ระบบนิเวศน์การศึกษา
บ่ายวันที่ ๑๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒ ผมไปร่วมประชุมคณะกรรมการกำกับดูแลทิศทางการดำเนินงานโครงการเพาะพันธุ์ปัญญา (พัฒนายุววิจัย) ครั้งที่ ๑/๒๕๖๒ ที่ สกว.
สาระหลักของการประชุมคือการสะท้อนคิดกระบวนการเรียนการสอนแบบเพาะพันธุ์ปัญญา โดยครูที่ผ่านการต่อสู้ หรือผ่านการดำเนินการขยายผล จำนวน ๕ ท่าน กับเรื่อง PLC Online แต่บันทึกนี้จะเล่าเฉพาะเรื่องที่เชื่อมโยงกับ การสะท้อนคิดของครู พพปญ. ๓ ท่านที่ผมได้ฟัง (ผมออกจากที่ประชุม ๑๕.๔๐ น. เพื่อกลับไปดูแลภรรยาซึ่งป่วย)
ท่านแรกคือ ครูสุรีย์พร เย็นสนิท แห่งโรงเรียนศาลาตึกวิทยา จ. นครปฐม ซึ่งเป็นโรงเรียนมัธยมขนาดกลาง - เล็ก อยู่ในชุมชนไร่อ้อย เข้าร่วมโครงการ พพปญ. ตั้งแต่ปี ๒๕๕๖ และร่วมกับผู้อำนวยการในปี ๒๕๖๐ จัดการเรียนรู้แบบ พพปญ. บูรณาการ ๕ หน่วยสาระในปี ๒๕๖๑ โดยครูใหญ่จัดให้มีคาบ PLC ครู และจะจัดบูรณาการทั้ง ๘ หน่วยสาระในปี ๒๕๖๒ จะเห็นว่าโรงเรียนนี้ผู้อำนวยการโรงเรียนทำหน้าที่ผู้นำการเปลี่ยนแปลงในโรงเรียน ต่อยอดจากโครงการ พพปญ.
ท่านที่ ๒ ครูทิพวัลย์ สัจจาพันธุ์ โรงเรียนสามบ่อวิทยา อ. ระโนด จ. สงขลา เป็นครูที่ต้องต่อสู้กับระบบที่แข็งตัว โดยดำเนินโครงการ RBL แยกออกจากการเรียนการสอนตามหลักสูตรปกติ มักต้องทำกิจกรรมนอกเวลา โดยครูทิพวัลย์ต้องรับผิดชอบดูแลเด็กและส่งเด็กกลับบ้าน และหลายครั้งต้องออกเงินค่าใช้จ่ายเอง เข้าร่วมโครงการ พพปญ. มาตั้งแต่ต้น คือปี ๒๕๕๖ จึงเห็นผลชัดเจนว่าเด็กที่ผ่านการเรียนแบบนี้มีภาวะผู้นำ คิดเป็น มีความสร้างสรรค์ กล้าแสดงออก ทั้งพ่อแม่และครูเห็นพ้องกันว่ามีผลดีต่อเด็กมาก ตัวผู้อำนวยการโรงเรียนเองบอกว่า การเรียนแบบ พพปญ. เท่านั้นที่จะช่วยให้เด็กได้เรียนแบบศตวรรษที่ ๒๑ ได้ ฟังแล้วเห็นชัดเจนว่าการต่อสู้ของครูทิพวัลย์กำลังจะนำไปสู่การขยายผลทั้งโรงเรียน
การขยายผล RBL แบบ พพปญ. ออกไปทั่วทั้งโรงเรียนได้จากการนำเสนอของครูมนัสวี อุตรภาศ โรงเรียนท่าฉางวิทยา สุราษฎร์ธานี ที่เป็นโรงเรียนมัธยมขนาดเล็ก นักเรียน ม. ต้น ๑๕๙ คน ม. ปลาย ๗๙ คน ครู ๑๗ คน ผู้อำนวยการ ๑ ใช้ RBL หนึ่งกิจกรรมโครงงาน ได้คะแนนทุกวิชา ทำให้นักเรียนชอบมาก เพราะภาระการเรียนลดลง และเรียนสนุก ที่ทำเช่นนี้เพราะผู้อำนวยการ เข้ามาใช้ภาวะผู้นำเอง
ผมไม่ได้อยู่ฟังเรื่องของครูมนัสวีจนจบ แต่ก็คิดว่านี่คือกรณีตัวอย่างที่น่าจะมีการเข้าไปหนุน เพราะการทำหนึ่งโครงงาน ได้คะแนนทุกวิชา เป็นเรื่องท้าทายมาก หากทำได้สำเร็จ พิสูจน์ผลลัพธ์การเรียนรู้ได้จริง จะเป็นการค้นพบวิธีการที่เป็นนวัตกรรมซ้อนนวัตกรรม
ระบบนิเวศน์ในโรงเรียนที่ดีที่สุดสำหรับการเรียนรู้ของศิษย์ คือ ผู้อำนวยการทำตัวเป็นผู้นำเพื่อผลลัพธ์การเรียนรู้ของเด็ก ทั้งสามโรงเรียนที่กล่าวถึง มีระบบนิเวศน์นี้
วิจารณ์ พานิช
๑๔ ก.พ. ๖๒
ความเห็น (1)
Thank you for this good news.
I hope we can hear more of this development in education —งเห็นผลชัดเจนว่าเด็กที่ผ่านการเรียนแบบนี้มีภาวะผู้นำ คิดเป็น มีความสร้างสรรค์ กล้าแสดงออก ทั้งพ่อแม่และครูเห็นพ้องกันว่ามีผลดีต่อเด็กมาก—
I believe that ‘knowledge society’ is based on these qualities ภาวะผู้นำ คิดเป็น มีความสร้างสรรค์ กล้าแสดงออก.