วรรณคดีคือ หนังสือที่เรียบเรียงด้วยคำไพเราะสละสลวย
ก่อให้เกิดอารมณ์สะเทือนใจ ยกจิตใจผู้อ่านผู้ฟังให้สูงส่ง
ใช้เป็นแบบแผนในการแต่งได้
วรรณคดีแบ่งได้หลายประเภท เช่น แบ่งตามลักษณะของกวี คือ
วรรณคดีซึ่งเป็นงานของอรรถกวี สุตกวี จินตกวี ปฏิภาณกวี หรือ
แบ่งตามลักษณะของสำนวนโวหาร คือ เสาวรจนี นารีปราโมทย์ พิโรธวาทัง
สัลลาปังคพิสัย
สำหรับมหาเวสสันดรชาดก
มีลักษณะวรรณคดีครบครันไม่ว่าจะพิจารณาในแง่วรรณคดีประเภทใด
ลักษณะที่เป็นงานของอรรถกวี
อรรถกวี คือ กวีที่สามารถบรรยายความได้ละเอียดแจ่มแจ้ง
ใช้คำอุปมาอุปไมยลึกซึ้งคมคาย มหาเวสสันดรชาดก
มีลักษณะเป็นงานของกวีประเภทนี้อยู่มาก
เช่นตอนพระนางผุสสดีกราบทูลชี้แจงต่อพระเจ้าสญชัยถึงความไม่เหมาะสมที่เนรเทศ
พระเวสสันดร และตอนพระนางมัทรีกราบทูลพรรณนาโทษของหญิงม่าย
แด่พระเจ้าสญชัยใน กัณฑ์ทาน
ตอนพระเวสสันดรตรัสเรียกสองกุมารขึ้นจากสระ
ทรงอธิบายถึงความจำเป็นที่จะต้องให้สองกุมารเป็นบุตรทานแก่ชูชก
โดยทรงเปรียบเทียบกับเรือสำเภาใน กัณฑ์กุมาร
ลักษณะที่เป็นงานของสุตกวี
สุตกวี หมายถึง
กวีซึ่งนิพนธ์เรื่องราวตามเค้าเรื่องหรือแนวคิดที่ได้ยินได้ฟังมา
และสามารถสรุปแต่งให้พิเศษพิสดารออกไปจากเดิม มหาเวสสันดรชาดก
เป็นเรื่องที่มีต้นเค้ามาจากชาดกภาษาบาลี
กวีหลายท่านช่วยกันถอดความและนิพนธ์ขึ้นเป็นภาษาไทยด้วยถ้อยคำอันไพเราะ
นอกจากจะได้อาศัยฉบับภาษาบาลีเป็นหลักแล้ว
ยังได้แนวทางการถอดความและเรียบเรียงจากมหาชาติคำหลวง
ซึ่งเป็นมหาชาติฉบับภาษาไทยเล่มแรก และกาพย์มหาชาติ
ซึ่งเป็นฉบับที่สอง
ลักษณะที่เป็นงานของจินตกวี
จินตกวี คือ กวีที่สามารถผูกเรื่องราวต่างๆขึ้นได้ใหม่
ตามความคิดนึกของตนเอง มิได้ลอกเลียนจากผู้ใด
มหาเวสสันดรชาดกเป็นงานของสุตกวี คือ
ได้เค้าเรื่องมาจากชาดกภาษาบาลีและมหาชาติฉบับภาษาไทย ๒
ฉบับดังกล่าวมาแล้วก็จริง
แต่กวีผู้นิพนธ์มหาเวสสันดรชาดกกลอนเทศน์ฉบับนี้ได้ใช้ความคิดคำนึงของตนเองอยู่มาก
เช่น ใช้ลักษณะคำประพันธ์ประเภทร่ายยาว ผิดแผกออกไปจากมหาชาติคำหลวง
ซึ่งใช้คำประพันธ์หลายอย่าง
และใช้สำนวนโวหารพิสดารและกระชับรัดกุมดีกว่ากาพย์มหาชาติ
สามารถใช้เทศน์จบได้ในวันเดียวทั้ง ๑๓ กัณฑ์
นิยมใช้เทศน์กันแพร่หลายจึงถือว่า
มหาเวสสันดรชาดกกลอนเทศน์เป็นงานของจินตกวีได้ส่วนหนึ่ง
ลักษณะที่เป็นงานของปฏิภาณกวี
ปฏิภาณกวี คือ กวีที่สามารถนิพนธ์เรื่องราวได้ฉับพลันทันใด
โดยมิต้องตระเตรียมไว้ล่วงหน้า สำหรับมหาเวสสันดรชาดกกลอนเทศน์
ถึงแม้มิได้แต่งเป็นกลอนสดทันทีทันใดก็ตาม
แต่ก็ยังมีข้อความหลายตอนซึ่งบุคคลในเรื่องกล่าวโต้ตอบกันในฉับพลันทันที
และแสดงความมีปฏิภาณหลักแหลม เช่น ตอนพระนางมัทรี
กราบทูลปฏิเสธไม่ยอมอยู่ในเมือง
และไม่ยอมถวายสองกุมารตามที่พระเจ้าสญชัยตรัสขอในกัณฑ์ทาน
ลักษณะที่เป็นวรรณคดีตามโวหารเสาวรจนี
ซึ่งเป็นกระบวนความชมความงาม พรรณนาเกียรติคุณ เช่น
ตอนพระเวสสันดรชมความงามของพระนางมัทรีในกัณฑ์มัทรี
ลักษณะที่เป็นวรรณคดีตามโวหารนารีปราโมทย์
ซึ่งเป็นการแสดงการเกี้ยวพาราสี เช่น ตอนชูชกกล่าวปลอบนางอมิตตดา
เมื่อถูกพราหมณีชาวบ้านทุนวิฐกล่าวเสียดสี
และนางพาลโกรธชูชกในกัณฑ์ชูชก
ลักษณะที่เป็นวรรณคดีตามโวหารพิโรธวาทัง
คือ การกล่าวแสดงความไม่พอใจ เช่น ความโกรธ โดยใช้โวหารประชดประชัน
ตัดพ้อ ต่อว่า ข่มขู่ ด่าว่า เช่น
ตอนพระมัทรีกราบทูลตัดพ้อพระเจ้ากรุงสญชัยที่ไล่พระเวสสันดรใน
กัณฑ์ทาน
ลักษณะที่เป็นวรรณคดีตามโวหารสัลลาปังคพิสัย
คือ การแสดงความโศกเศร้า ความคร่ำครวญอาลัยรัก เช่น
ตอนพระผุสสดีรำพันความยากลำบากที่พระเวสสันดร
และพระมัทรีจะได้รับขณะถูกเนรเทศในกัณฑ์ทาน
ขอบคุนมากมากค่ะ ต้องส่งรายงานพุ่งนี้แระ
โชคดีที่เจอ
ขอบคุนมากค่ะ
โชคดีเหมือนกันที่มีเรื่องเหล่านี้ค่ะ