ตำนานเทพเจ้าอียิปต์ (Egyptian Gods and Goddesses)

สรุปข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับเทพเจ้าอียิปต์

1. ตำนานเทพเจ้าอียิปต์มีความเกี่ยวข้องกับการสร้างโลกและชีวิตหลังความตาย
2. ชาวอียิปต์โบราณนับถือและบูชาเทพเจ้าและเทพีมากกว่าพันองค์ ที่ต่างก็เป็นสัญลักษณ์หรือตัวแทนของสิ่งต่าง ๆ และมีบทบาทต่อการดำเนินชีวิตของผู้คน
3. เทพเจ้าอียิปต์ส่วนใหญ่มีลักษณะเป็นมนุษย์ แต่บางองค์มีศีรษะหรือร่างกายเป็นสัตว์อื่น ๆ
4. ตัวอย่างรายชื่อเทพเจ้าอียิปต์ ได้แก่ เทพเจ้ารา (เทพแห่งดวงอาทิตย์), เทพีไอซิส (เทพีผู้ปกป้อง), เทพเจ้าโอซิริส (เทพแห่งโลกหลังความตาย) และเทพเจ้าฮอรัส (เทพแห่งท้องฟ้า) เป็นต้น
5. การบูชาเทพเจ้าเป็นส่วนสำคัญในชีวิตของชาวอียิปต์โบราณ แรงศรัทธาต่อเทพเจ้าอียิปต์ส่งผลให้มีการสร้างวิหารเพื่อการบูชาเทพและเทพีต่าง ๆ รวมถึงพิธีการและความเชื่อ เช่น การรักษาร่างของผู้ที่เสียชีวิตไว้ในรูปที่หลายคนรู้จักกันว่า "มัมมี่"

ตำนานเทพเจ้าอียิปต์ (Egyptian Mythology)

ในดินแดนอียิปต์โบราณหรือไอยคุปต์ (Ancient Egypt) ชาวอียิปต์นับถือและบูชาเทพเจ้าและเทพีมากกว่าพันองค์ ที่ต่างก็เป็นตัวแทนของสิ่งที่แตกต่างกันออกไป และมีบทบาทต่อการดำเนินชีวิตของผู้คน อียิปต์โบราณถือว่ามีตำนานเทพเจ้าที่ซับซ้อนที่สุดแห่งหนึ่งในหมู่อารยธรรมโลกสมัยโบราณ โดยมีความเกี่ยวข้องกับการสร้างโลกและชีวิตหลังความตาย เทพเจ้าอียิปต์ส่วนใหญ่มีลักษณะเป็นมนุษย์ แต่บางองค์มีศีรษะหรือร่างกายเป็นสัตว์อื่น ๆ

ตำนานเทพเจ้าอียิปต์โบราณมีความเชื่อว่าเทพเจ้าอวตารมายังโลกมนุษย์ ซึ่งคล้ายกับความเชื่อแบบฮินดูของชาวอินเดีย อย่างไรก็ตาม ลักษณะเฉพาะของเทพเจ้าหรือเทพีแต่ละองค์นั้นไม่สามารถระบุได้แน่นอน เนื่องจากความสำคัญของเทพเจ้ามีการเปลี่ยนแปลงเมื่อเวลาผ่านไปสอดคล้องกับการพัฒนาของสังคมอียิปต์


การบูชาเทพเจ้าและเทพีถือเป็นส่วนสำคัญในชีวิตของชาวอียิปต์โบราณ เพื่อขอให้มีชีวิตที่ดีและรุ่งเรือง โดยที่ยังรวมไปถึงชีวิตหลังความตายด้วย แรงศรัทธาของชาวอียิปต์โบราณต่อเทพเจ้าอียิปต์นั้น ส่งผลให้มีการสร้างวิหารเพื่อการบูชาเทพและเทพีต่าง ๆ รวมถึงพิธีการและความเชื่อ เช่น การรักษาร่างของผู้ที่เสียชีวิตไว้ในรูปที่หลายคนรู้จักกันว่า "มัมมี่" พร้อมกับเก็บสิ่งของและสมบัติของผู้ที่เสียชีวิตไว้สำหรับใช้ในโลกหน้า

