น้องปี 1 ม.แม่โจ้ เรียนรู้วิถีพลเมือง “คอรัปชั่นฉันไม่ขอรับ” ตอนที่ 2

ตอนที่ 1 >>> https://www.gotoknow.org/posts/662254  เล่าถึงที่มาที่ไปของภารกิจในครั้งนี้ ส่วนในตอนที่ 2 นี้ จะเล่าถึงรายละเอียดบางส่วนของรูปแบบกิจกรรมที่ทีมวิทยากรตั้งใจทำร่วมกัน เพื่อผลลัพธ์หรือเป้าหมายอย่างที่มหาวิทยาลัยแม่โจ้ต้องการ ภายใต้กรอบของเวลาและปริมาณคนที่มีจำนวนมากนับพัน เพราะเดิมที กระบวนการเรียนรู้เรื่องคอรัปชั่นฉันไม่ขอรับ ใช้เวลาอย่างน้อย 1 วัน คนไม่เกิน 100 มาคราวนี้จึงต้องมีแผนการจัดกิจกรรมที่หลากหลาย กระตุ้นผู้ฟัง และสร้างการมีส่วนร่วมเพื่อเรียนรู้กันแบบ Interactive

ภาคเช้านักศึกษากลุ่มเป้าหมายมากกว่า 900 คน ภาคบ่ายมากกว่า 1,800 คน วิทยากรกระบวนการ 5 คน จึงต้องแบ่งหน้าที่และจัดการเวลาให้ดี เพื่อไม่ให้คอรัปชั่นเวลา และนักศึกษาได้มีส่วนร่วมในกิจกรรมการเรียนรู้ให้ได้มากที่สุด

ขั้นต้น คงหนีไม่พ้นการละลายพฤติกรรมเพื่อเข้าสู่การเรียนรู้ด้วยเกม เช่น เกมวิวัฒนาการ และเกมหรือกิจกรรมอื่น ๆ เพื่อทดสอบความซื่อสัตย์ ต่อด้วยกิจกรรมการเปิดใจสู่การเรียนรู้ เพื่อเรียนรู้เพื่อนและเรียนรู้ตนเอง เพื่อให้เข้าใจความหลากหลายและความคิดต่างมุมมอง เพื่อเคารพความคิดเห็นของตนเองและผู้อื่น เช่น การวาดภาพเพื่อนโดยตั้งกติกาห้ามยกปากกา ห้ามมองกระดาษ  การเล่าเรื่องราวผ่านภาพถ่ายแห่งความประทับใจจากรุปในมือถือ  

จากนั้นเป็นการบรรยายเรื่องราวของคอรัปชั่นฉันไม่ขอรับ ที่ต้องสร้างบรรยากาศของการเรียนรู้ด้วยการพูดเนื้อหาเรื่องราวเชื่อมโยงเรื่องทุจริตคอรัปชั่นในสังคมไทยและสังคมโลก ต่อด้วยการตั้งคำถามด้วยชุดคำถามหลัก ประกอบด้วย 1. คอรัปชั่น คืออะไร? 2. อะไรคือสาเหตุของการคอรัปชั่น? 3. คอรัปชั่นมีผลกระทบอย่างไร? 4. ใครมีส่วนในการคอรัปชั่น? 5. ใครมีส่วนในการช่วยลดการคอรัปชั่น?   6. คุณรับได้กับคอรัปชั่นหรือไม่?  ซึ่งคำถามข้างต้น เป็นคำถามปลายเปิดที่วิทยากร เกริ่นนำ แล้วให้นักศึกษาแสกน QR Code เพื่อตอบคำถามผ่าน Google Form ที่ทางวิทยากรได้ทำแบบฟอร์มออนไลน์ไว้ จากนั้นก็เล่าเรื่องเพื่อเชื่อมโยงไปยังคำตอบที่ทุกคนช่วยกันตอบ ซึ่งคำตอบถูกฉายขึ้นจอ ทำให้เรียกความสนใจจากนักศึกษาหมู่ใหญ่ได้มากพอสมควร ยกเว้นคำถามข้อ 6. ที่ได้ตั้งคำถามเป็นตัวเลือก ที่มีคำตอบประกอบด้วย ก.รับไม่ได้ ข.เฉย ๆ  ค. รับได้ หากได้รับผลประโยชน์ ง. รับได้ หากไม่เสียผลประโยชน์ จ. รับได้  และช่วงท้ายมีกิจกรรมตอบคำถามผ่าน https://kahoot.it เพื่อกระตุ้นการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมอีกครั้ง โดยทีมวิทยากรได้ตั้งคำถามที่เชื่อมโยงกิจวัตรประจำวันว่าแต่ละคนได้ซื่อสัตย์ต่อตนเองมากน้อยเพียงใดในหนึ่งวัน (ตั้งคำถามไม่เกิน 10 ข้อ)

