นมแม่ นมเมีย

เชื่อไหม ว่าครั้งหนึ่ง ผมเคยต้องกราบเท้าเมียก่อนนอนด้วยนะ

หึหึ

ความรู้สึกดีประการหนึ่งของผม คือคนที่ผมได้มีโอกาสทำคลอดให้นั้น สามารถเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้เต็มที่ร้อยเปอร์เซ็นต์เกือบทุกคน

ไม่ว่าเธอผู้นั้นก่อนท้องจะมีนมเล็กหรือนมใหญ่ 

อย่าลืมนะครับ มนุษย์อย่างเราคือสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ เต้านมคือแหล่งอาหารอันอุดมสมบูรณ์ของชีวิตเมื่อเริ่มต้น ดังนั้นใครที่มาบอกว่า นมไม่ไหล นมไม่พอ ก็จะถูกผมค่อนขอดไปเสียทุกคน มีบ้างที่ไม่ได้สนใจนัก นั่นอาจจะเพราะไม่อยากเสวนาปราศรัยด้วยก็แค่นั้น

ในช่วงที่เมียผมเพิ่งออกลูกคนแรก (แหม่ ออกลูก!) ผมจำได้ว่า เมื่อพยาบาลห้องคลอดและอาจารย์พี่สุ (อาจารย์ท่านนี้เป็นที่รักของผม ท่านเป็นหมอเด็กเจ้าแม่เด็กทารกในโรงพยาบาลที่ผมทำงานอยู่) มารับตัวลูกไปตรวจเบื้องต้น เช็ดตัว ห่อตัว เค้าก็พาเจ้าแป้งมาเข้าเต้าในทันที 

ปากมันอ้า และเมื่อเจอหัวนมมันก็งับและดูด แทบไม่อยากเชื่อ น้ำนมหยดแรกของเมียผมก็เล็ดออกจากเต้าในทันที 

โห มันอะเมซิ่งมากเลย ขอบอก

แต่เราก็เกิดอาการขลุกขลักบ้างเล็กน้อย เพราะน้ำนมมันก็ออกไม่มากนักหรอก แป้งเองมันก็คงไม่คุ้นกับอากาศภายนอกนัก เราเลยเกิดอาการเครียดเมื่อลูกร้องเสียงดัง

ก็ได้พี่นู พยาบาลที่รักอีกคน ที่คอยเข้ามาดูแล และป้อนนมด้วยช้อนให้ อุ้มให้ ดูแลให้หลายช่วงเวลา

อันนี้คือประเด็นสำคัญ

ผมก็ไม่ได้คิดว่า นมกระป๋องมันเลวร้าย มันสามารถช่วยชีวิตพ่อและแม่มือใหม่ที่ยังคงงงกับชีวิตไว้ได้เหมือนกันในช่วงสั้นๆ และเมื่อครบวันได้ออกจากโรงพยาบาลนั้น แม่ของลูกผมก็สามารถให้นมลูกได้ถึงร้อยเปอร์เซ็นต์

นมพอครับ ไม่ว่าก่อนท้องนมมีขนาดแค่ไหน รับรองได้ว่าเมื่อคลอดลูกและรกลอกตัวออกมาแล้วนั้น นมออกแน่นอน จะเร็วจะช้ามันก็ต้องไหล

เมียผมนมแทบระเบิด

มันคือความสุขในช่วงสั้นๆ เพราะหลังจากนั้นอีกราว ๒ เดือนครึ่งมันก็คือนรก เพราะเมียผมต้องไปเรียนหนังสือที่กรุงเทพฯและเตรียมสอบเป็นเวลา ๒ เดือนเต็ม สมัยนั้นเราไม่มีตัวช่วยอะไรมากนัก ถุงเก็บนมก็ไม่รู้จัก ดังนั้น เมื่อเมียรักจากไป ลูกก็ต้องถูกบังคับให้กินนมขวด

วิบัติภัยของผมจึงเกิดขึ้น

แป้งไม่ยอมกินนมจากขวด 

มันร้องจนบ้านแตก ร้องจนเหนื่อยและหลับ ผมต้องให้ลูกดูดน้ำแทน และเมื่อลูกดูดน้ำจนเริ่มหลับ ปากมันอ้าเผยอ ผมก็เสียบขวดนมที่ชงเตรียมไว้ยัดเข้าปากมันแทน ดูรวดเดียว ๖ ออนซ์ 

