หนองอีด่อน : แค้นที่ต้องชำระด้วยชีวิต


ปืนกู...กูต้องยิงเอง (หน้า 161)

"หนองอีด่อน" เป็นหนองนาซึ่งอยู่ใกล้กับหมู่บ้านแห่งหนึ่ง ผืนดินแห่งนี้เรียกได้ว่าเป็นแหล่งมั่วสุมของพวกนักเลงในหมู่บ้าน และเป็นสุสานของหลาย ๆ คนที่ถูกปลิดชีพจากกระสุนปืน การเข่นฆ่ากันในหนองอีด่อนนั้นบ่อยครั้งและยาวนานหลายสิบปีราวกับถูกคำสาปต้องมนต์

หนองอีด่อน จากรวมเรื่องสั้น ไร้สัญชาติ ของ บัญชา อ่อนดี จัดเป็นเรื่องสั้นชนิดผูกเรื่อง (Plot Story) ที่มีเค้าโครงและปมตัวละครซับซ้อน น่าฉงนใจ ผู้เขียนเปิดเรื่องด้วยคำพูดที่ว่า “ปืนกู กูต้องยิงเอง” (หน้า 161) ตามด้วยเหตุการณ์ที่สารวัตรกำนันถูกยิงตายในคืนวันพระใหญ่กลางงานวัดโดยฝีมือของ “แดงควาย” ผู้ที่กล่าววาจาข้างต้น จากการเปิดเรื่องดังกล่าวมุ่งแสดงให้เห็นถึงพฤติกรรมของแดงควายและทิ้งปมขัดแย้งของตัวละครไว้ให้ผู้อ่านติดตามต่อไป

ผู้เขียนดำเนินเรื่องแบบเล่าย้อนสลับกันไปมาระหว่างอดีตกับปัจจุบัน (Flashback) โดยเล่าผ่านตัวละคร “ผม” เริ่มต้นจากที่เขาทราบข่าวของแดงควายว่าได้ยิงสารวัตรกำนันด้วยเหตุผลเพียงว่าเพื่อนรุ่นน้องบอกว่าโดนสารวัตรตบบ้องหู หลังจากนั้นแดงควายก็หายตัวไปจากหนองอีด่อน จากวาจาของแดงควายที่ว่า “ปืนกู กูต้องยิงเอง” ทำให้ผมนึกถึง “เสือวิน” ที่ถูกฆ่าตายเมื่อสามสิบปีก่อน จากนั้นผมจึงได้เล่าย้อนไปยังเหตุการณ์ในอดีต โดยแสดงให้เห็นปมขัดแย้งจากการตายของเสือวิน นั่นคือ หลักฐานที่ปรากฏเพียงรอยรองเท้ายี่ห้อต่างประเทศเท่านั้น แต่กลับทำให้ตัวละครอย่างผมรู้ทันทีว่าใครคือคนฆ่า ผู้เขียนยังคงทิ้งปมขัดแย้งนี้ไว้เป็นปริศนา ผมยังได้เล่าย้อนไปถึงความอำมหิตของเสือวินเคยจะลั่นไกใส่คนที่มาขโมยไก่ของเขา จากเหตุการณ์ดังกล่าวทำให้ชาวไร่ชายฉกรรจ์ร่างใหญ่ “ราวกับยักษ์ปักหลั่น”(หน้า169) กลายเป็นที่เรียกขานว่าเสือวินในเวลาต่อมา

ผู้เขียนยังคงหน่วงเรื่องด้วยการเล่าถึงเหตุการณ์ปมขัดแย้งระหว่างตัวละครต่าง ๆ โดยเรื่องราวได้ดำเนินไปถึงการเปิดเผยปมการตายของเสือวิน เมื่อผมได้พบกับ “พี่เพิก” ขณะที่เขากำลังตามฆ่าใครบางคน ซึ่งสิ่งที่บ่งบอกว่าคนที่พี่เพิกตามฆ่าอยู่นั้นเป็นเสือวิน คือ เขายืมรองเท้าอาดิดาสของผมไปใส่ สอดคล้องกับหลักฐานซึ่งเป็นรอยรองเท้าที่กล่าวมาข้างต้น อีกทั้งบทสนทนาที่กล่าวถึงเสือวินอีกว่า “อะไรมันดีหมด แต่อย่างว่า ไอ้วินไม่น่าทำเลย” (หน้า 173)  เป็นการทิ้งข้อสงสัยแก่ผู้อ่านต่อไปว่าเสือวินทำอะไรไว้กับเพิก ต่อมาผมเล่าถึงเหตุการณ์ของ “พี่เบ” พี่ชายของเพิกที่ถูกฆ่าตายอย่างอเนจอนาถ “เขาเป็นคนรูปร่างกำยำ ไม่ผอมกะหร่องเหมือนพี่เพิกผู้เป็นน้อง ดังนั้นผู้ลงมือฆ่าโหดแบบนี้คงต้องมีไม่ต่ำกว่าสองถึงสามคน  ไม่ก็ต้องตัวใหญ่ประหนึ่งยักษ์ปักหลั่น”(หน้า 174) แสดงให้เห็นว่าคนที่ฆ่าพี่เบได้นั้นคงหนีไม่พ้นเสือวิน ด้วยเหตุที่พี่เบอาจเป็นหัวขโมยที่เข้าไปลักไก่ของเสือวิน เพิกผู้เป็นน้องจึงฆ่าเสือวินเพื่อล้างแค้นนั่นเอง

