หลายปีก่อนผู้เขียนได้คุยกับนักศึกษาญี่ปุ่นจากมหาวิทยาลัยโอซาก้าท่านหนึ่งระหว่างการโดยสารรถไฟสายเหนือ เป็นนักศึกษาแลกเปลี่ยนกับมหาวิทยาลัยเอกชนแห่งหนึ่ง เธอสงสัยว่า ทำไมคนไทยถึงไม่ชอบคนลาว
- ผู้เขียนตอบไปว่า คนไทยไม่ได้เกลียดชังอะไรคนลาว แต่คำว่า “ลาว” ในภาษาไทยน่าจะหมายถึงคนอีสาน คนไทยไม่ได้เกลียดชังอะไรคนอีสาน แต่ภาคอีสานมีคนจนมากหน่อย และคนบางคนก็ไม่ชอบคนจน
- คนอีสานอพยพไปหางานนอกบ้านอย่างกว้างขวาง ผู้เขียนไปประชุมวิชาการที่กรุงเทพฯ เดือนธันวาคมนี้ก็พบแท็กซี่ที่เคยเป็นชาวประมงที่ภูเก็ต ลักลอบเข้าไปทำประมงแถวๆ ยะไข่(ด้านตะวันตกเฉียงใต้ของพม่า)ในปี 2532 ติดคุกพม่าเกือบ 2 ปี(ขาดไป 2 สัปดาห์)
ท่านเล่าว่า ได้ไปพบคนใหญ่คนโตพม่าในคุกด้วย เพราะติดคุกหลังเหตุการณ์ “8-8-88” หรือเหตุการณ์จลาจลวันที่ 8 เดือนแปด ปี 1988 (พ.ศ. 2531) หนึ่งปี และยังชมคนพม่าว่า มีความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนาดี ทุกเช้าจะมีคนหนุ่มคนสาวเดินขึ้นเขาไปใส่บาตร
- ข้าวของในพม่ายุคนั้นถูกมาก มีสตางค์แค่สิบจ๊าตก็ฝากผู้คุมซื้อปลาได้หลายกิโลฯ
คุกที่นั่นเข้มงวดกับคนพม่า ถึงเวลาต้องออกไปใช้แรงงาน เช่น ทำถนน ฯลฯ
- ส่วนกับคนไทยไม่ค่อยเข้มงวดอะไร แยกไว้อีกแผนกหนึ่ง เพื่อป้องกันทะเลาะวิวาท
คนไทยในคุกพม่านุ่งกางเกงได้ ทว่า... บังคับให้นุ่งโสร่งเวลามีผู้ใหญ่ไปตรวจ ปกติคน(คุก)ไทยจะนุ่งกางเกง
- ต่อมาคน(คุก)ไทยไปแย่งอาหารคน(คุก)พม่าเวลามีญาติมาเยี่ยม เกิดการตีกันระหว่างคน(คุก)ไทย 200 คนกับคน(คุก)พม่า 2,000 คน
ทางการพม่าจึงย้ายไปขังที่คุกอินเส่ง(ย่างกุ้ง) ก่อนจะส่งกลับไทย นี่ก็เป็นเรื่องเล่าจากคนเมือง “เกินร้อย” ที่ไปทำงานเสียไกล
- ไทยรัฐฉบับวันที่ 12 ธันวาคม 2548 ลงข้อมูลเกี่ยวกับคนอีสานไว้เต็มหน้า ผู้เขียนขอนำบางส่วนมาเล่าสู่กันฟัง พร้อมกับแทรกประสบการณ์ ข้อคิดเพิ่มเติมดังต่อไปนี้...
