นี่คือเรื่อง “คนจริง” ไม่ใช่คนที่มีฐานะสูงส่งแบบหลอกๆ ใช้พลัง “มายา” เพื่อการดำรงอยู่อย่างกลวงๆ ในสังคม และโลก
ผมมีคำถามว่า เราจะสร้างระบบ ที่เอื้อต่อการมี “คนจริง” ไม่ใช่เอื้อต่อการเปิดโอกาสให้ “คนลวง” เติบใหญ่และมีอำนาจในบ้านเมืองได้อย่างไร เพราะ “คนลวง” ย่อมร่วมกันสร้างระบบแห่งมายา ที่ชักจูงหรือหลอกลวงให้คนเข้าร่วม ร่วมกันสร้าง “ระบบลวงโลก” ให้เป็นระบบหลักของสังคม
คำตอบของผมคือ ต้องเริ่มตั้งแต่อยู่ในครรภ์มารดา คือแม่มีสภาพแวดล้อมตอนตั้งครรภ์ที่อื้อให้ทารกในครรภ์เจริญเติบโตอย่างปกติ มีสารอาหารเพียงพอ เหมาะสม มีสุขภาพจิตดี ไม่มีอาการเครียดเรื้อรังที่เป็นปัจจัยลบต่อการพัฒนาสมองของทารกในครรภ์
เมื่อคลอดออกมาเป็นทารกก็ได้รับความรักและการเลี้ยงดูอย่างดี ได้รับการกระตุ้นการพัฒนาครบด้าน เมื่อเป็นเด็กเล็กก็ได้รับการพัฒนาครบทุกด้าน โดยเน้นการพัฒนา “ด้านใน” เน้นที่ความเข้าใจคนอื่น (empathy) เมื่อเข้าระบบการศึกษาก็ได้รับการศึกษาที่พัฒนาครบด้าน รวมทั้ง “ด้านใน” หรือด้านจิตวิญญาณ (spiritual)
ผมเชื่อว่า การศึกษาดังกล่าว ที่ครูรู้วิธีชวนนักเรียนสะท้อนคิดจากเหตุการณ์ในชีวิตจริงที่หลากหลาย และฟังการสะท้อนคิดที่แตกต่างกันของเพื่อนๆ จะค่อยๆ หล่อหลอมความเป็น “คนจริง” หรือ “มนุษย์ที่แท้” ตามแนวทางการพัฒนา Chickering’s Seven Vectors of Identity Development
หนังสือชุดธรรมะใกล้มือ ชุด “ไตรสิกขา” เล่มที่ชื่อ หลักปฏิบัติเกี่ยวกับศีลวัตร บอกวิธีปฏิบัติเพื่อ “การเป็นมนุษย์ที่มีชีวิตปกติ” (ตีความจากคำของท่านพุทธทาส) เป็นหนังสือถอดคำจากคำบรรยาย วันเสาร์ ภาควิสาขบูชา ปี ๒๕๑๔ ของท่านพุทธทาส เป็นหนังสือที่ผมตีความว่า ท่านพุทธทาสสอนแบบตีความทฤษฎีตลอดทั้งเล่ม อ่านแล้วผมมีความสุขมาก เพราะเป็นอีกภาคหนึ่งของ “คู่มือมนุษย์”
จึงอดค้นหนังสือคู่มือมนุษย์ จากอินเทอร์เน็ต เอามาอ่านทบทวนไม่ได้ พบหลายต้นฉบับ เช่น (๑) (๒) พลิกๆ ดูแล้ว ผมตีความว่า มนุษย์ที่แท้คือมนุษย์ที่ไม่ตกอยู่ใต้ความครอบงำ หรือสิ่งครอบงำหรือบงการ ซึ่งก็คือกิเลสเครื่องเศร้าหมองทั้งหลาย ที่เรายอมให้เขาบงการชีวิตของเราโดยรู้ตัวบ้าง ไม่รู้ตัวบ้าง
เมื่อหลุดจากสิ่งครอบงำดังกล่าว เราจะดำรงชีวิตอยู่ภายใต้พลังศรัทธา พลังความดีงาม พลังปัญญา รู้เท่าทันมายาที่ครอบงำสังคมมนุษย์และไม่ตกเป็นเหยื่อ
ศีล คือเครื่องมือหลุดพ้นจากการตกเป็นเหยื่อสารพัดรูปแบบ มีศีล ๕ เป็นแม่บท โดยต้องตีความตามแนวที่ท่านพุทธทาสเทศไว้เมื่อกว่าครึ่งศตวรรษมาแล้ว แต่ยังคงทันสมัยอยู่ในสถานการณ์ปัจจุบัน
วิจารณ์ พานิช
๒๘ มี.ค. ๖๘
ห้องรับรองสายการบิน ANA, Kansai Airport และบนเครื่องบิน TG 623 กลับกรุงเทพ