เป็นอยู่อย่างนี้ ๒ เดือนเศษ ส่วนอีแม่มันก็ไปยืนอาบน้ำร้องไห้อยู่ที่กรุงเทพฯ เพราะอาบน้ำไป นมไหลไป มันคือช่วงเวลาที่ต้องให้ลูกกินไง

นั่นคือคนแรก

มาเจ้าคนที่สองนี่สนุก เพราะเราเลี้ยงลูกเป็นแล้ว เมียไม่ต้องระเห็ดไปเรียนไปสอบที่ไหนอีก และก็เหมือนเดิม เมื่ออาจารย์พี่สุส่งลูกให้ ปากเจอหัวนมปุ๊บ ลูกก็อ้าปากดูด และนมก็ไหลในทันที

แต่นะ ปัญหามันก็มีบ้างแหละ

“พ่อ ลูกร้องทั้งคืนเลย เหมือนไม่อิ่มนม” เมียบ่นให้ฟัง เพราะเธอรู้สึกเช่นนั้น

“แม่ก็นมไหลดีนี่นา” ผมประเมินตามหลักวิชาการ เพราะคำว่าไหลดีนั้น คือ ดูดออก และเมื่อดูดอยู่ข้างหนึ่ง อีกข้างหนึ่งก็จะมีนมไหลออกมาด้วย (ภาษาหมอเรียกว่า let down reflex) 

แต่ลูกไม่อิ่มไง เมื่อไม่อิ่มแล้วจะเรียกว่านมไหลดีได้อย่างไร

“หมอคะ หมอจิ๋มหัวนมน่าจะตันค่ะ” นั่นไง แม่บ้านของเราที่เตรียมไว้สำหรับมาช่วยเลี้ยงน้องจ้าบอกเรามา

“ยังไงเหรอพี่เขียด” ผมถาม

“ก็หมอดูสิคะ เวลาบีบนม มันมีนมพุ่งออกมาแค่ ๒ รูเอง” ผมก็ลองบีบดู เห็นเช่นนั้นจริง

ไอ้เราก็เพลิน คิดไปว่ามีนมไหล แต่อันที่จริง มันออกเป็นสายเล็กๆนิดเดียว แล้วจะให้ทำยังไงดี

...............................

ขำ

ผมเขียนเรื่องนมแม่นมเมีย แล้วก็นึกไปถึงผู้หญิงอีก ๓ คน ที่ผมได้สัมผัสนมเธอด้วยจิตไปเมื่อไม่นานมานี้

อยากจะลองเล่าให้อ่านกัน

คนแรก

“อาจารย์ หนูเจ็บนม” คนไข้สาวสวยคนหนึ่งเธอมาบ่นเรื่องนี้กับผมที่คลินิก เพราะเธอเพิ่งคลอดลูกได้ไม่ถึงเดือน กำลังอยู่ในช่วงให้นมลูกและประสบปัญหาเจ็บและเป็นก้อนที่เต้านม

“นมมันไม่ค่อยออกค่ะ ลูกกินไม่พอ ตอนนี้อาม่ากำลังเตรียมจะให้กินนมกระป๋องแล้ว หนูยังไม่ยอม” เธอบอก

ผมก็จัดการตรวจนมเธอเลยน่ะสิครับ

“ถอดเสื้อจ๊ะ” แหม่..ตรวจนม ถ้าไม่ถอดเสื้อแล้วจะให้ถอดอะไร

“เออ หัวนมเธออาจจะตันนิดๆว่ะ เนี่ย..ผมคั้นออกมาได้ ๓ สายเอง” 

ปลายหัวนมของเราเหมือนฝักบัว มันคือต่อมเหงื่อแบบหนึ่งที่มีเต้านมทั้งเต้าเป็นต่อมผลิตน้ำนมแล้วส่งออกมาทางท่อ รวมๆกันเป็นฝักบัวที่ปลายหัวนม

“จอย มาช่วยหน่อย” ผมเรียกลูกน้องหน้าร้านมาช่วยกันดู เพราะเธอเป็นมิสนมแม่ 

จริงๆครับ ลูกน้องผมเป็น “มิสนมแม่”

“จอยว่ามันไม่ได้ตันค่ะ ไม่มีฝ้าขาวที่ปลายหัวนมสักหน่อย มันตันอยู่ด้านใน แบบนี้ต้องนวดเต้าค่ะ” นั่นแน่ เห็นไหมครับ ผมมีคนเก่งอยู่ข้างๆตัวเพิ่มมาอีกคน