ต่อมาพี่เพิกถูกก็ยิงตายด้วยฝีมือญาติสนิทมิตรสหายของตน ด้วยเหตุที่พวกเขารู้ว่าพี่เพิกบุกฆ่าเสือวิน และกลัวว่าถ้าพี่เพิกยังมีชีวิตอยู่ พวกเขาอาจตกเป็นเป้าของการไล่ล่าเสียเอง

เรื่องราวดำเนินมาถึงตอนที่ลูกชายของครอบครัวที่ไปทำมาหากินที่หนองอีด่อนถูกยิงตาย ด้วยเหตุที่ “ใครบางคนจากหนองอีด่อนไม่อนุญาต” (หน้าที่ 178) ซึ่งคนนั้นก็คือพี่ซัน เพราะเหตุการณ์ต่อมาคือผมทราบข่าวว่า “พี่ซัน” ถูกชายชรายิงตาย โดยในหมู่บ้านรับรู้ว่าชายชราคนนั้นได้ทำการ “เชือดไก่เซ่นและเชิญดวงวิญญาณลูกชายสองคนช่วยดลบันดาลพี่ซันก้าวเดินออกมาจากบ้านมาให้จ่อยิงเผาขน” (หน้า 182)  เหตุการณ์ดังกล่าวบ่งบอกอย่างชัดเจนว่าชายชราเป็นพ่อที่ฆ่าพี่ซันเพื่อล้างแค้นแทนลูกชายของเขา

เรื่องราวเล่าย้อนกลับมายังปัจจุบันอีกครั้ง เมื่อแดงควายกลับมาหนองอีด่อน โดยเปลี่ยนสถานะเป็นพระภิกษุ เหตุการณ์นำไปสู่จุดสุดยอดของเรื่อง (Climax) นั่นคือ พระแดงถูกยิงตาย และผู้เขียนก็ปิดเรื่องแบบทิ้งคำถามไว้ให้ผู้อ่านขบคิดว่าใครเป็นคนฆ่าพระแดง

เมื่อพิจารณาโครงเรื่องหนองอีด่อน นับว่าผู้เขียนมีกลวิธีในการลำดับเรื่องได้อย่างน่าสนใจ เห็นได้ชัดว่าผู้เขียนมักจะแสดงปมขัดแย้งของตัวละครต่าง ๆ ให้ผู้อ่านสงสัยใคร่รู้ แล้วจึงค่อย ๆ เปิดเผยให้ผู้อ่านปะติดปะต่อเหตุการณ์ในภายหลัง ถือว่าเป็นกลวิธีการวางโครงเรื่องที่ทำให้เรื่องราวน่าติดตามเป็นอย่างดี ถึงแม้ว่าหนองอีด่อนจะเน้นนำเสนอปมขัดแย้งของตัวละครที่ค่อนข้างซับซ้อน แต่ผู้เขียนสามารถถ่ายทอดได้อย่างสมเหตุสมผลและเป็นเอกภาพ ซึ่งผู้อ่านจะต้องเก็บรายละเอียดของเนื้อหาอย่างถี่ถ้วน เพราะอาจเกิดความสับสนความสัมพันธ์ของตัวละครได้

ศีลธรรมต่ำ...สังคมเสื่อม

“หนองอีด่อน” ถือว่ามีความรุนแรงทั้งถ้อยคำและเนื้อหา สร้างความสะเทือนใจแก่ผู้อ่าน แต่ถ้ามองให้ถึงแก่นของเรื่อง จะพบว่านั่นคือ “สภาพจริง” ที่เกิดขึ้นในสังคม และในปัจจุบันจะพบว่าศีลธรรมของมนุษย์เสื่อมถอยลงทุกวัน โดยเฉพาะการที่สื่อเข้าถึงได้อย่างง่ายดาย ก็ยิ่งทำให้เห็นคดีอาชญากรรมต่าง ๆ ที่บ่อยครั้งจนกลายเป็นเรื่องปกติในชีวิตประจำวัน เช่นเดียวกับการเข่นฆ่ากันในหนองอีด่อน

