การสนับสนุนผู้ป่วยเบาหวานดูแลตนเอง
การสนับสนุนการเรียนรู้ดูแลตนเอง
เบาหวานเป็นโรคเรื้อรัง ที่ผู้ป่วยต้องดูแลสุขภาพด้วยตนเอง โดยทีมสุขภาพผู้เชี่ยวชาญเบาหวานเป็นผู้สนับสนุนให้คำปรึกษาและให้บริการ ดูแลสุขภาพร่วมกันเพื่อผลการดูแลรักษาที่ดีและผู้ป่วยเบาหวานมีชีวิตอยู่ได้ อย่างมีความสุข
การสนับสนุนให้ผู้ป่วยเบาหวานดูแลรักษาเพื่อให้ผู้ป่วยสามารถดูแลตนเองอย่าง ต่อเนื่อง จำเป็นต้องมีระบบสนับสนุนช่วยเหลือผู้ป่วยเบาหวานด้วย โดยระบบการสนับสนุนการเรียนรู้เพื่อดูแลตนเองของผู้ป่วยเบาหวาน(Diabetes Self Management Education :DSME ) เป็นเรื่องสำคัญเรื่องหนึ่งในการจัดการดูแลผู้ป่วยเบาหวานตาม Chronic care model ซึ่งเราได้ยึดถือนำมาปฏิบัติ ในการจัดการระบบ DSME นั้นเป้าประสงค์ สำคัญการให้ความรู้ การสอนทักษะในการดูแลตนเองต่างๆ และที่สำคัญมุ่งเปลี่ยนทัศนคติที่ถูกต้องเกี่ยวกับเบาหวานและเสริมแรงพลังใจ ให้ผู้ป่วยปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ หรือเปลี่ยนวิถีชีวิต ที่ไปสู่ผลการรักษาเบาหวานที่ดี โดยสอดคล้องกับบริบทสังคม วัฒนธรรม ที่เป็นอยู่จริงของผู้ป่วย หรือพูดง่ายๆคือปรับตัวเองให้อยู่กับโลกปกติได้ โดยคงไว้ผลการรักษาโรคเบาหวานที่ดีอย่างต่อเนื่อง เพื่่อผู้ป่วยมีชีวิตยาวนานที่สุด
การแบ่งระยะการให้ความรู้ แบ่งตามระยะของโรคเบาหวานได้เป็น 3 ระยะ คือ
1. ระยะการวินิจฉัยครั้งแรก(Diagnostic stage) มุ่งเน้นให้ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับเบาหวาน การตั้งเป้าหมายและวางแผนการดูแลตนเอง ควบคุมอาหาร ออกกำลังกาย คลายเครียด ไม่สูบบุหรี่ ให้ได้
2.ระยะการดำเนินโรคเบาหวานก่อนมีภาวะแทรกซ้อนเรื้อรัง(Ongoing Stage) มุ่งเน้นให้ความรู้ เพิ่มเติมเสริมทักษะพิเศษ เช่นการปรับพฤติกรรมควบคุมอาหาร ออกกำลังกาย ชนิดเข้มงวดหรือเข้าโปรแกรมเฉพาะเรื่องเช่นลดน้ำหนัก ฉีดยาอินซูลิน การตรวจติดตามระดับน้ำตาลในเลือดที่บ้าน การตรวจคัดกรองเพื่อค้นหาภาวะแทรกซ้อนต้งแต่เริ่มแรก เป็นต้น