-
หนึ่งในสาม:
อีสานมีพื้นที่ 170,000 ตารางกิโลเมตร และมีประชากร 20 ล้านคน หรือประมาณ 1 ใน 3 ของประเทศไทยทั้งพื้นที่และประชากร - คนจนมากหน่อย:
รายได้ต่อหัวของคนอีสานเท่ากับ 30,860 บาท ต่ำกว่าภาคอื่นๆ เมื่อเทียบกับรายได้เฉลี่ยประเทศไทย 93,164 บาท
- สถิติปี 2544 ระบุว่า คนอีสาน 24.5 % หรือประมาณ 5.2 ล้านคนอยู่ใต้เส้นความยากจน
ผู้เขียนเชื่อว่า ถ้าคนอีสานยังคงขยันขันแข็ง และมีโอกาสทางการศึกษามากขึ้นในอัตราเร่งเท่าทุกวันนี้ ภายใน 20-30 ปีข้างหน้า... ประเทศไทยจะมีคนชั้นกลางอย่างน้อย 1 ใน 3 เป็นคนอีสาน
- ส่งออกแรงงาน:
สถิติปี 2544 ระบุว่า ชาวอีสาน 24.5 % หรือประมาณ 5.5 ล้านคนอยู่ใต้เส้นความยากจน
- คนอีสานไปทำงานในภาคต่างๆ 550,000 คน ทำงานทุกอย่างที่หาได้
สำนักสวนดุสิตพบว่า อาชีพยอดนิยมของคนอีสานในซอยสุขุมวิทคือ การเป็นเชฟ(พ่อครัว) จากการสำรวจคนอีสาน 768 ตัวอย่างพบว่า เป็นพ่อครัวอาหารญี่ปุ่นถึง 192 คน
- พ่อครัวอีสานกลุ่มหนึ่งได้รับการคัดเลือกให้ไปเรียนที่โรงเรียนสอนทำอาหารชั้นสูงของญี่ปุ่น และถูกส่งไปประจำสถานทูตญี่ปุ่นทั่วโลก
โรงเรียนสอนซูชิแห่งหนึ่งเปิดทำการมาแล้ว 12 ปี มีคนอีสานเข้าเรียน 56 คนจากคนไทย 70 คน
- ส่งออกวัฒนธรรม:
วัฒนธรรมอีสานเป็นวัฒนธรรมที่มีความเข้มแข็งสูง
เท่าที่ผู้เขียนจำได้... แบบเรียนไทยศึกษา(มสธ.)เล่าว่า ต้นกรุงรัตนโกสินทร์มีหมอลำอีสานเข้ากรุง และได้รับความนิยมอย่างสูง ทั้งด้านดนตรีและหมอผี
- ผู้บริหารสมัยนั้นกลัววัฒนธรรมอีสานจะครองเมือง จึงห้ามเป่าแคนในเมืองหลวง ปัจจุบันก็มีการเผยแพร่วัฒนธรรมอีสานมากมาย ทั้งงานบุญ ประเพณี ปลัดขิก หมอลำ ส้มตำ และอาหารอีสานแซบๆ สารพัด
นับว่า “วัฒนธรรมแซบ” นั้นมีแนวโน้มมาแรง(ได้รับความนิยม)
- ทำงานบริการ:
คนอีสานทำงานบริการเก่ง เช่น ธุรกิจสปา 230 แห่ง มีพนักงานเป็นคนอีสานถึง 40 %
- มีอารมณ์ขัน:
อารมณ์ขันแบบอีสานมีจุดเด่นที่ความซื่อ(ตรงไปตรงมา) ทะลึ่งตึงตัง ประชดประชัน และล้อเลียนตนเอง
- ผู้เขียนเชื่อว่า คนที่จะเป็นผู้ใหญ่หรือผู้บริหารในอนาคตน่าจะศึกษาวิธีล้อเลียนตนเองแบบนี้บ้างในบางสถานการณ์ เพื่อให้บรรยากาศเป็นกันเอง(หรือที่เรียกว่า “breaking the ice”) แต่ไม่ควรล้อเลียนคนอื่น...
คนเราน่าจะเติบโตได้โดยไม่ต้องเหยียบย่ำคนอื่น หรือใช้คนอื่นเป็นบันได
- ท้องถิ่นนิยม:
ผู้เขียนสังเกตว่า ประเทศไทยมีคน 2 ภาคที่มีลักษณะท้องถิ่นนิยมสูงได้แก่ คนอีสานกับคนปักษ์ใต้ คนที่ต้องการมิตรภาพไม่ควรลบหลู่อะไรที่เป็นเอกลักษณ์ของคน 2 ภาคนื้เลย
- เราควรจะเรียนรู้เรื่องความขยันขันแข็ง อดทน สู้งาน ความอ่อนน้อมถ่อนตน อารมณ์ขัน และวัฒนธรรมที่ดีจากคนอีสาน
เราควรจะเรียนรู้เรื่องความเป็นนักการศึกษา(ชอบเล่าเรียน) และความประหยัดจากคนปักษ์ใต้ เพราะลักษณะเหล่านี้เป็นลักษณะของคนที่มีโอกาสประสบความสำเร็จในระยะยาว...
- ถ้าใครถามผู้เขียนว่า แผ่นดินอีสานที่ค่อนข้างกันดารกว่าภาคอื่นๆ ของประเทศไทยมีอะไรดี ผู้เขียนขอตอบอย่างมั่นใจว่า อีสานมีดีที่ "คน" ครับ...
แหล่งข้อมูล:
- ทีมเศรษฐกิจ. จุดประกายความคิดคนไทย: วิธีชีวิตอีสานสร้างสินค้า-บริการระดับโลก. ไทยรัฐ 12 ธันวาคม 2548. หน้า 8.
- นพ.วัลลภ พรเรืองวงศ์ ศูนย์มะเร็งลำปาง จัดทำ > ๑๓ ธันวาคม ๒๕๔๘.