“แค่นั้นเอง แค่นั้นเองจริง ๆ”  เป็นคำพูดที่ผู้เขียนกล่าวซ้ำหลายครั้งในหนองอีด่อน ผู้เขียนอาจมีเจตนาที่ต้องการสื่อให้เห็นว่าเหตุผลเพียงเล็กน้อยก็นำไปสู่ความรุนแรงได้อย่างคาดไม่ถึง หรือในอีกมุมหนึ่ง ความรุนแรงนั้นก็กลายเป็นเรื่องเล็กน้อยที่มนุษย์สามารถลงมือได้โดยที่ไม่ต้องคำนึงถึงเรื่องศีลธรรมจรรยาอีกต่อไป 

เมื่อพิจารณาชื่อเรื่องสั้น หนองอีด่อน ซึ่งนำฉากสำคัญมาตั้งเป็นชื่อเรื่องนั้น ผู้เขียนอาจต้องการแฝงสารัตถะของเรื่องไว้ด้วย กล่าวคือ หนองอีด่อน อาจเป็นตัวแทนของสังคมชนบท หรือประชาชนชั้นล่างที่มักถูกมองข้ามจากรัฐบาลหรือจากสังคม ส่งผลให้คนกลุ่มนี้ไม่ได้รับการเยียวยาอย่างเหมาะสมและกลายเป็นปัญหาสังคมในที่สุด ซึ่งปัญหาที่พบในเนื้อเรื่อง คือ การศึกษาที่มีความเหลื่อมล้ำและไม่เข้าถึงทุกคน ชนบทจึงมีผู้ที่ด้อยโอกาสทางการศึกษา เมื่อคนไม่มีการศึกษาก็ไม่ได้รับการขัดเกลา ทำให้ขาดวุฒิภาวะและไม่รู้ผิดชอบชั่วดี กลุ่มคนเหล่านี้ก็กลายเป็นปัญหาสังคมและก่อเหตุอาชญากรรมในที่สุด เห็นได้จากตัวละครผมที่ได้รับการศึกษาตามเกณฑ์ ทำให้เขาได้ทำงานในกรุงเทพ แตกต่างกับเสือวิน พี่เพิก พี่เบที่ไม่ได้เรียนก็ไปมั่วสุมกัญชาที่หนองอีด่อน จนมีนิสัยนักเลงและกลายเป็นฆาตกรเลือดเย็นในที่สุด

เมื่อพิจารณาแก่นเรื่อง ถือว่าผู้เขียนสามารถสะท้อนสังคมไทยในปัจจุบันได้อย่างลึกซึ้ง โดยนำเสนอผ่านการกระทำของตัวละคร รวมทั้งบริบทของหนองอีด่อน แสดงให้เห็นถึงธรรมชาติของมนุษย์ที่ใช้ความรุนแรงเป็นที่ตั้งเพื่อสนองสิ่งที่ต้องการ อีกทั้งยังสามารถถ่ายทอดกลิ่นไอของความเป็นชนบทโดยใช้คำพื้นถิ่นและวิถีชีวิตของคนในชนบทได้อย่างชัดเจน ซึ่งก็สามารถสะท้อนสังคมชนบทในอีกแง่หนึ่ง

“หนองอีด่อน” จากรวมเรื่องสั้น ไร้สัญชาติ ของบัญชา อ่อนดี เป็นเรื่องสั้นที่ควรค่าแค่การอ่านเรื่องหนึ่ง ผู้เขียนสามารถวางโครงเรื่องได้อย่างน่าสนใจ วางปมปริศนาท้าทายให้ผู้อ่านเกิดคำถามและสงสัยใคร่รู้ กระตุ้นให้เรื่องราวน่าติดตามอยู่ทุกขณะ แฝงด้วยสารัตถะที่ถ่ายทอดผ่านเรื่องราวคำสาปแห่งหนองอีด่อนที่สะท้อนสังคมปัจจุบันได้อย่างแยบยล

รายการอ้างอิง

บัญชา อ่อนดี. (2563). รวมเรื่องสั้นไร้สัญชาติและตัวละครอื่นๆ.กาญจนบุรี : บ้านแม่น้ำ

หมายเลขบันทึก: 688015เขียนเมื่อ 31 ธันวาคม 2020 19:21 น. ()แก้ไขเมื่อ 2 มกราคม 2021 22:54 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (0)

ไม่มีความเห็น

อนุญาตให้แสดงความเห็นได้เฉพาะสมาชิก
พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท