แบบบันทึกความรู้ (นอกสถานที่) พระเมรุมาศ
ระหว่างวันที่ ๒๓ – ๒๕ พฤศจิกายน ๒๕๖๐
ณ ท้องสนามหลวง กรุงเทพมหานคร
……………………………..
ชื่อ พระวรเพชร วชิรญาโณ เลขที่ ๑๒ สังคมศึกษาชั้นปีที่ ๓
คำชี้แจง เมื่อนิสิตเข้าร่วมกิจกรรมทัศนศึกษา พระเมรุเมศ แล้วบันทึกความรู้
๑. ความเป็นมาและความสำคัญของพระเมรุมาศ
พระเมรุมาศ และพระเมรุ คือ สถาปัตยกรรมชั่วคราว หรือสถาปัตยกรรมเฉพาะกิจที่สร้างขึ้น ณ กลางใจเมือง เพื่อใช้ในพระราชพิธีพระบรมศพหรือพระราชพิธีพระศพโดยเฉพาะมีลักษณะเป็น "กุฎาคาร หรือ เรือนยอด" คือเรือนซึ่งหลังคาต่อเป็นยอดแหลมโดยในอดีตนิยมสร้างเป็นแบบ ยอดปรางค์ อาจมีพรหมพักตร์หรือไม่
มีก็ได้
พระเมรุมาศ เป็นพระเมรุขนาดสูงใหญ่ ใช้ในพระราชพิธีพระบรมศพ พระมหากษัตริย์ พระอัครมเหสี พระบรมราชินี พระราชชนนีพระบวรราชเจ้า พระยุพราช สำหรับการตายที่ใช้ราชาศัพท์ว่าสวรรคต ภายในพระเมรุมาศมี “พระเมรุทอง” ลักษณะของพระเมรุมาศที่ปรากฏการสร้างมี 2 รูปแบบคือพระเมรุมาศทรงปราสาท ที่สร้างมาแต่โบราณ มีขนาดใหญ่โตมโหฬาร และพระเมรุมาศทรงบุษบก ส่วนพระเมรุ เช่นเดียวกับพระเมรุมาศ แต่มีขนาดเล็กลง และไม่มีพระเมรุทองภายใน ใช้สำหรับราชวงศ์ที่ทรงฐานานุศักดิ์ใช้ราชาศัพท์ว่า “ทิวงคต” หรือ “สิ้นพระชนม์”
การออกแบบสถาปัตยกรรมพระเมรุมาศ พระเมรุ ต้องอาศัยการสร้างสรรค์ออกแบบจากผู้รอบรู้เจนจบงานศิลปกรรมของชาติ ช่างที่ได้รับการถ่ายทอดวิชาความรู้จากครูบาอาจารย์ทั้งงานออกแบบรูปลักษณ์ ก่อสร้างอาคาร การคิดลวดลายขึ้นประดิษฐ์ตกแต่งทุกส่วนให้เข้ากับอาคาร โดยมีหลักเกณฑ์ที่คำนึงถึงว่าพระเมรุมาศของพระองค์ใด ที่แสดงลักษณะของพระองค์นั้น
ภายหลังจากการถวายพระเพลิงแล้ว ชิ้นส่วนประกอบต่าง ๆ ของพระเมรุที่ถูกรื้อถอนบางส่วนจะนำไปถวายวัด เพื่อเป็นการกุศลแด่ผู้วายชนม์
กลุ่มอาคารในมณฑลพิธี ณ ท้องสนามหลวง ประกอบด้วย พระเมรุมาศ เป็นประธานในมณฑลพิธี ออกแบบโดยยึดถือคติตามโบราณราชประเพณีรูปแบบเฉพาะสำหรับพระมหากษัตริย์ เป็นพระเมรุมาศทรงบุษบก สูงถึง 50.49 เมตร มีชั้นเชิงกลอน 7 ชั้น ผังพื้นที่ใช้งานเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัส ขนาดกว้างด้านละ 60 เมตร มีบันไดทั้งสี่ด้าน ฐานยกพื้นสูงมี 7 ชั้น ชั้นบนที่มุมทั้งสี่ ประกอบด้วยสำซ่างทรงบุษบก ชั้นเชิงกลอน 5 ชั้น สำหรับพระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรม ฐานชั้นที่ 2 ประกอบด้วยซุ้มทรงบุษบกรูปแบบเดียวกัน รวมสิ่งก่อสร้างมีเครื่องยอดนับรวมได้ 9 ยอด
ทางด้านปีกขวาสุดของพระที่นั่ง จะเป็นที่ประทับของพระบรมวงศ์ คณะองคมนตรี คณะทูตานุทูต คณะรัฐมนตรี และข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ ด้านปีกซ้ายสุดของพระที่นั่ง เป็นที่นั่งของพระราชอาคันตุกะ และผู้นำประเทศต่างๆ นอกจากขนาดแล้ว อีกหนึ่งความพิเศษของพระที่นั่งทรงธรรมครั้งนี้อยู่ที่ผนังด้านหน้าเป็นกระจกใส ด้านหลังเป็นผนังทึบ เพราะมีการติดตั้งเครื่องปรับอากาศ ต่างจากเดิมที่เป็นศาลาโถง เปิดโล่ง
การเยี่ยมชมนิทรรศการงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ
๓. ความรู้ที่ได้/ประโยชน์ที่ได้/ข้อคิดที่ได้ จากการศึกษา ครั้งนี้
ได้ความรู้ในเรื่องประวัติและความเป็นมาของพระเมรุมาศตลอดทั้งพระราชพิธีการถวายพระเพลิงพระบรมศพได้เห็นการทุ่มเทแรงกายแรงใจของประชาชนชาวไทยได้ร่วมแรงร่วมใจในการทำงานในด้านต่างๆถวายพระเกียรติแด่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ผู้เป็นที่รักยิ่งของปวงชนชาวไทย อีกทั้งยังได้เห็นประติมากรรม และจิตกรรมในศิลปะอันมีความเป็นไทยที่ได้บรรจงสร้างขึ้น
๔. วิทยากรผู้ให้ความรู้ . คือ นางสาวมาลินี เกตุพิม เจ้าหน้าที่
ไม่มีความเห็น