กิจกรรมส่งท้าย ให้น้องนักศึกษาเขียนเป้าหมายชีวิตผ่านกระดาษแผ่นเล็ก พร้อมติด # ที่กำหนดให้ เช่น #แม่โจ้84 แล้วโพสต์บนโซเชียลมีเดีย เพื่อแบ่งปันเรื่องราวดี ๆ แก่กันอย่างสามัคคี และสุดท้ายคือกิจกรรมเขียนจดหมายถึงตัวเองในอนาคต โดยกำหนดให้น้องนักศึกษาเขียนจดหมายถึงตัวเองในวันที่สำเร็จการศึกษาว่าอยากเขียนอะไรก็ตามอัธยาศัย แต่ให้จ่าหน้าว่าจะเปิดอ่านเมื่อสำเร็จการศึกษา ไม่ต้องโพสต์ผ่านโซเชียลมีเดีย แต่ให้เก็บไว้อ่านในอีก 2 ปีหรือ 4 ปี ข้างหน้าเมื่อสำเร็จการศึกษาตามหลักสูตร

กิจกรรมการเรียนรู้แบบ Interactive โดยส่วนตัวมองว่า จะช่วยให้นักศึกษาเกิดการมีส่วนร่วม คิดตาม และเกิดการเรียนรู้ไปพร้อม ๆ กันด้วย น่าจะได้ผลลัพธ์ที่มากกว่าการฟังบรรยายเพียงอย่างเดียว อีกอย่าง เรื่องของการเรียนรู้เรื่องทุจริตคอรัปชั่น เป็นเรื่องที่หนักสมอง หากเอาทฤษฎีหรือเรื่องของปัญหามาพูดกันอย่างเดียว อาจทำให้นักศึกษาคิดว่าเป็นเรื่องไกลตัว การยกตัวอย่างการคอรัปชั่นให้ใกล้ตัวที่สุด และเกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน จะช่วยให้นักศึกษารู้สึกถึงปัญหาของคอรัปชั่น และน่าจะช่วยให้สถิติหรืออัตราของคนที่รับได้กับคอรัปชั่นลดลงไปได้

ปล. ข้อสำคัญของการใช้ IT มาช่วยในกระบวนการเรียนรู้ ทำให้เราสามารถรวบรวมข้อคิดเห็นและสถิติไว้ได้ เผื่อว่าจะนำไปใช้งานต่อ แต่ข้อจำกัดของ IT ก็ยังมีอยู่บ้างเมื่อใช้กับคนหมู่มาก เช่น ระบบเครือข่ายอาจไม่เสถียรในช่วงที่คนเข้าใช้พร้อมกันจำนวนมาก

การไปทำหน้าที่ครั้งนี้ สนุกและได้บทเรียนที่ทรงคุณค่า ได้เรียนรู้ว่าชาวแม่โจ้ ที่ได้ขึ้นชื่อเรื่องความสามัคคีและมีวินัย ก็ได้ประจักษ์แก่ตาและใจแล้วที่แม่โจ้แดนงาม   

ณ  มอดินแดง

25  มิถุนายน  2562