สงครามเอาชนะยาเสพติด..................คำตอบอยู่ที่หมู่บ้าน

หลังจากรัฐบาลที่แล้วประกาศทำสงครามเอาชนะยาเสพติด และได้ระดมสรรพกำลังกวาดล้างยาเสพติด จนทำให้ปัญหาเบาบางลง และดูเหมือนจะประกาศว่าเราเอาชนะยาเสพติดแล้ว แต่ยังไม่เด็ดขาด ปัญหายังคงมีอยู่ และเริ่มรุกคืบอีกครั้งในหลายพื้นที่ และพร้อมจะทะลักเข้ามาจากชายแดนเพื่อนบ้าน และแพร่ระบาดเข้าไปกลุ่มเป้าหมาย โดยเฉพาะกลุ่มเยาวชน เมื่อวันที่ 25-26 เมษายน 2550 เครือข่ายชุมชนภาคเหนือตอนบน (แม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ เชียงราย พะเยา ลำปาง แพร่ และน่าน) ได้จัดเวทีเครือข่ายชุมชนขึ้น เป็นเวทีสัญจรของเครือข่ายชุมชนที่ดำเนินงานป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติด โดยการสนับสนุนของมูลนิธิภูมิพลังชุมชนไทย ร่วมกับเครือข่ายชุมชน เพื่อเป็นเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างจังหวัด รวมทั้งได้ศึกษาเรียนรู้พื้นที่จริงของเครือข่าย ซึ่งจัดกันทุก 2 เดือน หมุนเวียนกันเป็นเจ้าภาพ สำหรับครั้งนี้จังหวัดน่านเป็นเจ้าภาพ วันแรกใช้สถานที่ห้องประชุม อบต.น้ำเกี๋ยน กิ่งอำเภอภูเพียง ซึ่งเป็นพื้นที่ต้นแบบของเครือข่ายชุมชนในการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติด เริ่มด้วยกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ด้านสถานการณ์ปัญหายาเสพติดในภาพรวมและของแต่ละเครือข่าย ปัญหาอุปสรรคในการดำเนินงาน พอตกค่ำก็มีงานขันโตกเล็กๆ เลี้ยงรับรองพี่น้องเครือข่ายต่างๆ มีการแสดงวัฒนธรรมพื้นบ้านของบ้านน้ำเกี๋ยน เครือข่ายพี่น้องม้ง เป็นการแลกเปลี่ยนกันทางวัฒนธรรม วันที่สองเปลี่ยนสถานที่จัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้มาใช้ที่วัดอรัญญาวาส เป็นที่ตั้งของมูลนิธิฮักเมืองน่าน วันนี้นอกจากพี่น้องเครือข่ายจากพื้นที่ 8 ภาคเหนือตอนบน แล้วยังมีพี่น้องเครือข่ายผู้ร่วมพัฒนาชาติไทยภาคเหนือ เพื่อนข้าราชการที่ทำงานด้านยาเสพติดในจังหวัดน่าน เช่น อัยการ ตำรวจ คุมประพฤติ สาธารณสุข เข้าร่วมรับฟังและแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับพี่น้องเครือข่ายชุมชนด้วย              กระบวนการเริ่มด้วยการกล่าวเปิดเสวนาโดยพระครูพิทักษ์นันทคุณ ที่ปรึกษามูลนิธิฮักเมืองน่าน ได้ให้ข้อคิดว่า พวกเราทุกคนถือว่าเป็นคนสาธารณะ ในการทำงานด้านยาเสพติดต้องสร้างภูมิคุ้มกัน ดูแลคนในครอบครัว คนรอบข้าง คนในชุมชน นำเอาประสบการณ์มาเป็นบทเรียน วิธีการที่ดีต้องสานต่อ ทำให้ต่อเนื่อง ที่สำคัญการทำงานต้องช่วยกันจากทุกฝ่าย              ตูน ผู้ประสานมูลนิธิภูมิพลังชุมชนไทยภาคเหนือตอนบน ได้เล่าถึงความเป็นเครือข่ายชุมชนว่า ปัญหายาเสพติด ชุมชนเป็นผู้ดูแลจัดการปัญหาของตนเอง “คำตอบอยู่ที่หมู่บ้าน” ปปส.จึงได้มาหนุนเสริมงานของชุมชนอีกแรงหนึ่ง โดยมีมูลนิธิภูมิพลังชุมชนไทย เป็นผู้ประสานงาน ปรมีพื้นที่การทำงานทั้งในเขตเมือง ชนบท ชายแดน ประสบการณ์การทำงานของแต่ละเครือข่ายนั้นมีบทเรียนที่หลากหลาก ทำด้วยจิตสาธารณะ เครือข่ายมีอยู่จริง สามารถจัดการปัญหาได้จริง บนความหลากหลายของพื้นที่          

