ดูกรลูกนายบ้าน มิตร ๔ จำพวกเหล่านี้ คือ มิตรมีอุปการะ ๑ มิตรร่วมสุขร่วมทุกข์ ๑ มิตรแนะนำประโยชน์ ๑ มิตรมีความรักใคร่ ๑ ท่านพึงทราบว่า เป็นมิตรมีใจดี (มิตรแท้) ฯ

มิตรมีอุปการะ....

• รักษาเพื่อนผู้ประมาทแล้ว
• รักษาทรัพย์สมบัติของเพื่อนผู้ประมาทแล้ว
• เมื่อมีภัยเป็นที่พึ่งพำนักได้
• เมื่อกิจที่จำต้องทำเกิดขึ้นเพิ่มทรัพย์ให้สองเท่า (เกินกว่าที่ออกปาก)

.........

 มิตรร่วมสุขร่วมทุกข์.....

• บอกความลับ (ของตน) แก่เพื่อน
• ปิดความลับของเพื่อน
• ไม่ละทิ้งในเหตุอันตราย
• แม้ชีวิตก็อาจสละเพื่อประโยชน์แก่เพื่อนได้

............

มิตรแนะนำประโยชน์.....

• ห้ามจากการทำความชั่ว
• ให้ตั้งอยู่ในความดี
• ให้ได้ฟังสิ่งที่ยังไม่เคยฟัง
• บอกทางสวรรค์ให้

.........

 มิตรมีความรักใคร่.....

• ไม่ยินดีด้วยความเสื่อมของเพื่อน
• ยินดีด้วยความเจริญของเพื่อน
• ห้ามคนที่กล่าวโทษเพื่อน
• สรรเสริญคนที่สรรเสริญเพื่อน

ต่อจากนั้นพระผู้มีพระภาคเจ้าได้สรุปมิตรมีใจดีเหล่านี้ด้วยคาถาประพันธ์ว่า...

• บัณฑิตรู้แจ้งมิตร ๔ จำพวกเหล่านี้ คือ มิตรมีอุปการะ ๑ มิตรร่วมสุขร่วมทุกข์ ๑ มิตรแนะนำประโยชน์ ๑ มิตรมีความรักใคร่ ๑ ว่าเป็นมิตรแท้ ฉะนี้แล้ว พึงเข้าไปนั่งใกล้โดยเคารพเหมือนมารดากับบุตร ฉะนั้น ฯ

คาถาประพันธ์ส่วนนี้ยังมีต่อ แต่ผู้เขียนเห็นว่าไม่เกี่ยวกับการสรุปเรื่องมิตรแท้ จึงยกยอดไปเล่าในตอนต่อไป.... 

...............

อนึ่ง มีประเด็นเปรียบเทียบที่แตกต่างกันในข้อสรุประหว่างมิตรเทียมกับมิตรแท้ ซึ่งผู้เขียนใคร่จะเพิ่มเติมอีกนิด กล่าวคือ  มิตรเทียม ควรหลีกให้ไกลเหมือนคนเดินทางเว้นทางที่มีภัย (ดู เล่า... ๑๖ ) ... ส่วน มิตรแท้ ควรเข้าไปนั่งใกล้โดยเคารพเหมือนมารดากับบุตร ....

เมื่อเราเดินทางไกล ถนนที่กำลังก่อสร้าง มีน้ำท่วมข้างหน้า เปลี่ยวเกินไป หรือมีจราจรติดขัดข้างหน้า เป็นต้น.... เรามักจะหลีกเลี่ยงถนนลักษณะนี้.... มิตรเทียมก็เช่นเดียวกับถนนลักษณะนี้ เป็นผู้ที่เราควรหลีกเลี่ยงไปให้ไกล เพราะทำให้เสียเวลาโดยใช่เหตุ และอาจก่ออันตรายได้... ประมาณนั้น

ส่วนลูกและแม่ย่อมมีความรักใคร่ห่วงใยซึ่งกันและกันอย่างไร ไม่จำเป็นต้องขยายความ... ในที่นี้ พระพุทธเจ้าทรงเปรียบเทียบว่า การอยู่ร่วมกับมิตรแท้นั้น ก็คล้ายๆ กับการอยู่ร่วมระหว่างแม่กับลูกนั่นเอง กล่าวคือ มีความรักใคร่ห่วงใยซึ่งกันและกัน มีความอบอุ่น สบายใจ.... ประมาณนั้น

ข้อเปรียบเทียบทำให้เห็นชัดเจน และการเปรียบเทียบให้เห็นความแตกต่างก็จะทำให้ชัดเจนยิ่งขึ้นไปอีก.... ประมาณนั้น