อีสานมีดี

หลายปีก่อนผู้เขียนได้คุยกับนักศึกษาญี่ปุ่นจากมหาวิทยาลัยโอซาก้าท่านหนึ่งระหว่างการโดยสารรถไฟสายเหนือ เป็นนักศึกษาแลกเปลี่ยนกับมหาวิทยาลัยเอกชนแห่งหนึ่ง เธอสงสัยว่า ทำไมคนไทยถึงไม่ชอบคนลาว

• ผู้เขียนตอบไปว่า คนไทยไม่ได้เกลียดชังอะไรคนลาว แต่คำว่า “ลาว” ในภาษาไทยน่าจะหมายถึงคนอีสาน คนไทยไม่ได้เกลียดชังอะไรคนอีสาน แต่ภาคอีสานมีคนจนมากหน่อย และคนบางคนก็ไม่ชอบคนจน

ผู้เขียนกลับประทับใจอะไรดีๆ ของคนอีสานหลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็นความขยันขันแข็ง สู้งาน เป็นคนที่ทำอะไรให้คนอื่นอย่างเต็มใจ(เป็น “willing people”) และเป็นคนที่มีความมุ่งมั่นสูง(เป็น “people with will”) ซึ่งเป็นลักษณะของคนที่น่าจะประสบความสำเร็จในระยะยาว

• คนอีสานอพยพไปหางานนอกบ้านอย่างกว้างขวาง ผู้เขียนไปประชุมวิชาการที่กรุงเทพฯ เดือนธันวาคมนี้ก็พบแท็กซี่ที่เคยเป็นชาวประมงที่ภูเก็ต ลักลอบเข้าไปทำประมงแถวๆ ยะไข่(ด้านตะวันตกเฉียงใต้ของพม่า)ในปี 2532 ติดคุกพม่าเกือบ 2 ปี(ขาดไป 2 สัปดาห์)

ท่านเล่าว่า ได้ไปพบคนใหญ่คนโตพม่าในคุกด้วย เพราะติดคุกหลังเหตุการณ์ “8-8-88” หรือเหตุการณ์จลาจลวันที่ 8 เดือนแปด ปี 1988 (พ.ศ. 2531) หนึ่งปี และยังชมคนพม่าว่า มีความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนาดี ทุกเช้าจะมีคนหนุ่มคนสาวเดินขึ้นเขาไปใส่บาตร

• ข้าวของในพม่ายุคนั้นถูกมาก มีสตางค์แค่สิบจ๊าตก็ฝากผู้คุมซื้อปลาได้หลายกิโลฯ

คุกที่นั่นเข้มงวดกับคนพม่า ถึงเวลาต้องออกไปใช้แรงงาน เช่น ทำถนน ฯลฯ

• ส่วนกับคนไทยไม่ค่อยเข้มงวดอะไร แยกไว้อีกแผนกหนึ่ง เพื่อป้องกันทะเลาะวิวาท

คนไทยในคุกพม่านุ่งกางเกงได้ ทว่า... บังคับให้นุ่งโสร่งเวลามีผู้ใหญ่ไปตรวจ ปกติคน(คุก)ไทยจะนุ่งกางเกง

• ต่อมาคน(คุก)ไทยไปแย่งอาหารคน(คุก)พม่าเวลามีญาติมาเยี่ยม เกิดการตีกันระหว่างคน(คุก)ไทย 200 คนกับคน(คุก)พม่า 2,000 คน

ทางการพม่าจึงย้ายไปขังที่คุกอินเส่ง(ย่างกุ้ง) ก่อนจะส่งกลับไทย นี่ก็เป็นเรื่องเล่าจากคนเมือง “เกินร้อย” ที่ไปทำงานเสียไกล

• ไทยรัฐฉบับวันที่ 12 ธันวาคม 2548 ลงข้อมูลเกี่ยวกับคนอีสานไว้เต็มหน้า ผู้เขียนขอนำบางส่วนมาเล่าสู่กันฟัง พร้อมกับแทรกประสบการณ์ ข้อคิดเพิ่มเติมดังต่อไปนี้...
• หนึ่งในสาม:
  อีสานมีพื้นที่ 170,000 ตารางกิโลเมตร และมีประชากร 20 ล้านคน หรือประมาณ 1 ใน 3 ของประเทศไทยทั้งพื้นที่และประชากร
• คนจนมากหน่อย:

รายได้ต่อหัวของคนอีสานเท่ากับ 30,860 บาท ต่ำกว่าภาคอื่นๆ เมื่อเทียบกับรายได้เฉลี่ยประเทศไทย 93,164 บาท

• สถิติปี 2544 ระบุว่า คนอีสาน 24.5 % หรือประมาณ 5.2 ล้านคนอยู่ใต้เส้นความยากจน

ผู้เขียนเชื่อว่า ถ้าคนอีสานยังคงขยันขันแข็ง และมีโอกาสทางการศึกษามากขึ้นในอัตราเร่งเท่าทุกวันนี้ ภายใน 20-30 ปีข้างหน้า... ประเทศไทยจะมีคนชั้นกลางอย่างน้อย 1 ใน 3 เป็นคนอีสาน

• ส่งออกแรงงาน:

