แนวทางการประยุกต์ GIS กับการวิเคราะห์เส้นทางโครงข่ายด้วย Network Analyst


แนวทางการประยุกต์ GIS กับการวิเคราะห์เส้นทางโครงข่ายด้วย Network Analyst

ในช่วงวันจันทร์ อังคารที่ผ่านมา 18-19 มิย. 2550
ทางศูนย์วิจัยระบบภูมิสารสนเทศเพื่อการพัฒนาท้องถิ่น ก็ได้มีการบริการวิชาการในการฝึกอบรมบุคลากรให้กับหน่วยงานที่ได้สมัครเข้ามา (โดยเสียค่าใช้จ่าย)  เลยนำมาแชร์ประสบการณ์ผ่านเว็บไซต์ gotoknow นี้ เผื่อจะเป็นประโยชน์การนำ GIS มาประยุกต์ใช้ในอีกแง่มุม

โดยหัวข้อของการฝึกอบรม ในสองวันนี้
การวิเคราะห์เส้นทางโครงข่ายด้วย Network Analyst
โดยทางผมเป็นวิทยากร ได้เลือกใช้โปรแกรม ArcGIS : ArcView 9.1 ในการฝึกอบรมครั้งนี้ เป็นโปรแกรมที่ต้องเสียค่าลิขสิทธิ์

เห็นหลายหน่วยงานที่ได้เลือกใช้เพราะความสะดวก ไม่ต้องเสียเวลาในการมานั่ง Coding Program มาก เหมาะสำหรับผู้ไม่ค่อยชอบเสียเวลาในการเขียน application ที่ยุ่งยากมาก

ในตัวโปรแกรมเอง ก็มี VBA สำหรับที่จะแก้ไขให้เกิดเป็น application ของหน่วยงานเองเช่นกัน


โดยในการอบรมครั้งนี้มีมากจากทั้ง สถาบันการศึกษา หน่วยงานบริษัทเอกชน ราชการ  และการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค ที่มีความสนใจในการประยุกต์ใช้ สำหรับการบริหารโครงข่ายคมนาคม

ในหัวข้อการประยุกต์
ทางเราได้สำรวจผู้เข้าร่วมการฝึกอบรม
ก็มีการปรับพื้นฐานระบบภูมิสารสนเทศใหม่อีกครั้ง ในด้านระบบภูมิสารสนเทศ เพื่อให้จูน ความเข้าใจให้ตรงกันก่อน เพราะในแต่ละท่านมีประสบการณ์โดยเฉพาะในงานของท่านเอง ที่แตกต่างกันไป แต่ในด้านระบบภูมิสารสนเทศ อาจจะมาจากหลายหลายหน่วยงานกัน

จากนั้นหัวข้อที่สอง
ในการสร้างฐานข้อมูล Network เพื่อจะรองรับฟังก์ชั่นในการวิเคราะห์โครงข่ายคมนาคม (ทางบก)  ปูพื้นฐานให้แต่ละท่านเพื่อเสริมความเข้าใจ พบว่าส่วนใหญ่ที่เข้าฝึกสามารถปฏิบัติการได้อย่างดี และเข้าใจมากขึ้น

เมื่อเราสร้างฐานข้อมูล Network เป็นก็จะต้องคำนึงถึงประเด็นในการสร้างฐานข้อมูลโครงข่ายคมนาคมดังนี้
การกำหนดเงื่อนไขของเส้นทางถนน
1. การบังคับเส้นทางเดินรถได้ทางเดียว (oneway)
2. การกำหนดชนิดและประเภทของถนน (Hierarchy of road)
3. การกำหนดบังคับการเลี้ยว (Turn / U-Turn)
4. การควบคุมความเร็วเฉลี่ยในแต่ละเส้นถนน (Speed)
5. การควบคุมการเชื่อมต่อระดับของถนน (Connectivities)
6. การควบคุมการปิดถนน (Barrier)

เมื่อ ผู้เข้าฝึกอบรมเข้าใจพื้นฐานในการควบคุมเส้นทางคมนาคมได้แล้ว ก็เริ่มเข้าสู่กระบวนการในการวิเคราะห์และกำหนดเงื่อนไขควบคู่ไปข้างต้น โดยแยกเป็น การประยุกต์ใช้ดังนี้
1. การหาเส้นทางที่ประหยัดเวลาที่สุด (Finding The best route)
ซึ่งการหาเส้นทางที่ประหยัดเวลานี้ อาจจะไม่ใช่เส้นทางที่สั้นที่สุด

2. การหาเส้นทางที่เหมาะสมในการไปให้บริการลูกค้า (Finding the best roder route) ในกรณีที่ต้องไปให้บริการ site ลูกค้า หลายจุด
*กรณีปกติ
*กรณีที่มีเงื่อนไขเพิ่มเติมจากลูกค้า เช่น เวลาเปิด/ปิด รับสินค้า และควบคุมเวลาในการขนส่ง หรือลงสินค้าให้ลูกค้า