แล้วจอยก็เดินไปล้างมือ และเริ่มทำการนวดนมให้สาวงามคนนั้นต่อหน้าผม

มือขวาเอื้อมไปจับที่ฐานเต้านมบริเวณใต้จั๊กแร้ แล้วเค้นบีบรูดลงมาทางหัวนม ผมนึกไปถึงกระบวนการนวดเต้านมวัวในฟาร์มที่เคยเห็น นวดแบบรูดลงมาที่หัวนม ทำแบบซ้ำๆ 

“อูย ผมเวียนหัว รู้สึกอยากอ๊วก ผมรู้สึกเสียวนมตัวเอง เธอเจ็บมั้ย” ผมถามและรู้สึกอย่างนั้นจริงๆ เจ้าจอยนวดนมซะแบบว่า “มันและฟิน” ยิ่งนัก

“ไม่ค่ะอาจารย์ ดีจัง ได้แรง” เธอครางหลับตาพริ้ม อูย..ได้แรงอก มันน่าจะมีที่มาจากนวดนมนี่ล่ะกระมัง

จอยทำอยู่พักหนึ่ง จนเจ้าของเต้ารู้สึกสบายตัวขึ้น

แล้วเธอก็ลองบีบที่หัวนมดู

ปรี๊ดดดดดด

นมออก นมพุ่ง มันพุ่งกระจัดกระจาย 

ใช่! มันต้องพุ่งแบบนี้สิ

แล้วปรี๊ดหนึ่ง มันก็พุ่งมาถูกแก้มผม

“อุย..ดีนะ ไม่ได้เข้าปาก ไม่งั้นคืนนี้ ฉันคงต้องขออนุญาตผัวเธอเพื่อกราบเท้าเมียมันแน่ๆ ค่าน้ำนมนี่สำคัญนัก” แล้วเราทั้งสามก็หัวเราะกันลั่นร้าน 

แบบว่า คลินิกว่างโหวงเหวงมาก จึงหัวเราะกันได้เสียขนาดนี้

คนที่สอง

เธอคือสาวน้อยที่อยู่ร้านขายอาหารตามสั่งใกล้ๆคลินิก

คนนี้ผมไม่ได้ทำคลอดให้เธอหรอก เพียงแต่ให้กำลังใจผ่านการพูดคุยเป็นระยะๆในช่วงฝากท้อง และผมก็ทราบมาว่าเธอถูกผ่าท้องคลอดเพราะคลอดไม่ออก

“หมอครับ ลูกผมน่าจะท้องเสีย ทำไงดีครับ” เจ้าหนุ่มคนที่พูดน้อยเสมอมาคงต้องรวบรวมความกล้าพอดู จึงเดินเข้ามาหาผมช่วงที่ผมเดินผ่านหน้าร้านอาหารของเขา

เค้าเปิดรูปในมือถือให้ดูขี้ของลูก

“เออ..เมื่อไหร่ที่เห็นลักษณะขี้เด็กเหมือนเมล็ดมะเขือแบบนี้น่ะ เรียกว่าดี นมแม่มันเป็นแบบนี้ มันทำให้ขี้เยอะ บางทีดูดนมไปก็ขี้ไป” ผมนึกถึงสถิติของเจ้าจ้า ขี้ได้สูงสุด ๙ ครั้งต่อวันในช่วงที่เธอกำลังเติบโตจากการดูดนมแม่ด้วยกระพุ้งแก้มอันทรงพลัง

“แต่เมียผมนมไม่ค่อยออกเลยหมอ นี่ต้องเสริมด้วยนมกระป๋อง” เค้าบอก

“เฮ้ย..ไม่มีใครมีนมไม่พอหรอก แต่ความพยายามน่ะมันมีไม่พอ”

ผมนึกถึงนมของเจ้าน้องนั่น เท่าที่สังเกตในช่วงปกติก่อนท้อง นมมันก็ใหญ่ดีนี่นา ใหญ่ชนิดที่เมียผมเทียบไม่ติดเลยด้วยซ้ำ

หึหึ อย่าคิดมาเกินเลยนะครับ นมใหญ่นมเล็ก ไม่ต้องถอดเสื้อก็พิจารณาได้ด้วยตา เว้นแต่จะมาหลอกกันด้วยฟองน้ำ อันนั้นผมยอมแพ้ 

“นี่ ผมจะบอกให้นะ” ผมพูดอย่างนี้ แสดงว่ากำลังจะเข้าสู่โหมดวิชาการ

นมแม่ ถูกสั่งให้ผลิตด้วยสมอง ในช่วงแรก ส่วนผสมของนมจะมีโปรตีนสูง นั่นเพื่อการเจริญเติบโตและพัฒนาการ และเมื่อดูดไปได้สักระยะ (นมแม่ต้องดูดนาน เพราะการดูดคือการเคลื่อนไหวอย่างเดียวที่ทารกควบคุมได้ มันจะฟินมาก มันจะสุขมาก มันจะสุขล้นเหลือ จึงต้องดูดนาน นานจริงๆ) ครับ เมื่อดูดได้สักระยะ สมองจะสั่งให้นมปรับส่วนผสมเพื่อให้มีไขมันในน้ำนมเพิ่มขึ้น เพื่อให้อิ่ม อิ่มได้นาน และเมื่ออิ่มนาน ทารกมันก็จะหลับได้นานและหลับลึก ฮอร์โมนที่สำคัญก็จะหลั่งออกมา มันก็ยิ่งตัวโตไง

เฮ้ย...มันอะเมซิ่งจิงเกิ้ลเบลมากๆเลยใช่ไหม

และที่สำคัญ สมองมันคำนวณปริมาณนมแต่ละมื้อให้ด้วย

นั่นคือ หากมื้อนี้มันจะให้กินจำนวน x มันก็จะผลิตออกมา x ออนซ์ แล้วมื้อต่อไปมันก็จะผลิตเพิ่มออกมามากขึ้นอีกนิด เด็กก็จะได้กินนมเพิ่มขึ้นตามการโตตามธรรมชาติ

แต่หากเราเสริมนมขวดเข้าไป (เอ เราจะเรียกว่านมขวดหรือนมกระป๋องดีล่ะ ช่างมันเหอะ ขอให้เข้าใจตรงกันว่า มันคือนมผงตักจากกระป๋อง ชงใส่ชวดแล้วยัดเข้าปากลูกก็แล้วกันนะ) ลูกดูดได้ไม่ถึง x หน่วยแล้วเพิ่มนมขวดแทน สมองมันก็เข้าใจว่า ไอ้ที่ดูได้จริงๆนั้นน่ะคือพอ ทั้งๆที่จริงๆยังไม่พอไง ดังนั้น ในมื้อต่อไปมันก็สร้างออกมาน้อยกว่าที่ควรจะเป็น

มันจึงเป็นวงจรไม่ดีไง ผมเรียกว่าวงจรเสื่อม เพราะปริมาณน้ำนมที่ต้องการกินจริงๆมันน้อยกว่าปกติ แต่เด็กไม่ขาด เพราะกินนมขวด ดังนั้น หากจะให้ลูกได้กินนมแม่ร้อยเปอร์เซนต์ ต้องทิ้งนมวัวกระป๋องนั้นไป

ทำได้ไหม?

นมแม่จะดูดจากเต้า หรือดูดจากขวด ได้ทั้งนั้น เพราะมันคือนมแม่ไม่ใช่นมวัว เด็กไม่มีโอกาสแพ้นมแม่ แต่สามารถแพ้นมวัวได้ เพราะแม่วัวไม่ใช่แม่คน โปรตีนจึงต่างชนิดกัน ทารกจึงแพ้โปรตีนจากนมวัวได้นะครับ และเมื่อเกิดการแพ้ขึ้นมาเมื่อไหร่มันจะเป็นอีกหนึ่งวิบัติภัยของครอบครัวเลย เพราะลูกจะป่วย บางคนขี้เป็นเลือด บางคนผื่นแดงทั้งหน้าทั้งตัวจนจะน่าจะเปลี่ยนชื่อลูกเป็น “สีชาด” ได้ และที่สำคัญ นมกระป๋องต่อไป ราคาแพงกว่ากันจนน่าตกใจเชียว

“โปรดเถิดดวงใจโปรดได้ฟังเพลงนี้ก่อน กินนมบังอรดูดเต้าเคียงหมอนปลอดภัย นมแม่นั้นดีกว่าหลายเท่า นมเต้านั้นหนาช่างดีไซร้ ได้โปรดซุกไซร้ อ้าปากคาบนมดูดพลัน” เสียงของลุงทูล ทองใจ ดังแว่วมา เพลงนี้ฟังบ่อยตอนเด็กๆ โคตรไม่ชอบ มันเชย  แต่ก็นะ ลางเนื้อชอบลางยา มาได้ฟังในหนังเรื่อง “เพื่อนสนิท” แล้วกลับหวนมาฟังเพลงนี้อีกครั้ง มันโคตรเพราะเลย

คนที่สาม

คนนี้ไม่ได้เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ เพราะนมของเธอเอาไว้หล่อเลี้ยงชีวิตและลูกค้าอันทรงเกียรติของเธอ

