หลักการจัดการเรียนการสอนในปัจจุบันต้องเป็นไปตามบทบัญญัติของพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติพุทธศักราช
2542 ซึ่งมีสาระสำคัญ คือ
ใช้แนวดำเนินการจัดการเรียนรู้ที่ยึดผู้เรียนเป็นสำคัญ
โดยมีการผสมผสานสาระความรู้ด้านต่างๆ อย่างได้
สัดส่วนสมดุลกันเพื่อการพัฒนาความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ทั้งร่างกาย
จิตใจ สติปัญญา ความรู้และวัฒนธรรมในการดำรงชีวิต สามารถอยู่ร่วมกับ
ผู้อื่นได้อย่างมีความสุข
และเกิดการเรียนรู้อย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต
หลักสูตรที่ใช้ในโรงเรียนปัจจุบัน
เน้นให้ผู้สอนจัดการเรียนการสอนโดยใช้วิธีสอนที่หลากหลายอย่างเป็นกระบวนการ
เพื่อมุ่งให้ผู้เรียนเกิดทักษะวิธีการหาความรู้
สามารถนำไปปฏิบัติได้ในชีวิตจริง
ดังนั้น
ผู้สอนจึงต้องมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับเทคนิควิธีสอนแบบต่าง ๆ
และสามารถใช้วิธีสอนเหล่านั้นได้อย่างถูกต้อง ถึงจุดมุ่งหมาย
ขั้นตอนการสอน ข้อดีและข้อจำกัดของวิธีสอนแบบต่าง ๆ
ตลอดจนข้อควรคำนึงถึงในการนำไปใช้
เพื่อให้สามารถเลือกใช้วิธีสอนได้อย่างเหมาะสมกับจุดมุ่งหมายในการจัดการเรียนการสอน
วิธีการจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ของ สสวท.
ในปัจจุบันตามแนวการจัดสาระการเรียนรู้กลุ่มวิทยาศาสตร์ตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี หรือ สสวท.
ได้เสนอกระบวนการจัดการเรียนรู้ที่ถูกปรับเปลี่ยนจากแนวคู่มือครูตามหลักสูตรฉบับปรับปรุง
พ.ศ. 2533 ที่มีขั้นตอนของการสอนเป็น 5 ขั้นตอน คือ 1)
การนำเข้าสู่บทเรียน 2) การอภิปรายก่อนการทดลอง 3)
การดำเนินการทดลอง
4) การอภิปรายหลังการทดลอง และ 5) การสรุปผลการทดลอง
กระบวนการจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้แบบ 5 E
ซึ่งใช้กระบวนการที่เป็นวัฏจักรการสืบเสาะหาความรู้ (inquiry cycle)
มี 5 ขั้นตอน คือ
กระบวนการสืบเสาะหาความรูประกอบดวยขั้นตอนที่สําคัญ ดังนี้
1) ขั้นสร้างความสนใจ (engagement)
เป็นการนําเข้าสู่บทเรียนหรือเรื่องที่สนใจ
ซึ่งอาจเกิดขึ้นเองจากความสงสัย
หรืออาจเริ่มจากความสนใจของตัวนักเรียนเองหรือเกิดจากการอภิปรายภายในกลุ่ม
เรื่องที่น่าสนใจอาจมาจากเหตุการณ์ที่กําลังเกิดขึ้นอยู่ในช่วงเวลานั้น
หรือเป็นเรื่องที่เชื่อมโยงกับความรู้เดิมที่เพิ่งเรียนรู้มาแล้ว
เป็นตัวกระตุ้นให้นักเรียนสร้างคําถาม กําหนดประเด็นที่จะศึกษา
ในกรณีที่ยัง ไม่มีประเด็นใดน่าสนใจ ครูอาจให้ศึกษาจากสื่อต่าง ๆ
หรือเป็นผู้กระตุ้นด้วยการเสนอประเด็นขึ้นมา ก่อน
แต่ไม่ควรบังคับให้นักเรียนยอมรับประเด็นหรือคําถามที่ครูกําลังสนใจเป็นเรื่องที่จะใช้ศึกษา
เมื่อมีคําถามที่น่าสนใจ
และนักเรียนส่วนใหญ่ยอมรับให้เป็นประเด็นที่ต้องการศึกษา
จึงร่วมกันกําหนดขอบเขตและแจกแจงรายละเอียดของเรื่องที่จะศึกษาให้มีความชัดเจนยิ่งขึ้น
อาจรวมทั้งการรวบรวมความรู้ประสบการณ์เดิม หรือความรู้จากแหล่งต่าง ๆ
ที่จะช่วยให้นําไปสู่ความเข้าใจเรื่องหรือประเด็นที่จะศึกษามากขึ้น
