สืบสานสำนวนไทย ไขปริศนา ปีภาษาไทยเฉลิมพระเกียรติฯ

           ตามที่ได้กำหนดให้ ปี ๒๕๕๐ เป็นปีภาษาไทย เฉลิมพระเกียรติเนื่องในโอกาสมหามงคล เฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๕ ธันวาคม ๒๕๕๐ นั้น  กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย และห้องเรียนสีชมพู ขอร่วมโครงการนี้  โดยการสืบสานสำนวนไทย  ในรูปแบบปริศนา  สำนวนชวนไข    ทั้งนี้เนื่องจาก จากการสังเกต  พบว่าเด็กรุ่นใหม่ขาดความรู้ความเข้าใจในเรื่องของสำนวนไทย   และขาดทักษะในการนำสำนวนไทยไปใช้ในการสื่อสารในชีวิตประจำวัน  ทั้ง ๆ ที่ สำนวน  สุภาษิตหรือคำพังเพยนั้น  มีความสำคัญยิ่งที่ช่วยสะท้อน  วิถีชีวิต  คติธรรมและค่านิยมของคนไทย

          ดิฉันในฐานะของครูผู้สอนภาษาไทยและเจ้าของห้องเรียนภาษาไทยทางอินเตอร์เน็ต "ห้องเรียนสีชมพู"  http://www.st.ac.th/bhatips จึงขอร่วมโครงการในรูปแบบการนำสำนวน สุภาษิตและคำพังเพย  เพื่อให้ผู้สนใจได้ร่วมสนุกทายกันเล่น ๆ  และเห็นว่า  ผลงานชิ้นนี้ครูภาษาไทยท่านอื่น ๆ สามารถนำไปเป็นส่วนหนึ่งของการสอนในห้องเรียนได้ด้วย

                                        สำนวนชวนไขชุดที่ ๑

 ปริศนาสำนวนล้วนเรื่อง"แก้"  
หากรู้แน่ตอบมาอย่านิ่งเฉย  
ขอให้ตนพ้นผิดคิดตอบเลย     ?                       แก้___  
คือตอบโต้ชดเชยหายเจ็บใจ   ?                       แก้____
แพ้มาก่อนขออีกทียังมีหวัง   ?                         แก้____
กลบเกลื่อนครั้งกระดากอายหมายแก้ไข ?         แก้____
ให้ล่วงลุผ่านพ้นเพียงครั้งไป  ?                         แก้____
สำนวนไทยขึ้นด้วย "แก้" แท้มากมาย    

[ภาทิพ]

เฉลยสำนวนชุดที่ ๑ 

แก้ตัว แก้แค้น/แก้เผ็ด  แก้มือ แก้ขวย  แก้ขัด

สำนวนชวนไข ชุดที่  ๒  สำนวนล้วนเรื่อง “ไก่”
              
 ปริศนาสำนวนล้วนเรื่อง"ไก่"  
ตัวสำรองนั่นไซร้ปริศนา ?๓ พยางค์ไก่  ____    ____  
คือสาวใหญ่มากเหลี่ยมเปี่ยมมายา  ?๕ พยางค์ไก่  __     __    __    __  
แหมเธอมาตั้งแต่เช้าเฝ้าอาคาร ?๒พยางค์ ไก่  ____       
รู้เท่าทันเล่ห์เหลี่ยมอย่างเทียมเท่า  ? ๘พยางค์ ไก่ __  __  __  __ __ __  _   
 อย่าเสียงดังนะเจ้ามันวิ่งพล่าน  ?๒ พยางค์ไก่  ____     
คือสำนวนไทยแท้แต่โบราณ
เชิญลูกหลานคิดตอบรอบคอบเอย 
    

[ภาทิพ]

เฉลยสำนวนที่ ๒

ไก่รองบ่อน 
ไก่แก่แม่ปลาช่อน 
ไก่โห่
ไก่เห็นตีนงู  งูเห็นนมไก่
ไก่ตื่น

 สำนวนชวนไข ชุดที่  ๓ สำนวนล้วนขึ้น ข

ปริศนาสำนวนล้วนขึ้น "ข"  
งานนี้หนอเพื่อส่วนรวมร่วมเต็มที่  ?ขน     __    __   __  

ไม่เดือดร้อนเขาหรอกออกมั่งมี  ?ขน___   _  __      ___  
ต่างพอดีสองฝ่ายคล้าย ๆ กัน  ?ขนม   __  __     __  __  

คือคำพูดโผงผางอย่างไม่อ้อม  ?___ ____  ____  

แม้ไม่พร้อมกู้หน้าไปก่อนนั่น?_    ผ้า   _   หน้า   _  

ทะเลาะได้ทุกทีที่พบกัน ?_____  ___  ___ 
คราจำนรรจ์เรียกใช้ให้เหมาะเอย 
 

[ภาทิพ]

สำนวนชวนไข ชุดที่  ๔
 
  ปริศนา "ขี้  ขึ้น  ขุด" ขอปุจฉา 
ผู้ต่ำต้อยขอมานอนเตียงหรู   ?ขี้     _     _      เตียง  

คือเจริญรุ่งเรืองจนเฟื่องฟู  ? ขึ้น   __  

วัยพธูเลยผ่านการวิวาห์  ?ขึ้น    __  

เรื่องเล็กน้อยน่ารำคาญอย่าพาลคิด  ?ขี้  __    __    __   หมา  ___  

เห่อของใหม่ถูกจริตเป็นหนักหนา ?ขี้  __   หมา    __  

ทำอุบายหวังผลร่วงหล่นมา  ? ขุด  __     __    ปลา  

ปริศนาหลายสำนวนชวนตอบเอย   

[ภาทิพ]

สำนวนชวนไข ชุดที่    ๕
 
  ปริศนาขึ้นด้วย "เข้า" เฝ้ารอตอบ 
จงรอบคอบอย่าประมาทอาจพลาดท่า ?เข้าเถื่อน     __   ลืม ____  

ต้องให้เกียรติสู่ขอรอวิวาห์  ?เข้า  __  ตรอก  ___  __  __  
นำวิชาคืนครูภูมิรู้เลือน  ?เข้า  ____     

อยู่มุมอับดูท่าว่าจะแพ้   ?เข้า  ____  ___     

คือเวลาสำคัญแท้ห้ามคลาดเคลื่อน  ?เข้า  ____  ___  ____  

ตำรวจจับเดือดร้อนจรจากเรือน ?  เข้า  ____     

อย่าแชเชือนรีบตอบขอบใจเอย    
 

 

  สำนวนชวนไข ชุดที่   ๖
 
  ปริศนา "คบ  คน  คดและ คง จงรีบตอบ

สิ่งที่ชอบคือ"โกง" โยงนิสัย  ? คด __  ___  __  __ กระ___ 

สม่ำเสมอเช่นนี้มีวินัย    ? คง  __  ___  __     

จะคบใครควรพินิจคิดตริตรอง ?คบ _  ___  __  ___  

คราเขาพลาดอย่าบังอาจไปทับถม ?คน  __  ___  __      

หากชื่นชมคนแปลกหน้าพาหม่นหมอง? คบ  __  ___  หมอน ___  

ทิ้งภาระให้คนอยู่สู้ประคอง  ?คน  __  ___  คน  ___  

เชิญนวลน้องตอบสำนวนโดยด่วนเอย
 

 สำนวนชวนไข ชุดที่   ๗
 
ปริศนาควบกล้ำ ค   รอคำตอบ 

"คลื่น  คลุก ครอบ คลุม คว้า" มาสอบถาม

คือสนิทชิดอยู่ทุกครู่ยาม  ? คลุกคลี  __ __ 

ข่าวโครมครามเงียบหายอย่างไร้รอย ? คลื่น __ __  ___
ตัวยานี้รักษาได้หายทุกโรค  ? ครอบ   ___  __ __

คืออับโชคเสียเวลาพาเศร้าสร้อย ? คว้า  __ ___

ผู้ใหญ่สรรคู่วิวาห์มารอคอย   ? คลุม  __ __

เชิญตอบถ้อยปริศนามาเร็วไว
   

 

สำนวนชวนไข ชุดที่   ๘
 
  ปริศนาล้วน "ค"  รอคนคิด  
“คับ”แคบจิตหดหู่อยู่ไม่ได้   ? คับ __ ___ ___ คับ __ __  __

ต้องได้อยู่ “คู่กัน”จงมั่นใจ  ?  คู่กัน __ __ ___ ___

 ทะเลใหญ่คืบศอกบอกภัยมา?  คืบก็___ __ ศอก__ __ __

พอได้ดีลืมความหลังครั้งต่ำต้อย  ?  คาง ___  ___ ___

นับเลขคอยเอาคืนในวันหน้า  ?  ดีดลูก __ ใน __ __

เรื่องร้ายแรงถึงฆาตขาดชีวา  ?  คอ ___  บาด ___

ใครตอบมาเร็วรี่ดียิ่งเอย 
  

 

สำนวนชวนไข ชุดที่   ๙
 
  ปริศนา “ง” งูรู้หรือไม่
“งาน” ใดใดไม่บกพร่องยกย่องทั่ว?  งาน __ ไม่ __ __ งาน __ ไม่ __ __