รายชื่อเทพเจ้าอียิปต์ที่สำคัญ

• เทพเจ้ารา (Ra/Re) - เทพแห่งดวงอาทิตย์หรือสุริยเทพ
• เทพเจ้าอามุน (Amun/Amon) - ราชาแห่งปวงเทพและเทพแห่งอากาศ
• เทพเจ้าอนูบิส (Anubis) - เทพแห่งความตายและการเก็บรักษาศพ
• เทพเจ้าโอซิริส (Osiris) - เทพแห่งโลกหลังความตาย
• เทพีนูตและเทพเจ้าเกบ (Nut and Geb) - เทพีแห่งท้องฟ้าและเทพแห่งผืนดิน
• เทพีเซคเมต (Sekhmet) - เทพีแห่งสงคราม
• เทพเจ้าฮอรัส (Horus) - เทพแห่งท้องฟ้า
• เทพเจ้าธอธ (Thoth) - เทพแห่งความรอบรู้
• เทพีไอซิส (Isis) - เทพีผู้ปกป้อง
• เทพีฮาเธอร์ (Hathor) - เทพีแห่งความรัก
• เทพีมาอัท (Ma'at) - เทพีแห่งความยุติธรรม
• เทพเจ้าเซธ (Seth/Set) - เทพแห่งความแห้งแล้ง ทะเลทราย พายุ และความวุ่นวาย

เทพเจ้ารา (Ra) - เทพแห่งดวงอาทิตย์

เทพเจ้ารา คือ สุริยเทพ และถือเป็นเทพสูงสุดแห่งอียิปต์ โดยเป็นหนึ่งในเทพเจ้าที่มีความเกี่ยวข้องกับพระอาทิตย์ ในรูปเทพเจ้ารามักจะมีลักษณะเด่นคือร่างกายมนุษย์และศีรษะเป็นเหยี่ยว พร้อมทั้งมีสัญลักษณ์รูปดวงอาทิตย์ซึ่งมีงูเห่าพันรอบอยู่เหนือศีรษะ

ตำนานเล่าว่าเทพเจ้าราล่องเรือบนฟากฟ้าทุกวัน ก่อนที่จะผ่านไปยังโลกหลังความตายหรือ The Underworld ช่วงกลางคืน ก่อนที่จะกลับมาในโลกอีกครั้งเมื่อพระอาทิตย์ขึ้น ดังนั้น เทพเจ้าราจึงเป็นตัวแทนของการฟื้นคืนชีพ เปรียบดั่งพระอาทิตย์ที่ขึ้นทุกเช้า

ชาวไอยคุปต์เชื่อว่าฟาโรห์หรือกษัตริย์ผู้ครองอาณาจักรอียิปต์โบราณนั้นเป็นโอรสของเทพเจ้ารา ดังนั้น เทพเจ้าราจึงถือว่ามีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง

เทพเจ้าอามุน (Amun) - ราชาแห่งปวงเทพ และเทพแห่งอากาศ

เทพเจ้าอามุน คือ เทพเจ้าแห่งอากาศ ดวงอาทิตย์ และท้องฟ้า รวมทั้งยังได้ขึ้นชื่อว่าเป็นราชาแห่งปวงเทพของอียิปต์โบราณ เป็นผู้สร้างทุกสิ่งอย่างในจักรวาล ลักษณะของเทพเจ้าอามุนในรูปวาดมีความแตกต่างกันออกไป แต่ส่วนใหญ่จะมีศีรษะเป็นมนุษย์ สวมกระโปรงแบบฟาโรห์ และสวมหมวกมงกุฎขนนกคู่ แต่บางครั้งมีศีรษะเป็นแกะ

ต่อมาชาวอียิปต์ได้นำมารวมกับเทพเจ้ารา เป็นเทพเจ้าอามุน-รา (Amun-Ra) และถือเป็นเทพเจ้าสูงสุดของตำนานอียิปต์โบราณ รวมทั้งยังได้รับการยกย่องจากชาวกรีกให้เทียบเท่าเทพเจ้าซุสเลยทีเดียว

