโปรแกรมแค้มป์ไฟ และแบ่งกลุ่มย่อยตามสะดวก ซึ่งพี่จะจัดคนหลักไว้ครับ
- รายละเอียดพี่จัดประชุมทีมงานแล้วจะแจ้งให้ทราบครับ
- อยากให้มาครับน้องลูกหว้า
- แวะเข้ามาศึกษาข้อมูลครับ
- ทำให้เห็นภาพของชุมชนได้ชัดเจนมากขึ้น
- ขอบพระคุณมากครับ
หวัดดีน้องสิงห์ 
สิงห์ป่าสัก
- วันอาทิตย์นี้พี่ชายพี่จะมาจากกำแพงเพชรมาที่ขอนแก่นเพื่อร่วมทำบุญคุณแม่ครบร้อยวันครับที่เสียชีวิตไป
- ญาติพี่น้องมากันเต็มบ้านแหละ
- ฝนตกมากไหม กำแพงเพชร ที่ขอนแก่นตกทุกวัน ที่มุกดาหารน้ำท่วมแล้ว..