หลักสูตร 3PBL

จากการทำงานเรื่องการศึกษามาเกือบ 3 ปี วันนี้ ทีมเรา LLEN มหาสารคาม ได้ตัดสินใจร่วมกันพัฒนาหลักสูตรพัฒนาการคิด พัฒนาทักษะการทำงาน หรือคือ พัฒนาทักษะในศตวรรษที่ 21 .....ลองพิจารณาและช่วยคอมเมนท์ด้วยครับ ......

• ชื่อ "หลักสูตร 3PBL" (อ่านว่า Three-P-B-L) มากจากขั้นตอนการพัฒนาทักษะ 3 ระดับ ได้แก่
  • 1st_PBL คือ Pattern-based Learning (การพัฒนาการเรียนรู้ในรูปแบบ) เน้นการพัฒนาทักษะการคิด โดยใช้สื่อและแบบฟอร์มต่างๆ เป็นเครื่องมือช่วยในการ ถอดบทเรียน (สะท้อน ทบทวน แลกเปลี่ยน ระดมสมอง)
  • 2nd_PBL คือ Project-based Learning (การพัฒนาการเรียนรู้ด้วยกิจกรรม/โครงการ) เน้นการ "ถอดบทเรียน" จากโครงการหรือกิจกรรม ที่ทำร่วมกัน โดยอาจเป็นกิจกรรมที่ครูเป็นผู้ออกแบบ กิจกรรมที่ทางโรงเรียนดำเนินการเป็นประจำทุกปี หรือกิจกรรมใดๆ ที่นักเรียนทำภายในโรงเรียน เช่น กิจกรรมลูกเสือ กิจกรรมชุมนุม ชมรม เป็นต้น รวมทั้ง กิจกรรมการเรียนการสอนต่างๆ ที่ครูเป็นผู้นำพา ทุกกิจกรรมจะต้องมีการ สร้างโอกาสให้นักเรียนได้ "ถอดบทเรียน" (ทำ BAR, DAR, AAR) ก่อนทำ ระหว่างทำ และหลังทำ.... นักเรียนจะได้ฝึกทักษะการคิดและทักษะการทำงานตามวงจรคุณภาพ (PDCA, Plan, Do, Check, Act)
  • 3rd_PBL คือ Problem-based Learning (การพัฒนาการเรียนรู้บนฐานปัญหา) เน้น "การเรียนรู้ด้วยตนเอง" ของนักเรียน นักเรียนจะเป็นผู้ คิด ทำ และนำเสนอ ครูเป็นเพียงผู้อำนวย และช่วยเหลือแนะนำเพื่อเสริมแรงบันดาลใจเป็นหลัก PBL ที่ถูกต้องจะทำให้นักเรียนเกิด ทักษะในศตวรรษที่ 21 และพวกเขาจะเรียนอย่างมีความสุขสนุกที่ได้เรียน

• วัตถุประสงค์
  • 1st_PBL เพื่อพัฒนาทักษะการคิด
  • 2nd_PBL เพื่อพัฒนาทักษะการทำงาน
  • 3rd_PBL พัฒนาทักษะในศตวรรษที่ 21
• คุณลัษณะที่พึงประสงค์ของนักเรียน
  
  • มีทักษะการคิดที่ดี มีอุปนิสัยพอเพียง
  • สามารถทำกิจกรรมต่างๆ อย่างเป็นกระบวนการตามวงจรคุณภาพ (PDCA)
  • มีทักษะในศตวรรษที่ 21
• เนื้อหาที่จำเป็นสำหรับครูและนักเรียน
  • การจัดการความรู้ เทคนิคกระบวนการเรียนรู้ BAR, AAR, Deep Listening, Dialogue, จิตศึกษา
  • ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อการศึกษา
  • ทักษะในศตวรรษที่ 21
• ระยะเวลาในการใช้หลักสูตร
  • ไม่ตายตัว
  • หลักสูตร 6 เดือน - 1 ปี
  • อย่างน้อยควรใช้ 2 คาบต่อสัปดาห์
• ข้อตกลงสำคัญในการใช้หลักสูตร
  • ต้องเน้น Active Learning คือ จัดให้นักเรียน เรียนจากการปฏิบัติ ไม่เน้นเนื้อหา แต่เน้นกระบวนการเรียนรู้
  • ครูเปลี่ยนบทบาทมาเป็น "กระบวนกร" คือ ไม่เน้นบอกความรู้ บอกวิชา แต่มาเป็นผู้อำนวยให้เกิดการเรียนรู้อย่างสนุกมีความสุข คือ เน้นสร้างแรงบันดาลใจในการเรียนเป็นหลัก
  • เรียนแบบทีม สอนแบบทีม ลดการเรียนแบบเดี่ยว สอนแบบตัวใครตัวมัน

รายละเอียดอื่นๆ รวมทั้งเครื่องมือต่างๆ จะนำมาเผยแพร่ต่อไปครับ

รายละเอียดและตัวอย่างหลักสูตร 3PBL โหลดได้ที่นี่ครับ หลักสูตร 3PBL.pdf (เพิ่มเติมไว้ ณ วันที่ 31 มีนาคม 2556)

[ชยันต์ เพชรศรีจันทร์]

น่าสนใจมากครับ จะติดตามนะครับ

[นาย พันเทพ กู่นอก]

ขออนุญาตสอบถาม/เสนอแนะความคิดเห็นครับ

น่าสนใจในเรื่องนี้ ขออนุญาตติดตามต่อไปครับ เพราะตอนนี้ผมกำลังผม Problem based learning วิชาวิทยาศาสตร์ ม.2 อยู่ ถือว่าข้อมูลนี้น่าสนใจครับ

และจากรูปแบบ 3PBL ที่กล่าวมา อาจารย์คิดว่า รูปแบบใดเหมาะสมกับการนำมาใช้สอน วิทยาศาสตร์ (ฟิสิกส์) มากที่สุดครับ ?