เทพเจ้าอนูบิส (Anubis) - เทพแห่งความตาย

เทพเจ้าอนูบิส คือ เทพเกี่ยวกับการจัดการดูแลผู้ที่เสียชีวิต และการเก็บรักษาศพ (Embalming) ตามความเชื่อของชาวอียิปต์โบราณ ในรูปวาดมักจะมีร่างกายเป็นมนุษย์ ขณะที่ศีรษะเป็นหมาในสีดำ โดยเชื่อว่าความสัมพันธ์ระหว่างหมาในกับความตายและงานศพนั้นมาจากการที่ชาวอียิปต์มักจะสังเกตเห็นหมาในบริเวณสุสาน

ชาวอียิปต์โบราณที่ทำหน้าที่ทำมัมมี่นั้นนิยมแต่งตัวหรือใส่หน้ากากเทพเจ้าอนูบิสระหว่างขั้นตอนการทำมัมมี่ นอกจากนี้ยังพบบทสวดถวายเทพเจ้าอนูบิสในที่ฝังศพของชาวอียิปต์โบราณส่วนใหญ่อีกด้วย

เทพเจ้าโอซิริส (Osiris) - เทพแห่งโลกหลังความตาย

เทพเจ้าโอซิริส คือ เทพแห่งโลกหลังความตาย และเป็นผู้ตัดสินชะตาของมนุษย์หลังจากที่เสียชีวิต ตำนานเล่าว่าเทพเจ้าโอซิริสเป็นกษัตริย์ปกครองอียิปต์ที่ถูกสังหารโดยเทพเจ้าเซธผู้เป็นน้องชาย จากนั้นเทพีไอซิส พระชายาของเทพเจ้าโอซิริสได้นำร่างของพระสวามีมาประกอบรวมกันอีกครั้ง ทำให้ทั้งสองพระองค์มีบุตร ซึ่งก็คือเทพเจ้าฮอรัส ที่กอบกู้อาณาจักรคืนจากเทพเจ้าเซธได้ในที่สุด

ลักษณะของเทพเจ้าโอซิริสมักจะเห็นเป็นกษัตริย์ที่อยู่ในรูปมัมมี่ มองเห็นมือและหน้าที่มีผิวสีเขียว มีเครา ถือคทาหัวขอและแส้ นอกจากจะเป็นผู้พิพากษาในโลกหลังความตายแล้ว เทพเจ้าโอซิริสยังเป็นเทพเจ้าแห่งกษัตริย์ที่ฟื้นคืนชีพและความอุดมสมบูรณ์อีกด้วย

เทพีนูตและเทพเจ้าเกบ (Nut and Geb) - เทพีแห่งท้องฟ้าและเทพแห่งผืนดิน

เทพีนูต คือ เทพีแห่งท้องฟ้า ขณะที่เทพเจ้าเกบเป็นเทพแห่งผืนดินและความอุดมสมบูรณ์ ทั้งคู่เป็นพี่น้องกัน พร้อมทั้งยังเป็นพระมารดาและพระบิดาของไอซิสและโอซิริส

ตำนานกล่าวว่าเทพีนุตกลืนเทพเจ้าราเข้าไปเมื่อสิ้นสุดวัน และให้กำเนิดสุริยเทพออกมาอีกครั้งในตอนเช้าของวันรุ่งขึ้น นอกจากนี้ยังมีความเชื่อกันว่าแผ่นดินไหวเกิดจากเสียงหัวเราะของเทพเจ้าเกบ

เทพีเซคเมต (Sekhmet) - เทพีแห่งสงคราม

เทพีเซคเมต คือ เทพีแห่งสงครามและผู้ทำลายล้างศัตรูของสุริยเทพหรือเทพเจ้ารา ส่วนใหญ่จะมีลักษณะเป็นสิงโต หรือผู้หญิงที่มีศีรษะเป็นสิงโต บนศีรษะมีรูปพระอาทิตย์และรูปงู

