อาสาฬหบูชา: มองพระพุทธเจ้า เข้าใจตัวเอง??!!??
วันอาสาฬหบูชา ได้รับความเมตตาจากหลวงพ่อเจ้าอาวาสวัดใหม่ พระครูปลัดรัตนวัฒน์ ให้ขึ้นแสดงธรรมโปรดญาติโยมในอุโบสถ วันนี้มีทั้งนักเรียนวัดศรีสุดารามมารับทุนการศึกษาจากหลวงพ่อเจ้าอาวาส ๖ ทุน นอกจากหลวงพ่อแล้ว ตัวเองได้มอบทุนการศึกษาแก่นักเรียนจำนวน ๕,๐๐๐ บาท โดยตั้งใจจะส่งนักเรียน ๑ คนที่โรงเรียนแห่งนี้คัดเลือกให้ศึกษาสูงที่สุดเท่าที่กำลังและความสามารถของเด็กนักเรียนท่านนั้นจะมีศักยภาพศึกษาได้ หลังจากนั้น จึงได้แสดงธรรมในเรื่อง “อาสาฬหบูชากถา”
เมื่อ ๒๖๐๐ ปีที่แล้ว หลังจากที่พระพุทธเจ้าบรรลุธรรมโดยการเข้าใจความจริงของชีวิตว่า ทุกข์คืออะไร เกิดจากอะไร เป้าหมายอยู่ที่ไหน วิธีการเข้าถึงเป้าหมายควรทำอย่างไร จึงได้ตัดสินพระทัยเดินทางไปโปรดอาจารย์ทั้งสอง คือ อาฬารดาบส และอุทกดาบส แต่กลับพบว่า ทั้งสองท่านเสียชีวิตแล้ว กลุ่มเป้าหมายถัดไปคือ “ปัญจวัคคีย์” ที่ทำหน้าที่อุปัฏฐากพระองค์และมีศักยภาพเพียงพอที่จะเข้าใจสิ่งที่พระองค์จะนำเสนอ
พระองค์ตัดสินพระทัยเดินทางออกจากอุรุเวลาเสนานิคม โดยมีระยะทาง ๒๖๐ กิโลเมตร และใช้เวลาเดินทางทั้งสิ้น ๑๑ วัน เป้าหมายสำคัญคือการตรัสบอกพระปัญจวัคคีย์ว่า ทางสุดโต่งสองทางที่บรรพชิตไม่ควรหมกมุ่น คือ สุขนิยม (กามสุขัลลิกานุโยค) กับทุกข์นิยม (อัตตกิลมถานุโยค) เหตุผลโดยสรุป เช่น เป็นสิ่งที่ไม่เอื้อต่อการเข้าถึงความจริง ก่อให้เกิดความทุกข์ทรมาน ไม่ประเสริฐ และไม่ก่อให้เกิดประโยชน์ต่อการพัฒนาคุณค่าภายในและภายนอก ฉะนั้น ทางออกคือ การเดินตามแนวทางสายกลาง (มัชฌิมาปฏิปทา) ซึ่งหมายถึงมรรค ๘
การแสดงธรรมครั้งแรก (First Sermon) ที่ชื่อว่า “ธรรมจักรกัปปวัตนสูตร” นั้น นับได้ว่าเป็นการ “ถอดบทเรียน” ของพระองค์เองเพื่อให้ปัญจวัคคีย์ได้ตระหนักรู้ว่า “เส้นทางที่ปัญจวัคคีย์กำลังเดินนั้น พระองค์ได้เคยปฏิบัติ และตระหนักรู้ถึงความตีบตันจึงตรัสเตือนไม่ให้ปฏิบัติตนและใช้ชีวิตอย่างสุดโต่ง” จะเห็นว่า อัญญาโกณฑัญญะเข้าใจแก่นแท้บางส่วน จึงบรรลุเป็นพระโสดาบันก่อน แต่อีก ๔ ท่านเริ่มตระหนักรู้ว่าทางออกคืออะไร ก่อนที่พระองค์จะแสดง “อนัตตลักขณสูตร” ซึ่งเป็นการนำเสนอแนวทาง “อนัตตา” เพื่อเปิดตาในให้ปัญจวัคคีย์ได้เห็นแก่นแท้ว่า จริงๆ แล้ว ไม่มี “อัตตา” ให้ทั้ง ๕ ท่านคอยยึดถือเป็นแก่น หรือแกน เพราะเมื่อถึงความจริงสูงสุดแล้ว ไม่มีอะไร หรือสิ่งใดให้ยึดมั่นถือว่าว่าเป็นสัตว์ บุคคล ตัวตน เราเขาตามที่ปัญจวัคคีย์ทั้ง ๕ เคยเชื่อและยึดถือเป็นแนวปฏิบัติ
