ชมพุการุกขา ในมหาเวสสันดรชาดก

ชมพุการุกขา คือต้นไม้อะไร

ในร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์มัทรี ตอน พระนางมัทรีเที่ยวตามหาสองกุมาร ปรากฏชื่อ "ชมพุการุกขา" ดังนี้

เมื่อสมเด็จพระยอดมิ่งเยาวมาลย์มัทรี กราบทูลพระราชสามีสักเท่าใดเท่าใด ท้าวเธอจะได้ปราศรัยก็ไม่มี พระนางก็ยิ่งหมองศรีโศกกำสรดสะอึกสะอื้น ถวายบังคมคืนออกมาเที่ยวตามหาพระลูกรักทุกหนแห่ง กระจ่างแจ้งด้วยแสงพระจันทรส่องสว่างพื้นอัมพรประเทศวิถี นางเสด็จจรลีมาหยุดยืนในภาคพื้นปริมณฑลใต้ต้นหว้า จึงตรัสว่า อิเม เต ชมฺพุการุกฺขา ควรจะสงสารเอ่ยด้วยต้นหว้าใหญ่ใกล้พระอาราม งามด้วยกิ่งก้านประกวดกัน ใบชอุ่มประชุมช่อเป็นชั้นชั้นดังฉัตรทอง แสงพระจันทร์ดั้นส่องต้องน้ำค้างที่ขังใบไหลลงหยดย้อย เสมือนหนึ่งน้ำพลอยพร้อยๆอยู่พรายๆ ต้องกับแสงกรวดทรายที่ใต้ต้นอร่ามวามวาววนดูเป็นแวว งามดั่งบุคคลเอาแก้วมาระแนงแกล้งปรายโปรยโรยรอบปริมณฑลก็เหมือนกัน งามดั่งเอาไม้ปาริกชาติในเมืองสวรรค์มาปลูกไว้ ลูกรักเจ้าแม่เอ่ย เจ้าเคยมาอาศัยได้นั่งนอน ประทับร้อนสำราญร่มรื่นรื่นสำรวลเล่นเย็นสบาย พระพายรำเพยพัดมาฉิวเฉื่อย เรไรระรี่เรื่อยร้องอยู่หริ่งๆ โอ้ลูกรักทั้งชายหญิงไปอยู่ไหนไม่เห็นเลย...

ชมพุการุกขา หมายถึง ต้นหว้านั่นเอง

ร้อยกรอง : ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์มัทรี ของ เจ้าพระยาพระคลัง (หน)

สถานที่ : สวนพฤกษศาสตร์ โรงเรียนพิชญศึกษา ปากเกร็ด นนทบุรี

ภาพ : นายทวยเทพ ถวัลย์ภิญโญ ฝ่านประชาสัมพันธ์ โรงเรียนพิชญศึกษา