"เซลล์เป็นองค์ประกอบพื้นฐานของสิ่งมีชีวิต" เฉกเช่นเดียวกับที่อะตอมเป็นองค์ประกอบพื้นฐานในวิชาเคมีหรือฟิสิกส์
สิ่งมีชีวิตล้วนประกอบไปด้วยเซลล์ และเซลล์ยังแสดงความสามารถในการดำรงชีวิตได้
ในสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์ พวก พืช หรือ สัตว์ มักมีเซลล์ซึ่งเปลี่ยนแปลงไปทำหน้าที่พิเศษต่างๆ หลายแบบ เช่น เป็นเนื้อเยื่อหรืออวัยวะ
เนื่องจากเซลล์ส่วนใหญ่มีขนาดเล็ก ซึ่งไม่สามารถมองเห็นด้วยตาเปล่าได้ ดังนั้นเราจึงมีอุปกรณ์ที่ช่วยในการศึกษาเรียนรู้เรื่อง "โครงสร้างและหน้าที่ของเซลล์ (Structure and Function)" สิ่งนั้นคือ "กล้องจุลทรรศน์ (Microscope)"
กล้องจุลทรรศน์ แบ่งออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ คือ
ต่อไปนี้ เป็นภาพ ขนาดของเซลล์และออร์แกเนลล์ เมื่อเปรียบเทียบกับสิ่งที่เรารู้จัก โดยใช้เครื่องมือที่แตกต่างกันในการมองเห็น (ถ้าต้องการขยายภาพ กดที่ภาพนั้นอีกครั้งหนึ่ง)
ภาพที่ ๑ |
นักชีววิทยาเกี่ยวกับเซลล์ สามารถแยกออร์แกเนลล์ต่างๆ มาเพื่อศึกษาวิธีการทำงานโดยใช้เทคนิคที่เรียกว่า "Cell Fractionation" ดังภาพ
ภาพที่ ๒ |
ขั้นแรกเขาจะบดเซลล์ให้แตกออก
(Homoginization) ได้ส่วนที่เป็น Homogenate
นำไปเซนตริฟิวส์ที่ความเร็ว 800 g (gravity) เป็นเวลา 10 นาที
จะได้ส่วนที่ตกตะกอนออกมา (Pellet) และส่วนที่เป็นส่วนน้ำใสๆ
(Supernatant)
จากนั้นก็นำส่วนน้ำใส
แยกไปปั่นที่ความเร็วต่างๆ กัน เราก็จะได้ส่วนของออร์แกเนลล์ต่างๆ
ไปศึกษาส่วนประกอบและหน้าที่การทำงานต่างๆ ที่เรียกว่า "Metabolic
Process" (ศึกษาภาพที่ ๒)
ตัวอย่างเรื่องนี้ เช่น ส่วนที่แยกออกมาได้มี enzyme ที่เกี่ยวข้องกับ Cellular Respiration เมื่อนำส่วนนี้ไปศึกษาโครงสร้างด้วยกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอน พบว่าเป็นส่วนของไมโตคอนเดรีย แสดงว่า ไมโตคอนเดรีย (Mitochondria) เป็นบริเวณที่ทำหน้าที่เกี่ยวกับ "การหายใจระดับเซลล์"
Prokaryotic และ Eukaryotic cells
ในเซลล์ต่างๆ มีองค์ประกอบที่เหมือนกันคือ เยื่อหุ้มเซลล์หรือ Plasma membrane/Cell membrane ซึ่งภายในมีส่วนที่เป็นของเหลวเรียกว่า ไซโตพลาสม Cytoplasm /Cytosol นอกจากนั้นยังมีส่วนของโครโมโซม ที่มียีนและ DNA
Prokaryotic cell แยกออกเป็นคำว่า Pro (มาจากภาษากรีกแปลว่า before)+ กับคำว่า karyon (มีความหมายว่า nucleus) หมายถึงเซลล์ ที่ DNA รวมกันอยู่ที่บริเวณที่เรียกว่า "nucleoid" โดยที่ไม่มีเยื่อหุ้มแบ่งเขตส่วนที่เป็นนิวเคลียสกับส่วนที่เหลืออยู่ (ดูภาพที่ ๓ ประกอบ) ตัวอย่างของเซลล์พวกนี้ได้แก่ แบคทีเรีย และสาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงิน
ภาพที่ ๓ Prokaryotic cell |
||
Eukaryotic cell (กรีก Eu=true + karyon) หมายถึงมีนิวเคลียสที่แท้จริง คือส่วนที่เป็นนิวเคลียสมีเยื่อหุ้ม (nuclear envelope) และส่วนที่อยู่ระหว่างนิวเคลียสกับเยื่อหุ้มเซลล์ เราเรียกว่า ไซโตพลาสม (cytoplasm) โดยปรกติแล้ว เซลล์ยูคาริโอตจะมีขนาดของเซลล์ใหญ่กว่าเซลล์โปรคาริโอต (ดูภาพที่ ๔ และ ๕ ประกอบ)
ภาพที่ ๔ Animal Cell |
ภาพที่ ๕ Plant Cell |
|
คำถาม :
อ้างอิง : Biology ของ N.A Campbell และ J.B. Reece ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 6 สำนักพิมพ์ Pearson Education International
ขอบคุณมากนค่ะ
ไม่พูดถึง TEM บ้างอ่ะคับ