พระราชดำริหนองใหญ่ น้ำพระทัยในหลวง (ตอนที่ ๒) “พระราชดำริหนองใหญ่ ในความเป็นมา”

• ปีพ.ศ.๒๕๓๖-๒๕๔๐  กรมชลประทานได้ดำเนินการขุดคลองเพื่อใช้ในการระบายน้ำจากแม่น้ำท่าตะเภา โดยเริ่มต้นที่บ้านหัววังและไปสิ้นสุดที่อ่าวพนังตักซึ่งเป็นจุดระบายน้ำลงสู่อ่าวไทย อันเป็นที่มาของชื่อคลองหัววัง-พนังตัก มีความยาว ๘,๑๐๐ เมตร แต่การขุดคลองนั้นยังไม่เสร็จสมบูรณ์เนื่องด้วยต้องรองบประมาณในปีพ.ศ.๒๕๔๑ ระยะทางที่ยังไม่ได้ขุดมีความยาว ๑,๔๖๐ เมตร

• ๑๘-๒๔ สิงหาคม ๒๕๔๐  พายุโซนร้อนซีต้าก่อตัวขึ้นในอ่าวไทยอิทธิพลของพายุซีต้าส่งผลให้ฝนตกหนักต่อเนื่องในทุกพื้นที่ของจังหวัดชุมพรร่วมถึงบริเวณเทือกเขาภูเก็ตซึ่งเป็นป่าต้นน้ำ ปริมาณน้ำฝนที่ตกลงมามากผิดปกติส่งผลให้ดินและต้นไม้ดูดซับน้ำไม่ไหว น้ำป่าจากเทือกเขาภูเก็ตจึงไหลลงสู่พื้นที่ราบทางทิศตะวันออก ส่งผลให้เกิดน้ำท่วมอย่างฉับพลันในอำเภอเมืองและพื้นที่ใกล้เคียง ในอำเภอเมืองมีสิ่งก่อสร้างต่างๆ ขวางทางน้ำทำให้เกิดน้ำท่วมหนักกว่าพื้นที่อื่นๆ กล่าวกันว่า น้ำท่วมสูงถึง ๒ เมตร ประชาชนไม่สามารถอาศัยในชั้นหนึ่งต้องขึ้นไปอยู่บนชั้นสองหรือหลังคาบ้าน น้ำท่วมจนมิดรถสิบล้อ ไม่มีไฟฟ้าใช้ เรือกสวนไร่นาได้รับความเสียหาย เส้นทางคมนาคมถูกตัดขาด

    พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทรงมีความเป็นห่วงประชาชนที่ได้รับความเดือดร้อนทรงมีพระราชกระแสรับสั่งให้คุณดิสธร วัชโรทัย รองเลขาธิการมูลนิธิราชประชานุเคราะห์ ให้เข้ามาติดตามและให้คำแนะนำในการแก้ไขปัญหาอุทกภัยที่เกิดขึ้นอย่างใกล้ชิด และทรงมีพระราชกระแสรับสั่งให้กรมชลประทานเร่งขุดคลองหัววัง-พนังตัก ให้เสร็จสิ้นภายในเดือนตุลาคม พ.ศ.๒๕๔๐ ซึ่งมีระยะเวลาการทำงานเพียงหนึ่งเดือน เมื่องทรงทราบว่ากรมชลประทานติดขัดเรื่องงบประมาณ พระองค์ท่านก็ได้พระราชทานทรัพย์ผ่านทางมูลนิธิชัยพัฒนาและมูลนิธิราชประชานุเคราะห์ ให้กรมชลประทานยืมไปดำเนินการขุดคลองให้เสร็จสิ้นทันระยะเวลาที่กำหนด ซึ่งทางคณะทำงานได้เร่งทำงานกันทั้งวันทั้งคืน คลองหัววังพนังตักก็ได้ขุดทะลุถึงกันในวันที่ ๒ พฤศิกายน ๒๕๔๐
  

• ๒๐ มิถุนายน ๒๕๔๑  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ พร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินมายังจังหวัดชุมพรเพื่อเปิดโครงการพัฒนาพื้นที่หนองใหญ่ตามพระราชดำริ พระองค์ท่านได้เสด็จทรงงาน ณ พลับพลาที่ประทับซึ่งชาวชุมพรร่วมกันจัดสร้างถวายใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท เพื่อเป็นเครื่องเตือนใจให้รำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณที่พระองค์ท่านทรงมีต่อชาวชุมพร ทำให้ชาวชุมพรรอดพ้นจากอุทกภัยที่ต้องประสบอยู่เป็นประจำ ซึ่งเป็นระยะเกือบ ๑๕ ปีแล้วที่ไม่เกิดน้ำท่วมในเมืองชุมพร นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณอันหาที่สุดมิได้ 