คำว่า "Sekhmet" หมายถึง ผู้ที่มีพลังอำนาจ บางตำนานกล่าวว่าเทพีเซคเมตคือลูกสาวของเทพเจ้าราอีกด้วย

เทพเจ้าฮอรัส (Horus) - เทพแห่งท้องฟ้า

เทพเจ้าฮอรัส คือ เทพเจ้าแห่งท้องฟ้า มีความเกี่ยวข้องกับสงครามและการล่า เป็นบุตรของโอซิริสและไอซิส เทพเจ้าฮอรัสเป็นที่นับถือทั่วอียิปต์จากเรื่องเล่าในตำนานที่ได้แก้แค้นแทนพระบิดา ด้วยการต่อสู้กับเทพเจ้าเซธผู้มีศักดิ์เป็นอา ก่อนที่จะขึ้นเป็นกษัตริย์ของอียิปต์ในที่สุด โดยตำนานยังกล่าวว่าฮอรัสได้สูญเสียดวงตาระหว่างการต่อสู้ แต่เทพเจ้าธอธได้ช่วยรักษาให้ ทำให้สัญลักษณ์ตาของฮอรัส (Eye of Horus) กลายเป็นสัญลักษณ์ของการปกป้องคุ้มครอง สุขภาพ และการฟื้นคืน

ลักษณะของเทพเจ้าฮอรัสมักจะมีร่างกายเป็นมนุษย์ ศีรษะเป็นเหยี่ยว ดวงตาข้างซ้ายคือพระอาทิตย์ ดวงตาข้างขวาคือดวงจันทร์ ชาวอียิปต์โบราณยังมีความเชื่อว่าฟาโรห์คือเทพเจ้าฮอรัสที่มาเกิดบนโลกมนุษย์

เทพเจ้าธอธ (Thoth) - เทพแห่งความรอบรู้

เทพเจ้าธอธ คือ เทพแห่งความรอบรู้ เทพแห่งงานเขียน ได้รับการยกย่องเป็นเทพเจ้าแห่งนักปราชญ์ สัญลักษณ์ของธอธคือตัวที่เป็นมนุษย์ ขณะที่ศีรษะเป็นนกไอบิสหรือนกช้อนหอยที่มีปากยาว บางครั้งก็มีลักษณะเป็นลิงบาบูน

ชาวอียิปต์โบราณมีความเชื่อว่าธอธเป็นผู้คิดค้นภาษาและอักษรไฮเออโรกลีฟ (Hieroglyph) รวมทั้งยังมีความรู้เกี่ยวกับเวทมนตร์และความลับที่แม้แต่เทพเจ้าองค์อื่น ๆ ก็ไม่สามารถรู้ได้

เทพีไอซิส (Isis) - เทพีผู้ปกป้อง

เทพีไอซิส คือ เทพีผู้ปกป้องฟาโรห์หรือกษัตริย์ของอียิปต์โบราณ เทพีแห่งมารดา เด็ก และการเยียวยารักษา ไอซิสมีความสำคัญเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ จนกลายเป็นเทพีที่มีความสำคัญที่สุดในหมู่เทพอียิปต์โบราณ

ชื่อของเทพีไอซิส (Isis) มาจากคำภาษาอียิปต์ว่า Eset หรือที่นั่ง ("the seat") ซึ่งสื่อถึงความมั่นคงและบัลลังก์ของอียิปต์ เนื่องจากถือว่าเทพีไอซิสเป็นมารดาของฟาโรห์ทุกพระองค์ ลักษณะของเทพีไอซิสนั้นรูปร่างเป็นสตรี สวมหมวกเป็นรูปดวงอาทิตย์ วงกลม หรือรูปเก้าอี้บัลลังก์บนศีรษะ

ไอซิสเป็นธิดาของเทพีนูตและเทพเจ้าเกบ เทพีแห่งท้องฟ้าและเทพแห่งผืนดิน เป็นภรรยาของโอซิริส และมารดาของฮอรัส มีการเปรียบเทียบเทพีไอซิสกับอะโฟรไดท์ (Aphrodite) ของกรีก