เคยทำผิดคิดระแวงใจสั่นรัว ? งัว (วัว) __หลัง__

ได้แต่มัว  “เงื้อง่า” มิกล้าทำ ? เงื้อ__ ___คา___

เพราะรู้น้อยจึงไม่ค่อยมั่นใจนัก?  งู __ __ __

ไร้ “เงา” จักเคราะห์ร้ายให้ระส่ำ ? เงา __ __  __

ปริศนาไทยดีที่ควรจำ

เชิญคมขำเขียนตอบชอบใจเอย 

 

  สำนวนชวนไข ชุดที่   ๑๐
 
     ปริศนา ฆ ระฆัง ดังกึกก้อง

คนชอบร้องบอกความลับกับเขาทั่ว ? ฆ้อง __ __

จะทำการลงทุนไปไม่ต้องกลัว ?  ฆ่าควาย___ __

ใจสั่นรัวถูกโบยโอยโอดครวญ ?  ____

สายใยรักจักตัดแสนอัดอั้น ? ฆ่า __   ___  ขาย __ __

สิ่งสำคัญทำลายไปไม่คืนหวน

ได้ไม่คุ้มส่งจิตคิดทบทวน  ?  ฆ่า___เอา__

จึงเชิญชวนขบคิดปริศนาไทย
  

[นฤภร เดกเรียนกะลังทำโครงงานเรื่อง "สำนวน"]

นู๋อยากรุอ่ะค่ะว่า การนำสำนวนไปใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน

มีอะไลบ้างอ่ะค่ะ

ท่าคุนเหนคอมเม้นนู๋เพื่อตอบคอมเม้นนั้นห้ามเกินวันนี้ค่ะ

เพราะพรุ่งนี้ นู๋ต้องส่งแล้ว

นั่นล่ะที่นู๋ จะต้องตายในห้องเรียนที่ครูจะตี ว่า สั่งสอน

แงๆๆๆ นั่นแหละค่ะที่นู๋ต้องเตรียมรับมัน

[ภาทิพ]

วันนี้ได้ตอบคำถามและทักทายผู้เข้ามาแลกเปลี่ยนเรียนรู้หลายสิบกระทู้  ตอบด้วยความอิ่มเอิบใจที่ได้ช่วยเหลือ ได้แบ่งปัน ได้ให้ผู้อื่นโดยมิได้หวังสิ่งตอบแทน  ทั้งๆที่เพิ่งขับรถทางไกลมาเกือบ 200 กม.

 

เมื่อเห็นข้อความ

ท่าคุนเหนคอมเม้นนู๋เพื่อตอบคอมเม้นนั้นห้ามเกินวันนี้ค่ะ เพราะพรุ่งนี้ นู๋ต้องส่งแล้ว

 

ความคิดแรกคือจะลบ  คห.นี้   เพราะขาดสัมมาคารวะ   แต่ถ้าลบไป  เด็กก็ไม่รู้ว่าเขาผิดด้วยเรื่องอะไร  ทำไมคำถามของเขาหายไป 

 

ครูภาทิพโกรธทั้งๆ ที่ไม่ได้สอนเขาเลย   สันดานครูก็สั่งให้เข้ามาตอบ  และสอนว่า

 "ถ้าหนูจะขอความช่วยเหลือจากใคร  กรุณาใช้คำพูดที่สุภาพ  และให้เกียรติผู้นั้น   อายุครูภาทิพก็รุ่น ๆ ป้า รุ่นยายของหนูล่ะ"

 

ความสำคัญของสำนวนไทย

๑. เพื่อแสดงวัฒนธรรม ความเชื่อ  ค่านิยมของคนไทย  แสดงให้เห็นถึงรากเหง้าของคนไทย  เช่นคนไทยชอบใช้คำคล้องจอง  ชอบเปรียบเปรย  เป็นต้น

๒. ใช้ในการสื่อสาร  เพื่อเปรียบเทียบให้เห็นภาพพจน์ที่ชัดเจนยิ่งขึ้น  แทนที่จะธิบายยาวๆ  ก็ใช้สำนวน สุภาษิตแทนซะ

๓. ใช้แสดงภูมิปัญญาภูมิรู้ของคน  แสดงให้ถึงความสามารถในการคิดวิเคราะห์   การตีความ

๔. ใช้เพื่อความบันเทิง   เล่นเป็นเกม ในกิจกรรมค่ายต่างๆ  เช่นต่อสุภาษิตสำนวน    ใบ้สุภาษิตสำนวน