หลังจากเสร็จสิ้นภารกิจที่ งานจุลกรรมเกษตรยั่งยืนแม่ฮ่องสอน คณะ สกว.ภาค ซึ่งนำโดย ดร.สินธุ์ สโรบล  ผู้ประสานงาน สกว.ภาค และคณะ ได้เดินทางต่อไปยังบ้านรุ่งอรุณ แม่ฮ่องสอน

เพื่อไปประเมินโครงการวิจัยเพื่อท้องถิ่นดีเด่น ในปี ๒๕๔๙ ในส่วนของจังหวัดแม่ฮ่องสอน ได้คัดเลือกโครงการวิจัย "รูปแบบการจัดการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์และวัฒนธรรมชุมชนโดยชุมชนที่ได้รับผลกระทบจากปัญหายาเสพติด บ้านรุ่งอรุณ อำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน"

มี พันโทปิยวุฒิ โลสุยะ เป็นหัวหน้าโครงการวิจัย และผมเป็นที่ปรึกษา โครงการ ได้ร่วมคิด ร่วมทำ ในกระบวนการศึกษาวิจัย มาโดยตลอดนับแต่ประกาศสงครามยาเสพติด กลางปี ๒๕๔๗

วันนี้ผมเป็นตัวแทนของ พันโทปิยวุฒิ โลสุยะ ที่จะช่วยในการนำเสนอกระบวนการการทำงานภายใต้บริบทยาเสพติด โดยใช้ "การท่องเที่ยวโดยชุมชน" เป็นเครื่องมือในการพัฒนาชุมชนรุ่งอรุณ พร้อมกับ "อาเหลียง" สุเมธ แซ่หย่าง ผู้ช่วยนักวิจัย ซึ่งเป็นพระเอกของงานนี้

งานวิจัยชิ้นได้ถูกนำเสนออย่างโดดเด่นในการพัฒนาศักยภาพ"คน" ซึ่ง ผลที่ได้รับคือ "คนเก่งขึ้น""ผลผลิต" ในแง่ของผลสำเร็จตามโครงการวิจัยอาจไม่สมบูรณ์แบบ แต่การที่คนในชุมชนถูกพัฒนาศักยภาพขึ้น เป็นเมล็ดพันธุ์แห่งปัญญาที่แกร่งกล้า ถือว่าเป็น ที่น่าภาคภูมิใจ

 

 อาเหลียง ผู้ช่วยนักวิจัยบ้านรุ่งอรุณ

 

"อาเหลียง" ผู้ช่วยนักวิจัย  เป็นหนุ่มใหญ่ชาวจีนยูนนาน เป็นผู้ช่วยผู้นำในชุมชน การที่คนหนุ่มกล้าคิด กล้าทำ และเสียสละเพื่อชุมชน เพื่อกลุ่มชาติพันธุ์ของตนเอง อย่างโดดเด่น

อาเหลียงได้เข้ามาเป็นผู้ช่วยนักวิจัย และร่วมทำกระบวนการศึกษา วิจัยและพัฒนาในชุมชนของตนเองมาโดยตลอด

พัฒนาการการเป็นนักพัฒนาชุมชน ของอาเหลียงเด่นชัดขึ้นมาเรื่อย จากการเรียนรู้ ในฐานะผู้ช่วยโครงการวิจัย เขาเก่งขึ้น เขาคิดอย่างเป็นระบบ ถ่ายทอดออกมาโดยการพูดคุยในเวทีพัฒนาชุมชนอย่างน่าฟัง

กระบวนการพัฒนาหมู่บ้านจึงได้รับการสานต่อ จากวิธีคิดของทีมวิจัยชุมชนที่ได้รับการพัฒนาศักยภาพ

โครงการวิจัยชิ้นนี้...ได้เสร็จสิ้นลงไปตามระยะเวลา...กระบวนการจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชนยังต้องหารูปแบบที่เหมาะสมกับชุมชน  เหมือนกับว่างานยังไม่เสร็จ ...ปัญหาใหม่ๆเข้ามาท้าทายเรื่อยๆ

แต่สิ่งที่ยังเหลืออยู่เมื่องานวิจัยเสร็จสิ้น คือ วิธีคิด- ปัญญาที่เปรียบประดังอาวุธของอาเหลียง และของคนในชุมชนที่ร่วมเป็นทีมวิจัย 

จุดเด่นของโครงการวิจัยเพื่อท้องถิ่น โครงการนี้ กล่าวคือ

• นักวิจัยเป็นทหารที่มีกระบวนทัศน์ใหม่ในการพัฒนา วิธีคิดนอกกรอบ ทำหน้าที่เป็นพี่เลี้ยงให้ชุมชน โดยทีมวิจัยเป็นเยาวชนในชุมชน
• บริบทพื้นที่เป็นชุมชนจีนยูนนาน ที่มีการปิดตัวมานานเพราะปัญหายาเสพติด ดังนั้นกระบวนการการทำงานแรกๆจำเป็นต้องมีหน่วยงานทหารมาขับเคลื่อนระยะแรก
• ในระหว่างการดำเนินงาน ผู้ช่วยนักวิจัยซึ่งเป็นชาวบ้าน สามารถก้าวขึ้นมาเป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลงในชุมชน โดยได้รับการยอมรับจากชุมชนและหน่วยงาน

ไม่ว่าผลประเมินโครงการวิจัยเด่นจะเป็นอย่างไร?

แต่สิ่งที่เกิดขึ้นที่  "หลี่หมิงซิงซุน" (รุ่งอรุณ) เป็นผลงานที่พวกเราทีมงานวิจัยเพื่อท้องถิ่นแม่ฮ่องสอนภาคภูมิใจ