• ๓ พฤศจิกายน ๒๕๔๐  พายุไต้ฝุ่นลินดาก่อตัวในอ่าวไทยและได้อ่อนกำลังลงเป็นพายุโซนร้อนก่อนที่จะพัดขึ้นฝั่งที่อำเภอทับสะแก จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ อิทธิพลของโซนร้อนลินดาส่งผลให้เกิดฝนตกหนักในบริเวณป่าต้นน้ำทำให้มีน้ำป่าไหลหลากลงมาในพื้นที่จังหวัดชุมพร แต่ในครั้งนั้นน้ำไม่ท่วมในตัวเมืองชุมพรและพื้นที่ใกล้เคียง ทั้งนี้มาจากพระราชกระแสรับสั่งของในหลวงที่ทรงเร่งให้ขุดคลองหัววัง-พนังตักให้เสร็จภายในหนึ่งเดือน ทำให้มีช่องทางระบายน้ำลงสู่ทะเลอย่างรวดเร็ว

• ๔ ธันวาคม ๒๕๔๐  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชดำรัสเนื่องในวันเฉลิมพระชนมพรรษาเกี่ยวกับการแก้ไขปัญหาอุทกภัยในจังหวัดชุมพร ได้ตรัสถึงผลของการขุดคลองหัววัง-พนังตักและพระราชทานแนวทางในการแก้ปัญหาน้ำท่วมในอำเภอเมืองโดยการทำแก้มลิมที่บริเวณหนองใหญ่เพื่อใช้เป็นที่รองรับน้ำ อันเนื่องมาจากพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทางจังหวัดจึงได้จัดตั้งคณะกรรมการเพื่อ  ดำเนินงานในการปรับปรับปรุงพื้นที่หนองใหญ่ให้เป็นพื้นที่รองรับน้ำตามแนวพระราชดำริ ทั้งนี้พระองค์ท่านได้พระราชทานพระราชทรัพย์ผ่านมูลนิธิราชประชานุเคราะห์ฯ ให้ทางจังหวัดใช้ดำเนินงานไปก่อนเพื่อให้การสร้างแก้มลิงเสร็จสิ้นก่อนฤดูฝนปี พ.ศ.๒๕๔๑ และให้ว่าจ้างผู้รับเหมาและแรงงานที่มีภูมิลำเนาในจังหวัดชุมพร ทั้งนี้เพื่อเป็นการสร้างงานและรายได้ให้คนในพื้นที่ การปรับปรุงพื้นที่หนองใหญ่ให้เป็นแก้มลิงได้รับความร่วมมือจากหน่วยงานราชการ เอกชน และประชาชนในพื้นที่เป็นอย่างดี ทำให้โครงการสำเร็จลุล่วงตามเป้าหมายและเสร็จสิ้นในวันที่ ๓๐ พฤษภาคม ๒๕๔๑
  

• ๒๐ มิถุนายน ๒๕๔๑  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ พร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินมายังจังหวัดชุมพรเพื่อเปิดโครงการพัฒนาพื้นที่หนองใหญ่ตามพระราชดำริ พระองค์ท่านได้เสด็จทรงงาน ณ พลับพลาที่ประทับซึ่งชาวชุมพรร่วมกันจัดสร้างถวายใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท เพื่อเป็นเครื่องเตือนใจให้รำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณที่พระองค์ท่านทรงมีต่อชาวชุมพร ทำให้ชาวชุมพรรอดพ้นจากอุทกภัยที่ต้องประสบอยู่เป็นประจำ ซึ่งเป็นระยะเกือบ ๑๕ ปีแล้วที่ไม่เกิดน้ำท่วมในเมืองชุมพร นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณอันหาที่สุดมิได้ 
  

                
                              แก้มลิงหนองใหญ่และการรองรับน้ำจากคลองต่างๆ
                                (ที่มา: สารคดี "๑๔๖๐เมตรจากหัววังถึงพนังตัก")

ขอบคุณข้อมูลจาก

-  http://www.rdpb.go.th/rdpb/visit2/100project/100project_32_1.html

- สารคดีพิเศษเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ เนื่องในวโรกาสเฉลิมพระชนมพรรษา เรื่อง “๑๔๖๐เมตรจากหัววังถึงพนังตัก” จัดทำโดย บริษัท อสมท จำกัด (มหาชน), บริษัท ทีวีบูรพา จำกัด และ บริษัท เจเอสแอล โกลบอล มีเดีย จำกัด