สถิติปี 2544 ระบุว่า ชาวอีสาน 24.5 % หรือประมาณ 5.5 ล้านคนอยู่ใต้เส้นความยากจน

• คนอีสานไปทำงานในภาคต่างๆ 550,000 คน ทำงานทุกอย่างที่หาได้

สำนักสวนดุสิตพบว่า อาชีพยอดนิยมของคนอีสานในซอยสุขุมวิทคือ การเป็นเชฟ(พ่อครัว) จากการสำรวจคนอีสาน 768 ตัวอย่างพบว่า เป็นพ่อครัวอาหารญี่ปุ่นถึง 192 คน

• พ่อครัวอีสานกลุ่มหนึ่งได้รับการคัดเลือกให้ไปเรียนที่โรงเรียนสอนทำอาหารชั้นสูงของญี่ปุ่น และถูกส่งไปประจำสถานทูตญี่ปุ่นทั่วโลก

โรงเรียนสอนซูชิแห่งหนึ่งเปิดทำการมาแล้ว 12 ปี มีคนอีสานเข้าเรียน 56 คนจากคนไทย 70 คน

• ส่งออกวัฒนธรรม:
  วัฒนธรรมอีสานเป็นวัฒนธรรมที่มีความเข้มแข็งสูง

เท่าที่ผู้เขียนจำได้... แบบเรียนไทยศึกษา(มสธ.)เล่าว่า ต้นกรุงรัตนโกสินทร์มีหมอลำอีสานเข้ากรุง และได้รับความนิยมอย่างสูง ทั้งด้านดนตรีและหมอผี

• ผู้บริหารสมัยนั้นกลัววัฒนธรรมอีสานจะครองเมือง จึงห้ามเป่าแคนในเมืองหลวง ปัจจุบันก็มีการเผยแพร่วัฒนธรรมอีสานมากมาย ทั้งงานบุญ ประเพณี ปลัดขิก หมอลำ ส้มตำ และอาหารอีสานแซบๆ สารพัด

นับว่า “วัฒนธรรมแซบ” นั้นมีแนวโน้มมาแรง(ได้รับความนิยม)

• ทำงานบริการ:

คนอีสานทำงานบริการเก่ง เช่น ธุรกิจสปา 230 แห่ง มีพนักงานเป็นคนอีสานถึง 40 %

• มีอารมณ์ขัน:

อารมณ์ขันแบบอีสานมีจุดเด่นที่ความซื่อ(ตรงไปตรงมา) ทะลึ่งตึงตัง ประชดประชัน และล้อเลียนตนเอง

• ผู้เขียนเชื่อว่า คนที่จะเป็นผู้ใหญ่หรือผู้บริหารในอนาคตน่าจะศึกษาวิธีล้อเลียนตนเองแบบนี้บ้างในบางสถานการณ์ เพื่อให้บรรยากาศเป็นกันเอง(หรือที่เรียกว่า “breaking the ice”) แต่ไม่ควรล้อเลียนคนอื่น...

คนเราน่าจะเติบโตได้โดยไม่ต้องเหยียบย่ำคนอื่น หรือใช้คนอื่นเป็นบันได

• ท้องถิ่นนิยม:

ผู้เขียนสังเกตว่า ประเทศไทยมีคน 2 ภาคที่มีลักษณะท้องถิ่นนิยมสูงได้แก่ คนอีสานกับคนปักษ์ใต้ คนที่ต้องการมิตรภาพไม่ควรลบหลู่อะไรที่เป็นเอกลักษณ์ของคน 2 ภาคนื้เลย

• เราควรจะเรียนรู้เรื่องความขยันขันแข็ง อดทน สู้งาน ความอ่อนน้อมถ่อนตน อารมณ์ขัน และวัฒนธรรมที่ดีจากคนอีสาน

เราควรจะเรียนรู้เรื่องความเป็นนักการศึกษา(ชอบเล่าเรียน) และความประหยัดจากคนปักษ์ใต้ เพราะลักษณะเหล่านี้เป็นลักษณะของคนที่มีโอกาสประสบความสำเร็จในระยะยาว...

• ถ้าใครถามผู้เขียนว่า แผ่นดินอีสานที่ค่อนข้างกันดารกว่าภาคอื่นๆ ของประเทศไทยมีอะไรดี ผู้เขียนขอตอบอย่างมั่นใจว่า อีสานมีดีที่ "คน" ครับ...

แหล่งข้อมูล:

• ทีมเศรษฐกิจ. จุดประกายความคิดคนไทย: วิธีชีวิตอีสานสร้างสินค้า-บริการระดับโลก. ไทยรัฐ 12 ธันวาคม 2548. หน้า 8.
• นพ.วัลลภ พรเรืองวงศ์ ศูนย์มะเร็งลำปาง จัดทำ > ๑๓ ธันวาคม ๒๕๔๘.

[วันเพ็ญ]

ดิฉันชอบบทความของคุณหมอมากค่ะ ได้รับมุมมองใหม่ๆ เสมอ

[นพ.วัลลภ พรเรืองวงศ์]

ขอขอบคุณครับ ผมเองก็ได้เรียนรู้อะไรๆ มากมายจากการเข้าไปอ่านบทความของอาจารย์ และเพื่อนๆ หลายท่านเหมือนกัน