เรื่องการฟังธรรม

เรื่องการฟังธรรม

พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๗ [ฉบับมหาจุฬาฯ]

ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ-ธรรมบท-อุทาน-อิติวุตตกะ-สุตตนิบาต

พลตรี มารวย  ส่งทานินทร์

๑๑ กันยายน ๒๕๖๖

๑๐. ธัมมัสสวนวัตถุเรื่องการฟังธรรม             

(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)             

[๘๕] ในหมู่มนุษย์ เหล่าชนผู้ไปถึงฝั่งโน้น (ฝั่งโน้น หมายถึงนิพพาน) มีจำนวนน้อย ส่วนหมู่สัตว์นอกนี้เลาะไปตามฝั่งนี้ (ฝั่งนี้ หมายถึงสักกายทิฏฐิ (ความเห็นว่าเป็นอัตตาของตน) หรือหมายถึงวัฏฏะ) ทั้งนั้น             

[๘๖] ส่วนชนเหล่าใดประพฤติตามธรรมในธรรมที่พระผู้มีพระภาคตรัสไว้โดยชอบ (ธรรมที่พระผู้มีพระภาคตรัสไว้โดยชอบ หมายถึงโลกุตตรธรรม ๙ ประการ คือ มรรค ๔ ผล ๔ นิพพาน ๑) ชนเหล่านั้นจักข้ามพ้นวัฏฏะอันเป็นบ่วงมารที่ข้ามได้แสนยาก ไปถึงฝั่งโน้นได้

------------------

คำอธิบายเพิ่มเติมนำมาจากบางส่วนของอรรถกถา

ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท ปัณฑิตวรรคที่ ๖

               ๑๐. เรื่องการฟังธรรม [๖๙]               
                              

               พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน ทรงปรารภการฟังธรรม ตรัสพระธรรมเทศนานี้.

               คนอาศัยภพแล้วติดภพมีมาก               

               ดังได้สดับมา พวกมนุษย์ผู้อยู่ถนนสายเดียวกัน ในกรุงสาวัตถี เป็นผู้พร้อมเพรียงกัน ถวายทานโดยรวมกันเป็นคณะแล้ว ก็ให้ทำการฟังธรรมตลอดคืนยังรุ่ง, แต่ไม่อาจฟังธรรมตลอดคืนยังรุ่งได้; บางพวกเป็นผู้อาศัยความยินดีในกามก็กลับไปเรือนเสียก่อน, บางพวกเป็นผู้อาศัยโทสะไปแล้ว, แต่บางพวกง่วงงุนเต็มที นั่งสัปหงกอยู่ในที่นั้นนั่นเอง ไม่อาจจะฟังได้.
               ในวันรุ่งขึ้น พวกภิกษุยังถ้อยคำให้ตั้งขึ้นในโรงธรรม เจาะจงถึงเรื่องนั้น.
               พระศาสดาเสด็จมา ตรัสถามว่า "ภิกษุทั้งหลาย บัดนี้ พวกเธอนั่งสนทนากันด้วยเรื่องอะไรหนอ?" เมื่อภิกษุทั้งหลายกราบทูลว่า "ด้วยเรื่องชื่อนี้"
               จึงตรัสว่า "ภิกษุทั้งหลาย ธรรมดาสัตว์เหล่านี้ อาศัยภพแล้วเลยข้องอยู่ในภพนั่นเอง โดยดาษดื่น, ชนิดผู้ถึงฝั่งมีจำนวนน้อย,"
               เมื่อจะทรงสืบอนุสนธิแสดงธรรม ได้ตรัสพระคาถาเหล่านี้ว่า :-

          อปฺปกา เต มนุสฺเสสุ               เย ชนา ปารคามิโน

          อถายํ อิตรา ปชา                   ตีรเมวานุธาวติ.

          เย จ โข สมฺมทกฺขาเต              ธมฺเม ธมฺมานุวตฺติโน

          เต ชนา ปารเมสฺสนฺติ              มจฺจุเธยฺยํ สุทุตฺตรํ.

          บรรดามนุษย์ ชนผู้ถึงฝั่งมีจำนวนน้อย, ฝ่ายประชานอกนี้เลาะไปตามตลิ่งอย่างเดียว. ก็ชนเหล่าใดแลประพฤติสมควรแก่ธรรมในธรรมที่เรากล่าวชอบแล้ว, ชนเหล่านั้นล่วงบ่วงมารที่ข้ามได้ยากอย่างเอกแล้วจึงถึงฝั่ง.

               ในเวลาจบเทศนา ชนเป็นอันมากบรรลุอริยผลทั้งหลายมีโสดาปัตติผลเป็นต้น ดังนี้แล.

               เรื่องการฟังธรรม จบ.               
               -----------------------------------------------------