และมีแนวทางที่ใช้ในการสํารวจตรวจสอบอย่างหลากหลาย
2) ขั้นสํารวจและค้นหา (exploration)
เมื่อทําความเข้าใจในประเด็นหรือคําถามที่สนใจจะศึกษาอย่างถ่องแท้แล้ว
ก็มีการวางแผนกําหนดแนวทางการสํารวจตรวจสอบ ตั้งสมมติฐาน
กําหนดทางเลือกที่
เป็นไปได้ ลงมือปฏิบัติเพื่อเก็บรวบรวมข้อมูล ข้อสนเทศ
หรือปรากฏการณ์ต่าง ๆ วิธีการตรวจสอบอาจ
ทําได้หลายวิธี เช่น ทําการทดลอง ทํากิจกรรมภาคสนาม
การใช้คอมพิวเตอร์เพื่อช่วยสร้างสถานการณ์
จําลอง (simulation)
การศึกษาหาข้อมูลจากเอกสารอ้างอิงหรือจากแหล่งข้อมูลต่าง ๆ
เพื่อให้ได้มาซึ่ง
ข้อมูลอย่างเพียงพอที่จะใช้ในขั้นต่อไป
3) ขั้นอธิบายและลงข้อสรุป (explanation)
เมื่อได้ข้อมูลอย่างเพียงพอจากการสํารวจตรวจสอบ แล้วจึงนําข้อมูล
ข้อสนเทศ ที่ได้มาวิเคราะห์ แปลผล สรุปผล และนําเสนอผลที่ได้ในรูปต่าง
ๆ เช่น บรรยายสรุป สร้างแบบจําลองทางคณิตศาสตร์ หรือรูปวาด สร้างตาราง
ฯลฯ การค้นพบในขั้นนี้อาจ เป็นไปได้หลายทาง เช่น
สนับสนุนสมมติฐานที่ตั้งไว้ โต้แย้งกับสมมติฐานที่ตั้งไว้
หรือไม่เกี่ยวข้องกับประเด็นที่ได้กําหนดไว้
แต่ผลที่ได้จะอยู่ในรูปใดก็สามารถสร้างความรู้และช่วยให้เกิดการเรียนรู้ได้
4) ขั้นขยายความรู้ (elaboration)
เป็นการนําความรู้ที่สร้างขึ้นไปเชื่อมโยงกับความรู้เดิมหรือแนวคิดที่ได้ค้นคว้าเพิ่มเติม
หรือนําแบบจําลองหรือข้อสรุปที่ได้ไปใช้อธิบายสถานการณ์หรือเหตุการณ์อื่นๆ
ถ้าใช้อธิบายเรื่องต่าง ๆ ได้มากก็แสดงว่าข้อจํากัดน้อย
ซึ่งก็จะช่วยให้เชื่อมโยงกับเรื่องต่างๆ
และทําให้เกิดความรู้กว้างขวางขึ้น
5) ขั้นประเมิน (evaluation)
เป็นการประเมินการเรียนรู้ด้วยกระบวนการต่างๆ
ว่านักเรียนมีความรู้อะไรบ้าง อย่างไร และมากน้อยเพียงใด
จากขั้นนี้จะนําไปสู่การนําความรู้ไปประยุกต์ใช้ในเรื่องอื่นๆ
สวัสดีค่ะ ดีจังค่ะ กำลังค้นหากระบวนการจัดการเรียนรู้รูปแบบ 5E กำลังจะไปห้องสมุดค้นหาเพื่อนำไปวิเคราะห์ทฤษฎีเพื่อนำมาจัดกระบวนเรียนรู้ให้เด่นชัด เป็นขั้นตอนการสอน ตอนนี้ไม่ต้องไปแล้ว เจอแล้วค่ะ ขอบคุณมากค่ะ
อ.อุ๋ม
มาทักทายอาจารย์ นามสกุลคุ้นๆๆนะครับ อิอิอิๆๆ คนที่บ้านกลับมาจากสมาธิหรือยังครับ...
ขอบคุณมากนะคะสำหรับข้อมูลดีๆ
ขอบคุณมากครับสำหรับข้อมูลดีๆ
ขอบคุณค่ะ กำลังค้นหาข้อมูลเกี่ยวกับเรื่องนี้พอดีค่ะ ขอขอบคุณท่านที่เป็นแหล่งข้อมูลที่ยอดเยี่ยมค่ะ
ขอบคุณค่ะ ข้อมูลมีประโยชน์ต่องานในหน้าที่มากเลยค่ะ
ขอบคุณนะคะกำลังอยากรู้พอดี
เรียนท่านอาจารย์ท่ีเคารพอย่างสูง ดิฉันทำผลงานวิชาการ โดยใช้ กระบวนการจัดกิจกรรเรียนรู้มแบบสืบเสาะหาความรู้ (5E) ได้ปรับปรุง
ข้อความ ข้อหนึ่ง ว่า " แผนการสอนควรเขียนให้ครบกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ " การเขียนแผนการสอน ถ้าเรายึดกระบวนการแบบสืบเสาะหาความรู้แล้ว ต้องระบุกระบวนการทางวิทยาศาสตร์อีกหรือไม่อย่างไร ขอความกรุณาอาจารย์ให้ความกระจ่างด้วยนะคะ ขอบพระคุณมาก
ขอขอบพระคุณท่านอาจารย์เป็นอย่างสูงค่ะที่กรุณาให้ข้อมูลดีๆอย่างนี้ ขอให้ผลบุญนี้ส่งผลให้ท่านอาจารย์และครอบครัวพบแต่ความสุขความเจริญนะคะ
ดีนะ ถือเป็นความรู้ใหม่ได้เลย