เทพีฮาเธอร์ (Hathor) - เทพีแห่งความรัก

เทพีฮาเธอร์ คือ เทพีแห่งความรัก ความงาม ความสุข และเสียงเพลง ลักษณะมีร่างกายและศีรษะเป็นมนุษย์ สวมหมวกรูปดวงอาทิตย์ที่มีเขาวัวคู่ล้อมรอบ มีความเชื่อว่าเทพีฮาเธอร์คือภรรยาของเทพเจ้าฮอรัส และเป็นผู้ดูแลดวงวิญญาณของผู้ที่เสียชีวิตขณะก้าวผ่านไปยังโลกหลังความตาย

เทพีมาอัท (Ma'at) - เทพีแห่งความยุติธรรม

เทพีมาอัท คือ เทพีแห่งความจริง ความยุติธรรม และความสามัคคี ในภาพเทพีมาอัทมักจะนั่งหรือยืน พร้อมกับมีขนนกกระจอกเทศประดับศีรษะ รวมทั้งอาจมีปีกด้วย

ตามความเชื่อของชาวอียิปต์โบราณ จักรวาลมีระเบียบแบบแผน และเทพีมาอัทคือผู้รักษาสมดุลนี้เอาไว้ ช่วยให้ชาวอียิปต์โบราณมีความเชื่อมั่นอย่างแรงกล้าต่อคุณธรรมและความยุติธรรม

เทพเจ้าเซธ (Seth) - เทพแห่งความแห้งแล้ง ทะเลทราย พายุ และความวุ่นวาย

เทพเจ้าเซธ คือ เทพแห่งทะเลทราย ท้องฟ้า พายุ ความวุ่นวาย และสงคราม เดิมทีชาวอียิปต์โบราณบูชาเซธเนื่องจากเชื่อว่าสามารถช่วยญาติมิตรที่เสียชีวิตไปแล้วได้ แต่หลังจากที่เซธสังหารโอซิริส พี่ชายของตัวเอง ผู้คนก็เลิกศรัทธาเนื่องจากโอซิริสเป็นเทพเจ้าอันเป็นที่เคารพรักของสังคมไอยคุปต์

เทพเจ้าเซธมีลักษณะผสม เช่น ร่างกายของสุนัข ตาเฉียง หูที่มีปลายเหลี่ยม รูปของเซธจึงมักมีลักษณะแตกต่างกันออกไป เทพเจ้าเซธเป็นพระบิดาของเทพเจ้าอนูบิสที่มีศีรษะเป็นหมาในสีดำ

เกร็ดความรู้ที่น่าสนใจเกี่ยวกับเทพเจ้าอียิปต์

• คำศัพท์ภาษาอังกฤษที่มักใช้เรียกเทพเจ้าหรือเทพีอียิปต์ คือ deity อ่านว่า เด-อิทิ (UK) หรือ ดี-อิทิ (US)
• คำว่า "ไอยคุปต์" หมายถึง อียิปต์โบราณ ซึ่งใช้กล่าวรวมถึงชนชาติ ภาษา และวัฒนธรรมของชาวอียิปต์ในช่วงที่ยังนับถือเทพเจ้าต่าง ๆ และปกครองโดยฟาโรห์
• มีความเชื่อว่ารูปของเทพีไอซิสกับเทพเจ้าฮอรัสขณะที่ยังทรงเป็นทารกนั้นคือแรงบันดาลใจของรูปพระแม่มารีย์กับพระเยซูในศาสนาคริสต์
• ราชินีคลีโอพัตรา (Cleopatra VII) แต่งตัวเป็นเทพีไอซิส ซึ่งถือเป็นเทพเจ้าแห่งความเป็นมารดา ความอุดมสมบูรณ์ และการเกิดใหม่ ชื่อของเทพีไอซิสอาจตีความหมายได้ว่า "ราชินีแห่งบัลลังก์"

ขอบคุณที่มา: