ครูใหญ่วิเชียร ไชยบัง ยกย่องให้ ผอ. นันทิยา บัวตรี เป็นครูของโลก รุ่นที่ ๓ ปี ๒๕๖๖ โดยมีคำยกย่องที่คัดลอกมาดังนี้
“นันทิยาบัวตรีผู้อำนวยการโรงเรียนวัดสลักเพชรจังหวัดตราด
รางวัลครูของโลก ในฐานะเป็นผู้นำการขยายผลโรงเรียนเชิงระบบด้วยนวัตกรรมจิตศึกษา PBL และ PLC
ผู้อำนวยการโรงเรียนต้นแบบจากระยองมาชวนให้ทำโรงเรียนเปลี่ยนแปลงเชิงระบบ “เริ่มต้นแบบงงๆไม่เข้าใจภาษาของคนกลุ่มนั้น คุยกันไม่รู้ต้องเริ่มตรงไหน ถามอะไรก็ไม่บอก”
ผอ. นิด นันทิยา บัวตรี ไม่ได้เริ่มจาก passion แต่ถูกรุน ถูกทำให้รู้สึกน่าท้าทายเพราะความใคร่รู้ เมื่อรองฯ วิชชา ชวนไปดูงานโรงเรียนต้นแบบที่ระยองนั้นก็ยิ่งว้าว ตรงที่เป็นวิธีใหม่ เป็นนวัตกรรมใหม่ ไม่เคยรู้มาก่อน โดยเฉพาะจิตศึกษาและ PBL ที่แสดงผลถึงตัวเด็กและครูจริงๆ ในใจคิดว่า เอาวะในเมื่อเขาทำได้เราก็ต้องทำได้สิ เมื่อเริ่มคุยกับครู จะทำอย่างไร จะทำร่วมไหม แต่แค่ถามเพราะเรามีใจอยากเปลี่ยนแล้ว และแอบบอกครูว่าใครไม่อยากทำ ให้เขียนย้ายได้ ตนเองแน่ใจว่าการเปลี่ยนแปลงนี้จะเปลี่ยนนักเรียนได้ (เดิมเด็กๆที่ชุมชนนี้ใช้ความรุนแรง ทะเลาะ ขนาดต่อยกัน พกอาวุธ เช่น มีด มาโรงเรียนเป็นต้น)
เมื่อทำมาสักระยะเห็นครูสุวรรณที่ต่อต้านเริ่มอ่อนลง ซึ่งในตอนนั้นก็มีเพียงครูกลุ่มประถมศึกษาที่ร่วมทำ ส่วนครูอนุบาลและมัธยมนั้นไม่ทำเลย ซึ่ง loop ของการย้อนคิดลังเล ทำ-ไม่ทำ ตามมาหลายรอบมาก แต่หลังจากที่ครูสุวรรณหันมาร่วมทำ เลยตัดสินใจประกาศว่าจะทำ ไม่สนใจกลุ่มครูที่ไม่ทำแล้ว ครูคนใดที่อยู่ ต้องได้ไปอบรมตามกระบวนการ ไม่อยากไปก็ต้องย้ายไป ไม่อยากย้ายต้องก็ต้องเข้าร่วม ผลักแบบนี้เลย
ในช่วงแรกๆ ส่งครูมาอบรมที่ลำปลายมาศพัฒนาแบบสลับกันทุกรอบ ส่งซ้ำๆ ส่งแล้วส่งอีก ส่งเรื่อยๆ จนกว่าเขาจะกลับมาแล้วเปลี่ยนตนเอง
และสุดท้ายมองไปที่เด็ก ถามเด็กๆว่าชอบการเรียนรู้แบบไหน แบบใหม่ หรือแบบเดิม เด็กๆบอกบอกชอบแบบใหม่ เพราะครูใจดี มีความสุขที่ได้ทำ ได้สื่อสารกับครู ครูรับฟังมากขึ้น คำพูดของเด็กเป็นแรงที่ทำให้เราบอกกับตนเองว่า เราต้องทำต่อ ต้องไปต่อ
และจากที่เราทำต่อเนื่องมาสักระยะ เราไม่เห็นนักเรียนชกต่อยทะเลาะกัน เอาอาวุธมาโรงเรียนหายไป ซึ่งก่อนหน้านี้มันคือปัญหาที่กัดกินใจเรากับคำถามที่ว่า คนบ้านเดียวกันทำไมต้องทะเลาะกันหายไป
การเปลี่ยนนี้เกิดแบบไม่รู้ตัว ไม่รู้ว่าเกิดตอนไหน แต่เราเห็นการเปลี่ยนแปลงนั้น ที่ทำให้เรายิ้มได้ที่เห็นการเปลี่ยนแปลงสู่ทิศทางที่ดี
การร่วมเรียนรู้ร่วมกับครู คอยหนุนเสริมครู คืออีกสิ่งหนึ่งที่ทำให้โรงเรียนเกิดการพัฒนาได้ มีอะไรคุยกัน ทำด้วยกัน เรียนรู้ด้วยกัน เสมือนเป็นครอบครัวเดียวกัน ความเป็นผู้นำทางวิชาการของผู้อำนวยการก็สำคัญ หากช่วยครูคลี่คลายได้ ครูก็พร้อมจะร่วมก้าวต่อต่อไป ดังนั้น ผอ. จึงจำเป็นที่ต้องเรียนรู้ทุกอย่าง นวัตกรรมที่นำมาใช้เพื่อให้มีความเข้าใจเมื่อวิพากษ์แผนจะได้แนะนำครูได้
ครูเปลี่ยน นักเรียนเปลี่ยน บรรยากาศในโรงเรียนเปลี่ยน ก็สะท้อนผลไปยังชุมชน อยากให้เขาเข้ามามีส่วนร่วมด้วยผอ. นิด คุยกับผู้ปกครอง ชุมชน เสมอว่า นักเรียนสลักเพชรคือลูกหลานของเขา ผอ. หรือครู คือบุคคลภายนอก การจะให้เด็กสลักเพชรเป็นแบบไหนชุมชนมีผลในฐานะบริบทซึมซับ ซึ่งหลังจากที่เปิดบ้าน open house ที่ผู้ปกครองและชุมชนเข้ามาเห็นเด็กๆก็ทำให้มีการรับรู้และให้ความร่วมมือที่ดีตามมา
ก่อนหน้าเราทำนวัตกรรมหลายอย่างมากเลย แต่ตอนนี้ทุกอย่างหายไป สิ่งที่ทำ ณ ปัจจุบัน จิตจะศึกษา PBL, PLC, ภาษาไทยผ่านวรรณกรรม ส่งผลต่อการพัฒนาผู้เรียนทุกมิติ
จากวันนั้นถึงวันนี้ การเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นได้ด้วยความร่วมมือจากทั้งในและนอกโรงเรียน สร้างการรับรู้และสร้างเครือข่ายได้เป็นอย่างมาก ไม่น่าเชื่อ แต่มันก็เกิดขึ้นจริง เราทำงานทุกวัน แต่เราก็มีความสุข มีพลังต่อการทำต่อ พัฒนาต่อ ขยายผลต่อ ให้เกิดผลได้อย่างเต็มที่
ตอนนี้โรงเรียนวัดสลักเพชรได้กลายเป็นโรงเรียนต้นแบบการเปลี่ยนแปลงเชิงระบบเป็นแหล่งเรียนรู้ดูงานสร้างแรงบันดาลใจ เป็นพื้นที่อบรมให้กับโรงเรียนรัฐจำนวนมาก
‘เราทำงานกับโรงเรียนของชุมชน เราจึงมา เพื่อทำให้ ไม่ใช่มาเอา’ คำบอกเล่าที่บ่งบอกถึงความเป็นผู้รักที่แท้จริง”
ข้างบนนั้นคัดลอกมาจากแผ่นเอกสารนิทรรศการในมหกรรมโรงเรียนจิตศึกษา ที่โรงเรียนลำปลายมาศพัฒนา ๔ - ๕ มีนาคม ๒๕๖๘ ทีผมถ่ายรูปมา สะท้อนความมุ่งมั่นฟันฝ่าเพื่อคุณภาพการเรียนรู้ของนักเรียนในโรงเรียนวัดสลักเพชร อ. เกาะช้าง จ. ตราด และการมีส่วนร่วมยกระดับคุณภาพการศึกษาไทย
จะเห็นว่า การเป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลง ให้แก่วงการศึกษาไทย ไม่ใช่เรื่องง่าย ผมจึงยกย่อง ผอ. นันทิยา บัวตรี เป็นคนดีของประเทศไทย
วิจารณ์ พานิช
๑๒ มี.ค. ๖๘