การที่จะทะลายความคิด ความเชื่อ และแนวปฏิบัติที่สุดโต่ง (Extreme) ได้อย่างเด็ดขาดนั้น จำเป็นต้องเริ่มต้นด้วยการปรับวิธีคิด (ปัญญา) การปรับท่าทีการใช้ชีวิต (ศีล) และการปรับสภาพจิตของตัวเองให้เกิดดุลยภาพ (สมาธิ) การปรับวิธีคิดให้เป็นสัมมาทิฐิจึงเป็น “ประตูด่านแรก” ที่จะต้องเปิดพื้นที่ให้ศึกษา เรียนรู้ ใคร่ครวญและเข้าใจในวิถีที่ถูกต้องตามความเป็นจริง เพราะนั่นหมายถึง “ชีวิตจะร้ายหรือดีต้องเริ่มต้นที่ความคิดที่ถูกต้อง” จะเห็นได้ว่า วิถีชีวิตของพระองค์เปลี่ยนไปเพราะใจประจักษ์ชัดว่า “ทุกข์ที่ประสบอยู่คืออะไร สาเหตุมาจากไหน เป้าหมายจริงๆ ที่ต้องการคืออะไร และวิธีการที่พาพระองค์ไปสู่เป้าหมายเป็นอย่างไร”
บทเรียนครั้งแรกที่นำเสนอแก่ปัญจวัคคีย์จะเป็นบทเรียนของผู้หนึ่งผู้ใดไปมิได้ หากมิใช่บทเรียนของพระพุทธองค์ที่ทรงค้นพบทางออกภายหลังที่ประสบกับความทุกข์ทรมานจากการเวียนว่ายตายเกิดมาอย่างยาวนานจนถึงการบำเพ็ญทุกรกิริยาเพื่อเพื่อแลกกับเป้าหมายที่พระองค์เพียรพยายามค้นหามาโดยตลอด และนำบทเรียนดังกล่าวมาตรัสเตือนมิให้ปัญจวัคคีย์ “ติดหล่ม” และ “หลงทาง” จนค้นพบ “ทางรอด” และ “ปลดปล่อย” ตัวเองออกจากโซ่ตรวนของความสุดโต่งทั้งสองด้านดังเช่นที่พระองค์เคยประสบมาก่อน
ประจักษ์ชัดว่า บทเรียนของพระองค์นับว่าเป็นเป็นแบบอย่างที่ดี (Best Practice) ที่ทรงคุณค่าให้พุทธศาสนิกชนได้ตระหนักรู้ ใส่ใจ และตอบคำถามว่า หากสิ่งที่ทำให้พระองค์เคยทุกข์อย่างแสนสาหัสคือ “ตัณหา” ทั้งเป็นความทุกข์ที่เกิดจากความอยากมี อยากเป็น เมื่อมีและเป็นแล้วเกิดภาวะเบื่อหน่ายต่อสิ่งที่มีและเป็น เมื่อมองย้อนกลับมาที่ชีวิตของตัวเองแล้ว เราตอบได้หรือไม่ว่า สาเหตุแห่งทุกข์คืออะไร เกิดจากตัณหา หรือเกิดจากอวิชชา สังขาร หรืออุปาทาน เพราะเมื่อนำตัวแปรที่ทำให้เกิดความทุกข์นั้นประกอบด้วยองค์ประกอบหลายประเด็นดังที่ปรากฎในปฏิจจสมุปบาท ซึ่งนั่นย่อมหมายความว่า ประสบการณ์แต่ละคนล้วนเผชิญหน้ากับความทุกข์ และสาเหตุแห่งทุกข์ที่ไม่เหมือนกัน เพราะแต่ละท่านมีวิถีชีวิตที่แตกต่างกัน ถึงกระนั้น บทเรียนของพระพุทธเจ้าก็ถือได้ว่าเป็นคู่มือที่นักเดินทางชีวิตจะต้องใช้เป็น “เข็มทิศ” ในการสำรวจ ตระหนักรู้ ตั้งคำถาม และหาทางออก เพื่อมิให้เดินหลงทางเข้าไปในหุบเขาและเมฆหมอกของความทุกข์ทั้งยามตื่น และยามหลับไหล
ความเห็น (4)
นมัสการพระคุณเจ้าธรรมหรรษา
คนมุสลิมมาฟังธรรมรับอรุณ
กราบนมัสการพระคุณเจ้าค่ะ
ขอกราบอนุโมทนาบุญและดีใจกับน้องนักเรียนคนนั้นด้วยค่ะที่ได้รับการสนับสนุนด้านการศึกษาจากพระอาจารย์ เพราะการศึกษา...เปลี่ยนชีวิตจริงๆ ค่ะ
หวังว่าพระอาจารย์คงได้พักบ้างในช่วงวันหยุดนี้ค่ะ
กราบนมัสการด้วยความเคารพ
กราบนมัสการพระคุณเจ้าค่ะ
เช้านี้ช่วยดูน้องมี่หาการบ้านเกี่ยวกับพระุพุทธศาสนาก็เลยได้เรียนรู้ร่วมกับน้องมี่เพิ่มเติมในเช้านี้ค่ะ
พี่วอญ่า... พุทธเขียน มุสลิมอ่าน มนุษย์ปฏิบัติ