โรงเรียนชาวนาสุพรรณบุรี

วันที่ ๕-๗ ก.ค. นี้ สคส. จัดรายการ "KM สัญจร" ไปเยี่ยมชมกิจกรรม KM ใน ๕ จังหวัด คือ สุพรรณ นครสวรรค์ ตาก พิจิตร และพิษณุโลก เราจะเอาเรื่องย่อของกิจกรรมที่เราจะไปเยี่ยมชมมาลงเพื่อแบ่งปันความรู้

เรื่องแรกคือเรื่องชาวนานักจัดการความรู้ที่สุพรรณบุรี

โรงเรียนชาวนาสุพรรณบุรี : บทสรุปสำหรับผู้บริหาร

โครงการส่งเสริมการจัดการความรู้เรื่องการทำนาข้าวในระบบเกษตรกรรมยั่งยืน มีแนวทางการดำเนินงานโดยให้ความสำคัญต่อการพัฒนาตัวเกษตรกรเอง เจ้าหน้าที่มูลนิธิข้าวขวัญเป็นเพียง “คุณอำนวย” ให้เกิดเวที ความรู้ แต่ผู้ที่ศึกษา และนำไปปฏิบัติจริง เกิดผลจริงคือตัวเกษตรกรหรือ “คุณกิจ” เกิดเป็นเครือข่ายชาวนา โดยมีชาวนาในพื้นที่ อ.อู่ทอง อ.ดอนเจดีย์ อ.บางปลาม้า และ อ.เมืองเป็นเป้าหมายหลัก การดำเนินงานเริ่มจากเวทีตั้งโจทย์ ระดมสมองทบทวนสถานการณ์การทำนาตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน เมื่อเกษตรกรชาวนาได้ระดมปัญหา จนกระทั่งเห็นปัญหาต่างๆ ร่วมกัน จึงเห็นพ้องกันที่จะเปลี่ยนปแลงตนเองไปสู่วิถีชีวิตและการผลิตที่ดีขึ้น จึงร่วมกันกำหนดเป้าหมายและทิศทางที่จะเป็นทางออกร่วมกัน ในเวทีตั้งเป้า
กิจกรรมในโรงเรียนชาวนา มี 3 หลักสูตรคือ การกำจัดศัตรูพืชโดยชีววิธี, การปรับปรุงบำรุงดิน และ การพัฒนาพันธุ์ข้าว ซึ่งขณะนี้ได้ดำเนินการเสร็จสิ้นไป 2 หลักสูตรแล้ว สรุปผลการดำเนินงานได้ดังนี้

หลักสูตรการกำจัดศัตรูพืชโดยชีววิธี

<table border="1" cellspacing="0" cellpadding="0">

ก่อนเรียน
หลังเรียน
1. ต้นทุนการทำนาสูง 3,000 – 3,500 บาท/ไร่
1. ลดต้นทุนได้เหลือ 750 – 1,300 บาท/ไร่
2. มีความรู้ด้านเทคนิคเกษตรน้อย
2. มีความรู้นำมาใช้ประโยชน์ได้จริง ได้แก่ การล้มตอซัง การใช้จุลินทรีย์ย่อยสลายฟาง (ทำเอง) ทำปุ๋ยหมักชีวภาพ การคัดเลือกพันธุ์ข้าว การเรียนรู้เรื่องแมลง การใช้สมุนไพรทดแทนสารเคมี การดำนาต้นเดียว
3. ไม่สนใจเรื่องเงิน , รายละเอียดมากนัก
3. มีความละเอียด ปรานีตในการทำนามากขึ้น รอบคอบมากขึ้น ในการบันทึกรายรับ – รายจ่าย
4. ตัวใครตัวมัน
4. สมานสามัคคีมากขึ้น รักกัน ช่วยเหลือกันมากขึ้นมีเครือข่ายมากขึ้น มีเพื่อที่มีความคิดเดียวกัน
5. ไม่มีเวลา
5. มีเวลามากขึ้น อยู่กับครอบครัว ช่วยเหลือชุมชนมากขึ้น ทำให้ชุมชนเข้มแข็ง
6. สิ่งแวดล้อมแย่
6. ดินดี น้ำสะอาด อากาศไม่เหม็น มีอาการธรรมชาติเพิ่มมากขึ้น
7. สุขภาพไม่ดี
7. สุขภาพการดีขึ้น เจ็บป่วยน้อยลง มีความสุขมากขึ้น สุขภาพจิตดีขึ้นมาก
8 มีหนี้สินเพิ่มขึ้น
8. หนี้สินไม่เพิ่ม และส่วนใหญ่สามารถชำระหนี้สินให้เหลือน้อยลง
9. พิธีกรรม วัฒนธรรมข้าวหายไป
9. ฟื้นฟูพิธีกรรม วัฒนธรรมข้าวขึ้นมา รู้สึกรักและเคารพแผ่นดิน และข้าว (แม่โพสพ) มากขึ้น

</table>

หลักสูตรการปรับปรุงบำรุงดิน

กิจกรรมนี้ได้องค์ความรู้ในเรื่ององค์ประกอบของดิน ชนิดของดิน กระบวนการพัฒนาดิน การสังเกตดินดี ดินไม่ดี และวิธีตรวจวัดอย่างง่าย นอกจากนี้ยังมีการประสานความร่วมมือกับภาควิชาการและหน่วยงานราชการ เช่น แยกเชื้อจุลินทรีย์ในใบไผ่ โดยมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ พบว่ามีเชื้อจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์จำนวนมาก ประสานความร่วมมือกับ อบต. และผู้ว่าราชการจังหวัดสุพรรณบุรี เพื่อร่วมกันพัฒนาพื้นที่จังหวัดสุพรรณบุรี ให้เป็นพื้นที่เกษตรอินทรีย์ตามนโยบายเร่งด่วนของจังหวัด (ชาวนา และคุณอำนวยร่วมเป็นวิทยากรเผยแพร่การจัดการความรู้)

อย่างไรก็ตามโครงการฯ พบว่ามีปัญหาอุปสรรคในหลักสูตรนี้หลายประเด็นด้วยกันคือ พื้นที่ทำนาไม่ได้พักเพื่อหมักฟางตามข้อตกลง เนื่องจากภาวะแห้งแล้งไม่มีน้ำ,วัตถุดิบในการรทำปุ๋ยหมัก เช่น กากน้ำตาล หายากมากขึ้น ราคาแพง, นักเรียนบางคนมาไม่ต่อเนื่อง, นักเรียนยังคงใช้ปุ๋ยเคมีอยู่ ซึ่งโครงการฯ ได้หารือร่วมกับนักเรียนชาวนาแล้วสรุปได้ว่าจะแก้ไขโดย เรียนหลักสูตรปรับปรุงบำรุงดินซ้ำในทุกพื้นที่, ร่วมกันหาวิธีแก้ไขปัญหาขาดแคลนวัตถุดิบ, การใช้ปุ๋ยหมักให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด, การจัดตั้งและจัดการกองทุนปุ๋ย

เมื่อนักเรียนชาวนาได้เรียนหลักสูตรที่ 2 การปรับปรุงบำรุงดินซ้ำแล้ว จึงจะผ่านไปเรียนหลักสูตรที่ 3 คือ การพัฒนาพันธุ์ข้าว

วิจารณ์ พานิช

๒๘ มิ.ย. ๔๘

</strong>

[บุญฤทธิ์]

การทำเกษตรกรรมปัจจุบัน ไม่สามารถคิดแยกส่วนได้เพราะทุกส่วนของระบบต้องพึ่งพิงซึ่งกันและกัน  การคิดแบบแยกส่วนเช่นการทำนาตามหลักสูตรที่คิด  ก็จะไปพบปัญหาเรี่องเกษตรกรขาดวัตถุดิบในการทำปุ๋ยหมักกากนำตาลแพง ต้องซื้อหัวเชื้อจุลินทรีย์  ทำไห้เกษตรกรขาดความมั่นใจและความมุ่งมั่น  ก็จะกลับไปใช้เคมีอีก  จึงต้องให้เกษตรกรเข้าใจทั้งระบบ  และเริ่มดำเนินการไปจากผู้ที่มีความพร้อม โดยอย่าคาดหวังความสำเร็จเร็วเกินไป  และให้ผู้มีความพร้อมเป็นศูนย์การเรียนรู้ของกลุ่ม  และขยายออกไปเป็นกล่มใหญ่มากขึ้น  ทั้งนี้แนวคิดทฤษฎีใหม่ตามแนวพระราชดำริ  คือแนวทางการอยู่รอดของเกษตรกรไทยเป็นหนทางที่แท้จริง

[พุทธิชัย]

สอบถามว่าทุกวันนี้ยังมีการสอนอยู่ไหมครับพอดีสนใจ..ติดต่อยังไงครับ