       เครือข่ายเชียงราย มีทั้งหมด 9 เครือข่าย ครอบคลุมหลายพื้นที่ หลายชาติพันธุ์ ปัญหาทั้งฝิ่น ยาบ้า ความซับซ้อนของปัญหาเกี่ยวพันกับความเป็นอยู่ เน้นส่งเสริมความเข้มแข็งขององค์กรเครือข่าย มีการประชุมสัญจร 3 เดือน เพื่อประเมินสถานการณ์ ทบทวนพูดคุยกัน สรุปบทเรียน แสวงหาเครือข่าย เน้นการเฝ้าระวัง มิใช่ยาเสพติดเพียงอย่างเดียว โดยทำงานบนวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของแต่ละชนเผ่า กลุ่มเป้าหมายทั้ง ในชุมชน เยาวชน กลุ่มที่พ้นโทษ คุมประพฤติ แรงงานอพยพ                จุดอ่อน กระบวนการพัฒนาโครงการและการทำงาน จึงเพิ่มการหนุนเสริมการพัฒนากระบวนคิดของชุมชน ช่วยกันพัฒนาแผนงาน แลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างพื้นที่ สรุปงานร่วมกัน                ปัญหาอุปสรรค การติดตามยาก มีการอพยพโยกย้ายบ่อย