3.ระยะเบาหวานที่เริ่มมีภาวะแทรกซ้อนเรื้อรัง(Complicated Stage) มุ่งเน้นให้ความรู้ เพิ่มเติมเสริมทักษะพิเศษ คล้ายระยะที่ 2 แต่มีรายละเอียดเพิ่มเติมทักษะการดูแลกรณีมีภาวะแทรกซ้อนที่เริ่มมีอวัยะวะ สำคัญเสื่อมการทำงาน เช่นการดูแลเท้า มักเริ่มมีแผลที่เท้า การดูแลตนเองเรื่องไตวายเรื้อรัง เป็นต้น และที่สำคัญระยะนี้มักมีเรื่องปัญหาทัศนคติที่ไม่ดีเนื่องจากเป็นมานานและ มักจะเริ่มปรับนิสัยหรือพฤติกรรมได้ยาก นอกจากนี้มักมีความเครียด จากโรคหรือบางคนอาจมีภาวะซึมเศร้าร่วมด้วย ดังนั้น นอกเหนือจากให้ความรู้และทักษะแล้วการเสริมแรงสนับสนุนด้านจิตใจ เพื่อปรับทัศนคติ และคงไว้พฤติกรรมสุขภาพที่ดีเป็นเรื่องสำคัญ
ดังการจัดรูปแบบการให้ความรู้และกระบวนการการเรียนรู้ จึงแตกต่างกันตามระยะของโรค และความเหมาะสมส่วนบุคคลของผู้ป่วยแต่ละคน
โดยทั้วไปการจัดรูปแบบการเรียนรู้ แบ่งเป็น 3 รูปแบบ คือ
- Diabetes Class (ห้องเรียนรู้เบาหวาน) เป็น การจัดการเรียนการสอนในห้องสอนรายกลุ่มเน้นให้มีความรู้และทักษะดูแลตนเอง ที่ไม่ซับซ้อนยุ่งยากมากนัก ผู้ป่วยจะได้รับความรู้ตามโปรแกรมที่กำหนดโดยทีมสหสาขาวิชาชีพ และมีการวัดผลการเรียนรู้ก่อนเพื่ือประเมินผลก่อนและหลังการเรียนการสอน
- Diabetes Camp (ค่ายเรียนรู้เบาหวาน) เป็น การเรียนการสอนรายกลุ่มนอกห้องเรียนเน้นให้มีความรู้และทักษะดูแลตนเองที่ ซับซ้อนยุ่งยากเช่นการการฉีดยาและทำSMBG เป็นต้น หรือมุ่งเน้นการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ที่ต้องใช้เวลาและกิจจกรรมพิเศษบางประเภท โดยผู้ป่วยต้องมาเข้าค่ายทำกิจกรรมอื่นๆร่วมกัน อย่างครบถ้วนตามโปรแกรม และมีการวัดผลการเรียนรู้และการติดตามผลต่อเนื่อง
- Diabetes Club (ชมรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้เบาหวาน) เป็นการจัดตั้งกลุ่มผู้ป่วยเบาหวานโดยมุ่งหวังให้ผู้ป่วยมาแลกเปลี่ยนเรียน รู้ประสบการณ์จริงของผู้ป่วยแต่ละคน โดยมี ทีมสุขภาพเป็นที่ปรึกษา อาจเป็นกิจกรรมมิตรภาพบำบัด เพื่อนช่วยเพื่อน ก็ได้
ในการปฏิบัติจริงอาจบูรณาการกระบวนการเรียนรู้ Class ,Camp, Club เข้าด้วยกัน ตามความเหมาะสมได้
นอกเหนือจากการจัดรูปแบบการเรียนรู้ดังกล่าวแล้ว การให้ความรู้รายบุคคลโดยการบูรณาการไปพร้อมกับให้คำปรึกษารายบุคคล หรือ การดูแลผู้ป่วยที่คลินิกโรคเบาหวาน หรือขณะเยี่ยมบ้าน จะเป็นการตอกย้ำและกระตุ้นเตือนผู้ป่วยสั้นๆทุกรั้งที่มารับบริการก็เป็น เรื่องสำคัญ ......
ข้อมูลจาก http://dmyoucare.net/index.php/th/weservice-support/dsmecenter/102-dsme-center
ความเห็น (2)
Class
Camp
Club
กิจกรรม ที่ดีจริงๆคะ ขอบคุณคะ
Class
Camp
Club
กิจกรรม ที่ดีจริงๆคะ ขอบคุณคะ