“เธอแยกขาอีกนิดนึงนะครับ แล้วเบ่งนิดเดียว” นี่เป็นขั้นตอนของการตรวจภายในปกติ และที่ปกติกว่านั้นก็คือ ผมต้องมีผู้ช่วยเป็นผู้หญิงมายืนข้างๆอยู่ด้วยเสมอ จะได้ไม่ถูกกล้าวหาในข้อหาอนาจาร

ผมกดลงตรงท้อง และโยกมดลูกเธอด้วยนิ้วเล็กน้อย

“เจ็บมั้ยครับ” ผมทำเช่นนั้นเพื่อประเมินว่ามีการอักเสบติดเชื้อบริเวณปีกมดลูกหรือไม่ แล้วก็พยายามมองไปที่สีหน้าของเธอที่กำลังนอนหงายอยู่นั้น เรียกว่าประเมินทั้งจากการถามและดูสีหน้าเลยทีเดียว

มองไม่เห็น

ผมก็พยายามมองหน้าเธออยู่โดยการเขย่งขาเล็กน้อย แล้วเธอเองนั่นแหละที่ผงกหัวขึ้นมาดูผมซึ่งอยู่เบื้องล่างลงไป

“เจ็บไหม ฉันมองหน้าเธอไม่เห็น” ผมยังคงตั้งมั่นที่จะถามปนอาการตระหนกเล็กน้อย

“ไม่เจ็บค่ะหมอ” เธอตอบ

“ขอโทษทีนะ เมื่อกี๊ฉันมองหน้าเธอไม่เห็น” ผมบอกออกไป

“ค่ะหมอ หมออย่าตกใจนะ ก็แค่ข้างละ ๔๕๐ ซีซี เท่านั้น”  เธอคงเข้าใจในสิ่งที่ผมอยากรู้

............................

“ก็หมอดูสิคะ เวลาบีบนม มันมีนมพุ่งออกมาแค่ ๒ รูเอง” ผมก็ลองบีบดู เห็นเช่นนั้นจริง พี่เขียดแกเป็นคนบ้านๆที่เลี้ยงลูกมาด้วยนมแม่ตลอด ประสบการณ์แกเยอะ

“แล้วจะให้ทำไง” ผมยืนท้าวสะเอวทำหน้าละห้อยเพราะจนปัญญา

“หมอต้องดูด เพราะน้องจ้าตัวเล็ก ดูดไอ้ที่อุดตันอยู่ไม่ออก” เธอยังคงแนะนำ และเธอเองคงไม่ก้มลงมาดูดให้แน่ๆ

ผมคุกเข่าลงมาหน้าอยู่ระดับนมเมีย กลืนน้ำลายอึกหนึ่ง ยังไงแล้ว นมเมียตอนนี้มันไม่เหมือนตอนไม่ท้องแน่ๆ มันใหญ่ อวบอิ่ม เห็นรอยหลอดเลือดดำที่ผิวเนื้อนม แหม..มันแทบระเบิดเหมือนนมพริตตี้เลย แต่มันไม่น่าดูดไง เข้าใจไหม

บรรจงอ้าปากคาบลานหัวนม แล้วเริ่มดูดโดยเม้มที่ริมฝีปาก แล้วดูดนมประหนึ่งดูดหอยจุ๊บ

จุ๊กเดียว เหมือนเปิดขวดแชมเปญ นมที่มันอั้นอยู่เพราะถูกไอ้คราบขาวๆอันเล็กนั้นอุดปลายท่อทะลักออกมา

ปรี๊ดดดดด

มันทะลักพุ่งเข้าปากผม ชนกระพุ้งแก้ม เพดานปาก ลิ้น และผมก็กลืนมันลงไป

หัวใจผมแทบจะขาด แม้นก่อนหน้านี้ผมจะคลั่งไคล้นมของเมียเสียขนาดไหน แต่ผมไม่ชอบกินนมแบบนี้ มันไม่อร่อย มัน.....เอ่อ..อยากอ๊วก

วิ่งเข้าห้องน้ำเพื่อไปบ้วนออก แต่ไม่ทัน มันลงคอไปเรียบร้อย

และก่อนนอนในคืนนั้น ผมกราบเท้าเมีย

มันคือการแสดงความกตัญญูรู้คุณ เพราะอย่างน้อย นมอึกนั้นมันก็คือโปรตีนที่โลดแล่นอยู่ในตัวผมอย่างเป็นองค์รวมไปเรียบร้อย

ธนพันธ์ ชูบุญโตได้เพราะนมเมีย

๒ กพ ๖๒