Discharge planning : Introduction

เมื่อวันที่ 25 ธันวาคม 2549 พี่จุดได้เรียนเชิญ คุณสุห้วง พันธ์ถาวรวงศ์ พยาบาลหัวหน้าหอผู้ป่วยระบบศัลยศาสตร์ประสาท ของรพ.ชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ มาเป็นวิทยากร เรื่องการวางแผนจำหน่ายในงานประจำวัน ที่ รพ.มอ ด้วยเพราะทฤษฏีเราต่างทราบกันมากมายแล้วแต่การนำสู่การปฏิบัติจริงนี่ซิไม่ง่ายเลย พี่จุดจึงได้เรียนเชิญคุณสุห้วง พยาบาลผู้ชำนาญด้านการปฏิบัติ มาถ่ายทอดเล่าประสบการณ์ การวางแผนจำหน่าย ที่เธอได้ทำด้วยความมุ่งมั่น ทุ่มเทและต่อสู้กับอุปสรรค์ต่าง ๆ อย่างไม่ย่อท้อมาเล่าให้น้อง ๆ ฟัง ตัวพี่จุดเองหลังจากฟังคุณสุห้วงบรรยายแล้ว ตั้งใจไว้ว่าจะต้องนำประสบการณ์ของคุณสุห้วงมาถ่ายทอดให้ผู้อื่นได้ทราบด้วย เพราะเสียดายความรู้ ความเก่ง และประสบการณ์มากมายของเธอ ที่น่าจะถ่ายทอดให้ผู้สนใจทั้งหลายทราบด้วย แม้เวลาจะผ่านไปหลายเดือน แต่ประสบการณ์ของคุณสุห้วงที่บรรยายในวันนั้น มีคุณค่ามากมายไม่ได้ล้าหลังเหมือนกาลเวลาที่ผ่านไปเลย กลับทรงคุณค่ามากยิ่งขึ้น ด้วยน้ำคิด น้ำมือ และน้ำใจ ที่เธอผู้นั้น

“คุณสุห้วง พันธ์ถาวรวงศ์” มอบให้ผู้ป่วยทุกรายที่ผ่านเข้ามาในชีวิตของเธอ

ในการเล่าครั้งนี้ พี่จุดจะแบ่งเล่าเป็นตอน ๆ จะพยายามถ่ายทอดความรู้สึกและประสบการณ์ของเธอทุกคำพูด ในตอนแรกนี้พี่จุดขอเล่าถึงบทนำการวางแผนการจำหน่ายผู้ป่วยก่อนนะคะ

คุณสุห้วงได้เกริ่นนำให้พวกเราทราบถึงการทำ Discharge planning ในรพ.ชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ เธอเล่าว่า ทั้ง ๆ ที่เธอและน้อง ๆ ไม่มีงบประมาณ ไม่มีใครให้รางวัล ไม่มีใครหยิบยื่นให้ว่า คุณต้องทำ แต่ทำไมเธอทั้งหลายถึงทำได้.......? ฟังเธอเล่าต่อนะคะ

เธอเล่าว่า ในตอนช่วงของการมีระบบประกันสุขภาพถ้วนหน้า (30 บาท) นับเป็นปัญหามากสำหรับ รพ. จังหวัด ทุกคนต่างเร่งเร้าให้ทุกหน่วยงาน ต้องทำงานอย่างมี คุณภาพคับแก้ว ในขณะที่คนทำงานต่างบอกว่า ฉันกำลังคับขันนะ แต่ละโรงพยาบาลถูกเรียกร้องด้วยระบบการบริการว่าจะต้องทำให้ดีที่สุด ควบคู่ไปกับปัญหาการฟ้องร้องที่มีมากมายมหาศาล จนรับกันไม่หวาดไม่ไหว ในภาวะสภาพการณ์นี้ เราต้องทำให้ดีที่สุด

การทำ Discharge planning เธอบอกว่าไม่ใช่การทำตอนที่คนไข้หิ้วกระเป๋ากลับบ้าน แต่เราต้องเริ่มทำโดยการประเมินสภาพร่างกายตั้งแต่แรกรับ ที่ OPD รับการรักษาไว้ในหอผู้ป่วย จนกระทั่งจำหน่ายออกจากโรงพยาบาล พูดง่าย ๆ ก็คือ การวางแผนจำหน่าย หมายถึง กระบวนการช่วยเหลือที่จะทำอย่างไรก็ได้ ให้คนไข้ได้รับการดูแล รักษา ฟื้นฟู ที่เหมาะสมถูกต้อง ต่อเนื่อง ตั้งแต่โรงพยาบาลหนึ่งไปยังโรงพยาบาลอีกแห่งหนึ่ง หรือไปบ้าน หรือไปหน่วยบริการสุขภาพ โดยอาศัยความร่วมมือของทุกสหวิชาชีพ รวมทั้งแหล่งประโยชน์ทั้งหลายด้วย

เธอบอกว่า การวางแผนจำหน่าย จะต้องมีการวางแผนประกอบด้วย 4 ระยะ คือ 1. ระยะวิกฤติ หมายถึงช่วงรับใหม่ใน 24 ชั่วโมงแรก 2. ระยะฟื้นตัว 3. ระยะฟื้นฟู และ 4. ระยะจำหน่าย ดังนั้นบุคลากรในทุกหน่วยงานไม่ว่าจะเป็น OPD หรือ หอผู้ป่วย ต่างต้องมีส่วนร่วมช่วยกันทำ discharge planning จึงจะเกิดผลสำเร็จได้

ส่วนประกอบของ Discharge planning ประกอบด้วย 4 อย่างคือ 1. คนไข้ 2. พยาบาล (จริงๆ แล้วประกอบด้วยเจ้าหน้าที่หลายตำแหน่ง แต่ในที่นี้ขอพูดถึงพยาบาล เพราะเป็นตำแหน่งที่มีความสำคัญ ที่ช่วยให้งานสำเร็จได้มากที่สุด) 3. ระบบงาน 4. ผลลัพธ์ (outcome)

จุดที่อยากจะเน้นให้ทุกคนทราบก็คือ คนไข้ คำนี้ประกอบด้วย 2 พยางค์ ได้แก่ “คน” และ “ไข้” แต่ถ้าเราสังเกตดูให้ดี จะเห็นได้แก่บุคลากรส่วนใหญ่ จะเน้นให้การดูแลตรงส่วนที่เป็น “ไข้” ไม่เน้นคำว่า “คน” แต่การวางแผนจำหน่ายเราจะเน้นทั้ง 2 ส่วน คือ “คนไข้” ด้วยกัน เพราะ คนไข้เมื่อกลับไปอยู่ที่บ้านแล้ว เค้าไม่ได้อยู่กับไข้อย่างเดียว แต่เค้ามีความเป็นคนที่มีวิถีชีวิต มีวัฒนธรรม มีสิ่งแวดล้อมที่ไม่เหมือนกับเรา หรืออาจมีสิ่งที่เราคาดไม่ถึง

โดยเธอได้ยกตัวอย่างให้พวกเราฟัง ตัวอย่างจะเป็นอย่างไร ขอทุกท่านโปรดอ่านในบันทึกตอนต่อไปนะคะ โดยเราจะให้ชื่อเรื่องว่า Discharge ที่มีชีวิตและมีจิตวิญญาณ