[อ.ต๋อย]

ขอบคุณท่าน ผอ.ชยันต์ ที่ให้ความสำคัญครับ 

สำหรับพันเทพ..... หลักสูตร 3PBL เป็นหลักสูตรเน้น "กระบวนการ" ที่เน้น "หลักการ" ไม่ใช่หลักสูตรทางการศึกษาทั่วไปที่เน้น "การถ่ายทอด" ซึ่งให้ความสำคัญกับ "เนื้อหาความรู้" ดังนั้น 3PBL จึงไม่ตายตัว เช่น 

• ไม่จำเป็นว่าจะต้องใช้ PBL ตัวใด ขึ้นอยู่กับ ระดับทักษะเดิมในตัวนักเรียน เช่น หากนักเรียน คิดเป็นแล้ว กล้าพูด กล้าทำแล้ว ก็เน้น Problem-based ได้เลย  แต่ถ้านักเรียนยังไม่มีทักษะดังที่กล่าวมาข้างต้นเลย อาจต้องใช้ Pattern-based ให้มากหน่อย เป็นต้น 
• การใช้ Pattern-based ก็ไม่ตายตัว หากมีนักเรียนจำนวนไม่มาก อาจเป็น "การถาม" ด้วยชุดคำถามจากครู โดยไม่ต้องใช้แบบฟอร์มบนกระดาษ เช่น  เปิดหนังเรื่อง เหนือเมฆ 2 ตอนที่เป็นข้อพิพาทษ์ให้ดูแล้ว ครูถามให้นักเรียนแสดงความคิดเห็น เป็นต้น แต่ถ้านักเรียนจำนวนมาก อาจต้องใช้ Pattern form ในลักษณะ ใบงานแบบส่วนตัวหรือแบบกลุ่ม  ฯลฯ 
• ทั้ง 3 PBL อาจใช้พร้อมกันได้เลย เช่น ในการออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนฟิสิกส์ระดับ ม.2  ใช้การถอดบทเรียนเพื่อให้เกิดความเข้าใจเรื่องเนื้อหา และความเชื่อมโยงกับชีวิต ถอดบทเรียนจากกิจกรรม และทำโครงงาน 

โดยสรุปคือ หลักสูตรนี้ เหมาะกับทุกระดับตั้งแต่ ประถมศึกษาปีที่ 1 จนถึง ระดับมหาวิทยาลัย แตกต่างกันที่ "การเน้น" และ "ความลึก" ในการใช้  ระดับประถมศึกษา อาจต้องเน้น PBL ตัวแรก ระดับมัธยมอาจเน้น PBL ตัวหลัง ส่วน ระดับมหาวิทยาลัย ไม่ควรต้องมาคุยกันเรื่องนี้ เพราะ นิสิตควรเรียนรู้ด้วยตนเองแบบ "ไรรูปแบบ" ได้เองอย่างมีความสุข 

[อัจฉราวรรณ ภิบาล]

อยากให้ทุกโรงเรียนในมหาสารคามได้สัมผัส 3 PBL เร็ว ๆ อยากให้ถึงวันทดลองใช้กับกลุ่มเป้าหมายในเมษายนนี้คะ

[ครูน้อยคนหนึ่ง ศิริลักษณ์ ชมภูคำ]

หลังจากทำความเข้าใจแล้วกำลังจะทดลองทักษะขั้นที่หนึ่งค่ะส่วนขั้นที่สองและสามนักเรียนมีพื้นฐานการถ่ายทอดสู่ชิ้นงานที่สอนโดยใช้แผนภาพความคิด แปลงร่างเป็นชิ้นงาน  แฟ้มงาน  โครงงาน สมุดเล่มจิ๋ว แล้วจะแจ้งผลนะค่ะ

[กิ่ง]

อาจารย์คะ ขั้นตอน ของแต่ละ PBL เหมือนกันไหมคะ นู๋ยังงงอยู่

จะเขียนแบบโปรเจ๊คอ่ะคะ จำเป็นต้องเป็นโครงงานไหมคะ เพราะในรายวิชาอื่นให้งานที่เป็นโครงงานไปแล้ว ถ้าจะให้อีกคงเป็นการหนัก ช่วยอธิบายP โปรเจ๊คให้ฟังหน่อยได้ไหมคะ เพราะตอนนี้ รร เน้นแผน 3PBL แต่ยังไม่กระจ่างเลยเขียนไม่ได้คะ

[อ.ต๋อย]

3PBL เป็นแนวคิดการจัดการเรียนการสอนจากง่ายไปยากครับ ขั้นตอนแต่ละอันจะเน้นวัตถุประสงค์แตกต่างกัน สิ่งที่สำคัญมาก ๆ อย่างหนึ่งคือ บทบาทของผู้สอนหรือครู กับบทบาทของผู้เรียน จะแตกต่างกัน ตัว Project โดยทั่วไป จะหมายถึงโครงงาน แต่ใน 3PBL ไม่เน้นว่าจะเป็นโครงการหรือโครงงาน แต่จะกำหนดว่า ถ้าหากครูเข้าไปช่วยคิดช่วยทำ แสดงว่ายังอยู่ขั้นที่ 2ndPBL แต่ถ้า นักเรียนคิดเอง ทำเอง แก้ปัญหาเอง สรุปเอง ทั้งหมด โดยที่อาจารย์แต่เพียง เข้าไปวิพากษ์ แนะนำ เป็นโค้ชเท่านั้น จึงเรียกว่า 3rdPBL ครับ