3. การหาจุดบริการสาธารณที่ใกล้ที่สุด (Finding Closest Facilities) ในกรณีบริการสาธารณะ เช่น จุดเกิดเหตุ ที่ต้องการให้บริการจาก โรงพยาบาล / สถานีตำรวจ / สถานีดับเพลิง เพื่อเข้าควบคุมสถานการณ์ ในการเข้าถึงที่เกิดเหตุ เป็นต้น โปรแกรมจะประมวลหา โรงพยาบาล ที่ใกล้ที่สุด โดยสามารถกำหนดเงื่อนไขได้หลากหลาย เช่น จำนวนโรงพยาบาล หรือ ระยะเวลาที่ต้องมาให้ถึงจุดเกิดเหตุภายในกี่นาที เป็นต้น

4. การหาพื้นที่ให้บริการ (Finding the Service Area)
เป็นการกำหนดจุดคลังสินค้า หรือร้านค้า ที่เราเป็นเจ้าของ หรือเราอาจจะเปิดร้านค้าแข่งขันกัน เราสามารถคำนวณ พื้นที่ให้บริการ (ไม่ใช่การทำ Buffer zone) แต่เป็นการควบคุมโดยระยะทาง หรือระยะเวลาในการเคลื่อนที่ไปบนถนนจริง

5. การคำนวณหาจุดเริ่มต้นไปจุดปลายทาง (Finding O-D Cost Matrix) เพื่อหาความสัมพันธ์ของคลังสินค้า ที่ไปยังลูกข่าย หรือร้านขายปลีกในการส่งสินค้าไปยังแหล่งเหล่านั้น โดยควบคุมในเชิงของเวลา หรือระยะทางในการเคลื่อนที่ได้


6. การคำนวนโครงข่ายคมนาคมมากกว่า 1 ประเภท (multimodal Network Analyst) เป็นการคำนวนระยะทาง หรือระยะเวลา แต่ที่นิยมเรามักใช้คำนวนระยะเวลาในการเคลื่อนที่
เช่น ขึ้นรถประจำทางหรือ taxi แล้วไปต่อ รถไฟฟ้า BTS แล้วไปต่อรถไฟฟ้าใต้ดิน แล้วขึ้นรถประจำทางไปต่อถึงเป้าหมายในเวลาที่สั้นที่สุด เหมาะสำหรับการวิเคราะห์แบบซับซ้อนหน่อย ปัจจุบันโปรแกรมก็ช่วยให้เราสามารถดำเนินการได้
*** แต่ยังคงมีปัญหาสำหรับมือใหม่ ที่จะต้องเข้าใจการเตรียมฐานข้อมูลที่ยากขึ้นไปอีกระดับหนึ่ง

และผู้เข้าอบรมได้แชร์ประสบการณ์ ให้โจทย์ในการหาวิธี คำนวน เส้นทางขับขึ่จักรยานเสือภูเขา ในการขึ้นเขาลงเขา ด้วยเวลาที่ต่างกัน อันนี้ก็ไม่ยาก ซึ่งผู้เข้าอบรมได้เข้าใจ สามารถประยุกต์ใช้ได้

ฉบับนี้อาจจะแชร์ประสบการณ์ที่ได้จัดฝึกอบรมในครั้งนี้
และโอกาสถัดไปอาจจะนำรูปมาประกอบเพิ่มเติม ครับ



ความเห็น (5)
นายวิชัย กระมุทกาญจน์

ผมกำลังจะทำการวิเคราะห์เส้นทางการเยี่ยมบ้านนักเรียนเพื่อกำหนดเส้นทางที่เหมาะสมที่สุด แต่ไม่มีคูมือเลยครับ อาจารย์ได้ทำวิดีทัศน์การอบรมมัยครับ

     itar3

ผมอยากรู้วิธีทำการหาเส้นทางที่เหมาะสมในการไปให้บริการลูกค้า เพราะผมกำลังทำโปรเจ็คเกี่ยวกับเรื่องนี้อยู่ครับ ช่วยรบกวนหน่อได้ไมครับ...ขอบคุณครับ

จากเด็ก ม.สารคาม

อยากได้เรื่องในการวิจัย

เกี่ยวกับ GIS

ทางสังคมศาสตร์ครับ

ช่วยแนะนำได้ไหมครับ....ขอบคุณมากครับ

ปวันรัตน์ แต่นสุ่ย

สนใจเรียน โปรแกรม ArcGIS : ArcView 9.1 มีที่ไหนเมื่อไรคะ

สนใจอบรมมากเลยคะ ถ้ามีส่งเมล์ มาที่ [email protected]

มีประโยชน์มากเลยครับที่ผู้มีความรู้ได้เผยแพร่องค์ความรู้แบบนี้ไปในวงกว้าง

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท