เลี้ยงโคแบบพอเพียง
เลี้ยงโคอย่างไรไม่ให้มีพยาธิและแมลงมารบกวน
โดยปกติทั่วไปเราจะเห็นชาวบ้านไล่ต้อนโคไปเลี้ยงตอนสาย ๆ ประมาณ 09.00 - 10.00 น. ซึ่งจะมีผลต่อยวดยานพานะที่สัญจรไปมาตามท้องถนน เพราะบรรดาโคทั้งหลายจะจองพื้นที่บนถนนเกือบหมด บางครั้งก็ทำให้เกิดอุบัติเหตุได้ อีกทั้งยังสร้างความรำคาญให้กับผู้ใช้รถใช้ถนนด้วย ด้วยความสงสัยจึงถามลุงอานที่สวนป่าครูบาว่า ทำไมชาวบ้านชอบไล่ต้อนโคไปเลี้ยงตอนสาย ๆ ทำไมไม่ไปเลี้ยงตั้งแต่เช้า ๆ จะได้ไม่มีปัญหาบนถนนหนทาง ลุงอานบอกว่า ชาวบ้านจะหลีกเลี่ยงการนำโคออกไปเลี้ยงในช่วงเช้า แต่จะรอให้สายก่อน เพราะช่วงเช้าพยาธิจะอยู่บริเวณหญ้าที่มีน้ำค้าง แต่พอสาย ๆ มีแสงแดดพยาธิจะน้อยลง
ส่วนการป้องกันไม่ให้แมลงมารบกวนโคนั้น ชาวบ้านยุคนี้พัฒนาขึ้นมากถึงขั้นกางมุ้งให้โค แต่ลงทุนสูง อาจจะไม่เหมาะกับเกษตรกรที่มีทุนน้อยและลงทุนครั้งแรก วิธีการป้องกันแมลงที่ง่ายและลงทุนต่ำแต่ต้องอาศัยความขยันนั้นมีหลายวิธี เช่น
- การแขวนกระสอบป่านที่เก่าแล้ว ให้ชายของกระสอบสูงจากพื้นประมาณ 0.75 -1.5 เมตร หรือ ต่ำกว่าความสูงของโคเล็กน้อย เวลาโคเดินไปมาในคอก กระสอบที่แขวนไว้ก็จะทำหน้าที่เช็ดปัดกวาดเอาแมลงและความสกปรกบนหลังโคไปในในตัว
- การจุดไฟบริเวณใกล้คอกเพื่อไล่แมลงไม่ให้มารบกวนโคในเวลากลางคืน โดยอาจจะเผาแบบให้มีควันนิดหน่อยจะได้ผลผดี
- การเผาลำต้นหรือใบของพืชสมุนไพรที่มีสรรพคุณไล่แมลง เช่น ตะไคร้หอม ยุงจะไม่มารบกวนโค แต่ต้องไม่เผาโดยใช้ไฟแรงเพราะจะทำให้ต้นตะไคร้หอมหมดเร็ว เว้นแต่ว่าเกษตรกรปลูกต้นตะไคร้หอมได้ในปริมาณมาก สามารถนำต้นตะไคร้หอมไปกล่นเอาน้ำมันหอมระเหย เศษใบที่เหลือจะนำมาเผาไล่ยุงได้ด้วย
- การเผากิ่งก้าน ใบของต้นพะยุงไล่ยุง เนื่องจากในตอนเด็กนั้น พ่อจะให้ไปตัดกิ่งและใบของต้นพะยุงมาเผารวมกับฟืน โดยเมื่อติดไฟได้แล้วเอากิ่งหรือใบของพะยงที่ยังสดไปคลุมกองไฟให้ค่อยๆไหม้ กลิ่นเหม็นไหม้ของใบพะยุงจะไล่แมลงและยุงได้เป็นอย่างดี ดังนั้นถ้าเกษตรท่านใดที่ปลูกหรือมีต้นพะยุงตามหัวไร่ปลายนา สามารถนำใบมาเผาไล่ยุงไล่แมลงให้กับโคได้ อีกทั้งไม้พะยุงยังเป็นไม้เนื้อแข็งที่เกษตรกรสามารถนำมาใช้ประโยชน์ในด้านการก่อสร้างได้อีกด้วย
ขอบคุณค่ะ
พันดา เลิศปัญญา
ความเห็น (4)
ขอบคุณมากครับอาจารย์พันดา ที่นำเรื่องเกี่ยวกับสมุนไพร ไล่แมลง โดยเฉพาะยุง มาเล่าสู่กันฟัง
เพราะความรู้แบบนี้นักเกษตรรุ่นไหม่ไม่ค่อยรู้ ซึ่งจะเป็นการจัดการความรู้ ให้เกิดความเหมาะสมต่อไปในอนาคต อีกทั้งเป็นการพัฒนาระบบการเกษตรของบ้านเราให้สมดุลต่อไป
ขอบคุณครับ
ขอบคุณมากค่ะอาจารย์ สัปดาห์หน้าหนูและเพื่อน ๆจะออกพื้นที่ที่บุรีรัมย์เพื่อหาปัญหาที่แท้จริงของผู้เลี้ยงโคและข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับเรื่องที่สนใจของแต่ละคน อาจจะต้องรบกวนอาจารย์อีกรอบเพราะต้องรายงานความก้าวหน้า ส่วนอาทิตย์นี้กำลังยุ่งอยู่กับการเรียนภาษาอังกฤษและจะสอบในวันที่ 29 กันยายนนี้ค่ะ
ขอบคุณค่ะ
ระบบการกำจัดศัตรูให้วัวเป็นความรู้ที่สอดคล้องกับระบบการเลี้ยงวัว ในมุมใดของการจัดการเลี้ยงบ้าง ต้องใช้ระบบทรัพยากร และความสามารถแบบไหนบ้าง เป็นชุดความรู้ที่ควรนำมาจัดการในมุมหน๊งเป็นวิทยานิพนธ์ของคุณได้ครับ