        เครือข่ายชนเผ่าเชียงใหม่เชียงรายชายแดน ปัญหายาเสพติดยังคงอยู่ พร้อมที่จะเข้ามาในเขตทุกเมื่อ ทำงานกับ 9 ชนเผ่า 41 ชุมชน เข้มแข็งอ่อนแก่แตกต่างกันไป มีศูนย์บำบัดในสถานที่และนอกสถานที่ การทำงาน รวมตัวกันด้วยความสมัครใจ หาข้อมูล เตรียมชุมชน ทำการบำบัด จัดตั้งเป็นกรรมการดูแลของตนเอง ติดตามฟื้นฟู  ร่วมมือกับภาคีต่างๆ ในการทำงาน เช่น ทหาร ตำรวจ ครู กศน. รพ. ปัญหา อคติ การไม่เข้าใจวัฒนธรรมชุมชน ขาดงบสนับสนุน เครือข่ายลำพูนเขตเทศบาล 17 ชุมชนในการแก้ปัญหายาเสพติด และกองทุนแม่ ปัญหา ไม่ค่อยมาก เป็นแหล่งผ่านของยา แต่ปัญหาจะพบในเขตนิคมฯ ทำงานร่วมกับฝ่ายราชการ ผู้สูงอายุ แกนนำในชุมชน เน้นกลุ่มเยาวชน การนำเยาวชนที่ผ่านการบำบัดเข้ามาทำงานในการช่วยติดตามดูแลกลุ่มเสี่ยง ข้อเสนอ ให้ดำเนินการบำบัดในชุมชน เพื่อให้สามารถกลับคืนคนดีสู่สังคม  <p style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; tab-stops: 186.0pt" class="MsoNormal">เครือข่ายเชียงใหม่</p>เขตชนบทบทบาทของพ่อหลวง ต้องดูแลทุกอย่าง แก้ปัญหาทุกเรื่องของคนในชุมชน ถ้าคนในชุมชนพูดเป็นแนวเดียวกัน แก้ปัญหาได้ทุกเรื่อง ปัญหายาเสพติดไม่มีวันหมด เมื่อมีเทศกาล งานต่างๆ จะมีการนำเข้ามา จึงได้จัดประชาคมและจัดตั้งกติกาของหมู่บ้านชุมชนเขตเมือง  ปัญหาหลากหลาย ต่อสู้ด้วยความอดทน แก้ไขโดยใช้วัฒนธรรมและศรัทธาเป็นการขับเคลื่อน สร้างศรัทธาตนเองก่อน แล้วสร้างศรัทธาการทำงานร่วมกัน เน้นเด็กและเยาวชน ครอบครัว สานคนสี่วัย             เครือข่ายพี่น้องชนเผ่าม้ง (ผู้ร่วมพัฒนาชาติไทย)ปัญหายาเสพติด ทำไมบางชุมชนทำได้ บางชุมชนทำไม่ได้ เราต้องช่วยกันวิเคราะห์ ชุมชนเข้มแข็ง ต้องช่วยกันสร้าง ใช้ปากไม่ใช่ใช้เงิน การคุมกำเนิดยาเสพติด “การรับรองว่าไม่เกี่ยวข้องกับยาเสพติดโดยคนในชุมชน”  เป็นหน้าที่ของคนทุกคน ที่จะตระหนักและเข้าใจ ต้องพัฒนาอาชีพและสิ่งแวดล้อมอื่นๆ ไปพร้อมด้วย เครือข่ายแพร่ภูมิใจ ได้นำชุมชนมาร่วมกันฟื้นฟูชุมชน รู้ปัญหายาเสพติด และปัญหาการทำงาน ได้พบปะ เกี่ยวก้อยเครือข่าย กิจกรรม ทำตั้งแต่ ฟื้นฟูชรบ. ตำรวจบ้าน มอบกองทุนพี่ให้น้อง เป็นแบบอย่างให้รัฐได้คิด เป็นผู้สานงานรัฐ ประชาชน บำบัดเยาวชนในชุมชน เป็นแกนนำการเฝ้าระวัง  ชุมชนเข้ามามีส่วนร่วม สนับสนุนกิจกรรมของเยาวชน            บทเรียนและข้อคิดที่แต่ละเครือข่ายได้นำเสนอ นับว่าเป็นคุณูปการสำหรับการทำงานเพื่อแก้ไขปัญหายาเสพติดเป็นอย่างยิ่ง ปัญหายาเสพติดต้องช่วยกันทุกฝ่าย ต้องทำอย่างต่อเนื่อง และจริงจัง เผลอ แผ่ว เป็นโผล่             สุดท้ายผู้เขียนได้ช่วยสรุปเป็นบทเรียนการเรียนรู้ในการทำงานของเครือข่ายชุมชนเสียดายไม่รู้วิธีการนำภาพลงในบันทึก แต่หัวใจคือ เครือข่ายชุมชน ทำงานด้วยใจอาสา เพื่อช่วยกันแก้ทุกข์ของชุมชน โดยใช้วิถีและวัฒนธรรมของชุมชนเป็นฐานในการแก้ไขปัญหา         

[พัทยา เพียพยัคฆ์]

คำตอบอยู่ที่การเอาความจริงมาพูดค่ะ ยอมรับความจริงว่าประเทศเรากำลังแย่การ คำตอบไม่ได้อยูที่หมูบ้าน อยู่ที่การเปิดใจยอมรับความจริง

[SOLE]

เรียนคุณ พัทยา

ความจริงก็คือการแก้ไขปัญหาที่สำคัญจะรอให้ใครคนใดคนหนึ่งหรือฝ่ายใดฝ่ายหหนึ่งแก้ไขคงไม่ได้

ที่ว่าคำตอบอยู่ที่หมู่บ้าน คือคนในชุมชนต้องลุกขึ้นมาพูดคุยสภาพความเป็นจริงของตนเองและหาทางแก้ไขด้วยตนเอง (พึ่งตนเอง) อย่าหวังรอพึ่งภายนอกแต่เพียงอย่างเดียว ฉะนั้นทางแก้ไขอาจมีหลายรูปแบบแต่ละพื้นที่ไม่เหมือนกัน คำตอบจึงอยู่ที่หมู่บ้าน