วันที่ ๓๐ กันยายน ๒๕๕๗ ผมกับคุณสายยัญ ในฐานะตัวแทน CADL ไปช่วย ท่านผอ. เพ็ญศรี โรงเรียนบ้านเขวาทุ่ง ขับเคลื่อน PLC และ PBL ของโรงเรียน หลังจากที่ได้ช่วยท่านมาแล้ว ๓ ครั้ง ดังที่บันทึกเวทีแรกไว้ที่นี่ เวทีที่ ๒ ที่โรงแรมเพชรรัตน์ จ.ร้อยเอ็ด เวทีที่ ๓ ที่โรงแรมวสุ จ.มหาสารคาม ผมไม่ได้บันทึกกิจกรรมเวทีท่ ๒ และที่ ๓ ไว้ เพราะ...
เวที ที่ ๒ ทีมเรา AAR กันว่า เราไม่บรรลุเป้าหมายเลย เพราะสาเหตุหลายประการ ที่สำคัญ คือ เราพยายามปรับกิจกรรมให้มีการ Show Cases เพื่อที่ให้ได้เป้าหมายที่ทางสำนักงานเขตฯ (ที่เป็นเจ้าภาพร่วม) ต้องการ คือ ได้แลกเปลี่ยนประสบการณ์ที่ดี (BP) ในการยกระดับผลสัมฤทธิ์ (O-net) ซึ่งเรา AAR ว่า BP เกือนทั้งหมดเป็นเรื่องเกี่ยวกับการเตรียมตัวสอบ เราเสียเวลาทั้งเช้าไปกับกิจกรรมนี้และพิธีการเปิดงาน และด้วยประสบการณ์ขณะนั้น ไม่สามารถกู้กลับมาได้ทัน .... ครูสะท้อนในห้องน้ำว่า "...อบรมอะไรก็ไม่รู้ ไม่รู้เรื่องเลย... ทำไมไม่บอกเลยว่า จะให้ทำอะไร..." ... ด้วยสาเหตุนี้ จึงไม่มีแรงใจที่จะบันทึกประสบการณ์ไว้ ได้แค่ AAR ว่าเราจะปรับกันอย่างไรขณะที่นั่งรถกลับบ้าน ....
เวที ที่ ๓ เป็นเพียงผมคนเดียวที่่ไป ในฐานะวิทยากรกระบวนการ ผมได้รับการติดต่อหาผมอย่างเร่งด่วนล่วงหน้าเพียงไม่กี่วัน ผมนำเอาประสบการณ์ของครูเพ็ญศรี ใจกล้า และความสำเร็จของกลุ่มฮักนะเชียงยืน เล่าเรื่องการทำ PBL แบบ "เชียงยืนโมเดล" เป็นตัวอย่าง พร้อมทั้งแนะนำให้ทุกโรงเรียน จัดการเรียนรู้แบบ Real Life-based PBL (RLB-PBL) หรือ "การเรียนรู้บนฐานปัญหาชีวิต"... ช่วงนั้นมีงานอย่างอื่นมาก เลยไม่ได้เขียนบันทึกไว้ ... แต่จำได้ว่า AAR กับตนเองว่า เราตกลงกันชัดพอสมควรว่าจะกลับไปทำอะไรอย่างไร...
คราว นี้นับเป็นครั้งที่ ๔ ที่เราเจอกันกับคณะครูของบ้านเขวาทุ่ง ผมได้รับเมตตาและความไว้ใจจาก ผอ.เพ็ญศรี อย่างยิ่ง ถ้าเป็นคนอื่น ท่านคงดูถูกไม่ยอมให้โอกาสขนาดนี้
เราแบ่งกิจกรรมออกเป็น ๕ ช่วง ได้แก่ ๑) ช่วงแรกเป็นการพูดคุยสนทนาสื่อเนื่องมาตั้งแต่ที่จากกันมาเมื่อครั้งเวทีที่ ๓ และถอดบทเรียนให้เห็นบริบทของตนเอง เพื่อกำหนดค่านิยมร่วมของ PLC ๒) ต่อด้วยการทำกิจกรรมกระตุ้นแรงบันดาลใจให้ตื่นตัวในการ "ออกแบบ" กิจกรรม และ ๓) พาทำกิจกรรมเพื่อเชื่อมโยงภูมิสังคมสู่หัวเรื่อง PBL ๔) กิจกรรมสร้างภาพฝัน ร่วมกันกำหนดเป้าหมายร่วม ๕) ก่อนจะจบด้วยการทำ AAR ว่าจะทำอย่างไรกันต่อไป
ช่วงที่ ๑) ถอดบทเรียน ที่ผ่านมา พบว่า
ช่วงที่ ๒ สร้างแรงบันดาลใจด้วย "๑๕ นาที กับ PBL ในชั้นเรียน"
เราใช้กิจกรรมที่ได้เรียนรู้จากทีมครูเพ็ญศรี จากโรงเรียนเชียงยืนพิทยาคม มาปรับใช้ ก่อนจะช่วยกันสรุปในตอนท้ายว่า
กิจกรรมนี้ประสบผลสำเร็จอย่างดี ครูสนุกสนาน และรับปากว่า จะทดลองนำไปใช้กับนัเรียนและออกแบบกิจกรรมคล้ายกันนี้ต่อไป
ช่วงที่ ๓) กิจกรรมทำแผนที่ชุมชน เพื่อเชื่อมโยงภูมิสังคมสู่หัวเรื่อง PBL
กิจกรรม นี้ก็เช่นกัน เรานำประสบการที่ได้เรียนรู้จาก "ครูเพ็ญศรี" และทีม มาปรับใช้ พบว่าได้ผลดีเช่นกัน สิ่งที่ปรับปรุงเพิ่มเติมคือ การระบุ "ประเด็น" ที่จะนำไปสู่หัวข้อ PBL ด้วยสัญลักษณ์ ๔ อย่างได้แก่
โรงเรียนคาดหวังว่า ผลิตภัณฑ์เกี่ยวกับใบเตยและกล้วย จะกลายเป็นสินค้าต่างๆ จากโรงเรียน และมีเป้าหมายที่จะทำร้ายแสดงสินค้า OTOP
การ วิเคราะห์ชุมชนผ่านกระบวนการใช้ "มือคิด" (Thinking Design) แบบนี้ ได้ผลดีอย่างยิ่ง สามารถถึงสมาธิและการมีส่วนร่วมจากทุกคน และร่วมกันถกเถียง ระดมสมองกัน ที่สำคัญ ทำให้กระบวนกรได้มีโอกาสเข้าไปร่วมเรียนรู้ "บริบท" ของโรงเรียนและชุมชน ซึ่งมีผลโดยตรงต่อ ข้อความเห็นและคำแนะนำที่เหมาะสมต่อโรงเรียน ในฐานะ "นักขับเคลื่อน"
ช่วงที่ ๔) กิจกรรมสร้างภาพฝัน ร่วมกันหาเป้าหมายร่วม
หลัง จากเรียนรู้ ทบทวน บริบทของตนเอง จากกิจกรรมแผนที่ชุมชน ขั้นต่อมาคือ ให้ทุกกลุ่มช่วยกันเลือก "ประเด็น" ที่คิดว่า น่าจะเป็นหัวข้อในการนำมาจัดการเรียนรู้แบบ PBL พบว่า ส่วนใหญ่ไม่เลือก "ปัญหา" แต่จะเลือก "ภูมิปัญญา" หรือแหล่งเรียนรู้มากกว่า เมื่อวานนี้ CADL เพิ่งกลับจากขับเคลื่อน สพป. กส. ๑ กลุ่มเป้าหมายเป็นครูการงานฯและเทคโนโลยี พบว่าทุกกลุ่ม ไม่เลือก "ปัญหา" เช่นกัน ส่วนใหญ่จะเลือก "ภูมิปัญญา" หรือไม่ก็ "ผลัตภัณฑ์" .... นี่เป็นข้อค้นพบสำคัญ ผมตีความว่า เป็นวัฒนธรรมของคนไทย ที่ไม่เหมือนฝรั่ง ดังนั้น PBL ที่คนไทยถนัด อาจไม่ใช่ "ปัญหาเป็นฐาน" แต่น่าจะเป็น "ภูมปัญญาเป็นฐาน" ก็เป็นได้ ...
วิธีการของกิจกรรมนี้ ก็ได้มาจาก "ทีมครูเพ็ญศรี" เช่นกัน เมื่อเลือกหัวข้อหรือประเด็นแล้ว เราก็แจกกระดาษขนาดครึ่ง A4 ให้แต่ละคนวาด "ภาพฝัน" วันแห่งความสำเร็จ ถ้าพัฒนาหรือแก้ปัญหานั้นได้อย่างยอดเยี่ยม โดยกำชับให้ต่างคนต่างวาด
จาก นั้นขั้นต่อมา คือการสร้าง "เป้าหมายร่วม" (Share goal) ของกลุ่ม วิธีการคือ ให้แต่ละกลุ่มนำภาพฝันที่ต่างคนต่างวาด มา "รวม ร้อย เรียง เป็น เรื่องราว" แล้วให้นำเสนอ ... นี่เป็นก็เป็นวิธีที่ได้ผลดียิ่งในการรวมคน รวมใจ เราเป้าหมาย รวมพลัง... ต้องยกย่องคนคิดกิจกรรมเป็นคนแรก ....
ช่วงที่ ๕) สุดท้าย ร่วมกันทำ AAR ให้เกิดพลัง ให้เกิดความตั้งใจ มั่นใจที่จะนำไปทำต่อ
เรา จัดก้าวอี้เป็นวงกลม แล้วชวยทุกคนได้คิด สะท้อนบทเรียนในวันนี้ และตั้งคำถามว่า สิ่งใดที่จะนำไปทำหรือปรัชใช้ต่อ... ลึกๆ แล้วผมเองก็ยังไม่มั่นใจว่า ครูท่านจะว่าอย่างไร แม้ทุกคนจะเห็นด้วย อาจเป็นเพราะภาระงานในโหมด "ต่อสู้" หรือ "ปกป้อง" ของโรงเรียน ผมเสนอให้ ผอ.จัดเวลาประจำอาทิตย์ๆ ละ ๒ ชั่วโมง ที่ทั้งครูละนักเรียนจะได้ร่วมกันทดลองปรับวิธีเรียน เปลี่ยนวิธีสอน ให้เป็นการเรียนรู้แบบตื่นตัว (Active Learning) แบบ PBL ทั้งในและนอกห้องเรียนแบบนี้ เพื่อเปิดโอกาสให้ครูได้ "ฝึกคิด" ออกแบบ เปลี่ยนโหมดการทำงานไปสู่การ "ผ่อนคลาย" เน้นการเรียนรู้ด้วยความสุข สนุกที่ได้เรียน ....
สู้ๆ ครับ ครูบ้านเขวาทุ่ง ทุกท่านมีศัยกภาพและพลังในตัวจริงๆ ครับ จะคอยติดตามผลงานของท่านต่อไป
อ.ต๋อย (CADL)
ดูรูปทั้งหมดได้ที่นี่
ไม่มีความเห็น