เมื่อวันที่ ๒๑-๒๒ พฤษภาคม ๒๕๕๕ ณ.ศาลาวัดสร้อยสุวรรณ หมู่ที่ ๒๒ ตำบลนาบ่อคำ อำเภอเมืองกำแพงเพชร จังหวัดกำแพงเพชร ทางศูนย์บริหารศัตรูพืชจังหวัดพิษณุโลก ร่วมกับสำนักงานเกษตรจังหวัดกำแพงเพชร สำนักงานเกษตรอำเภอเมืองกำแพงเพชร ได้ดำเนินการจัดฝึกอบรมเกษตรกรหลักสูตรการผลิตขยายจุลินทรีย์ควบคุมศัตรูพืช โดยมีเกษตรกรกลุ่มเป้าหมายคือสมาชิกศูนย์ข้าวชุมชนหนองปิ้งไก่ จำนวน ๕0 คน(ประกอบด้วยสมาชิกหมู่ ๒,๒๒,๑๓,๑๙ ตำบลนาบ่อคำ) โดยทางผมและทีมงานก็ไปร่วมกิจกรรมด้วยครับ
ในช่วงแรกของวันที่ ๒๑ พฤษภาคม ๒๕๕๕ ทางเกษตรอำเภอเมืองกำแพงเพชร( นายคำปริว จันทร์ประทักษ์ ) ได้มาพบปะพร้อมสร้างความเข้าใจแก่ผู้เข้ารับการฝึกอบรมในหลักสูตรนี้ จากนั้นทางทีมวิทยากรจากศูนย์บริหารศัตรูพืชจังหวัดพิษณุโลก ได้กล่าวถึงประโยชน์ของการผลิตขยายจุลินทรีย์ เพื่อใช้ในการควบคุมศัตรูพืชในแปลงนา แต่ครั้งนี้ทางวิทยากรและทีมงานมุ่งเน้นจะฝึกภาคปฏิบัติในการผลิตจุลินทรีย์แก่เกษตรกรทุกราย ตามหลักสูตรนี้
จากนั้นคุณพจน์ จรูญชัย (นักวิชาการส่งเสริมการเกษตรชำนาญการ) มาจากศูนย์บริหารศัตรูพืชจังหวัดพิษรุโลก ได้นำทีมวิทยากรมาฝึกทักษะพร้อมอธิบายในการผลิตขยายจุลินทรีย์เพื่อควบคุมศัตรูข้าว โดยมีการปฏิบัติดังนี้
๑. นำเมล็ดข้าวฟ่าง ประมาณ ๘o กิโลกรัม มาล้างให้สะอาดและแช่น้ำไว้ ๑๒-๒๔ ชั่วโมง
๒.นำเมล็ดข้าวฟ่างที่แช่น้ำแล้ว ไปต้มพอน้ำเดือด( ประมาณ ๑๕ นาที แล้วตักไปผึ่งบนตะแกรงให้แห้งพอหมาดๆ
๓. นำไปบรรจุถุงพลาสติกทนความร้อน ขนาด ๖X ๑๒ นิ้ว ถุงละ ๕oo กรัม( ๕ ขีด)
๔. ใส่คอขวดพลาสติกแล้วปิดด้วยจุกสำลี แล้วใช้กระดาษปิดอีกชั้นหนึ่ง มัดด้วยยางวงให้แน่น
๕. นำถุงเมล็ดข้างฟ่าง ไปนึ่งในหม้อนึ่งความดัน เพื่อฆ่าเชื้อโรคด้วยอุณหภูมิ ๑๒๑องศาเซนเซียส ความดัน ๑๕ ปอนด์ต่อตารางนิ้ว นาน ๓o-๖o วินาที(ถ้าเป็นหม้อนึ่งลูกทุ่ง ใช้เวลานาน ๓ ชั่วโมง นับจากน้ำเดือด)
๖. เมื่อนึ่งครบเวลาแล้ว นำถุงเมล็ดข้าวฟ่างออกจากหม้อนึ่งไว้ให้เย็น
๗. นำถุงเมล็ดข้าวฟ่างไปใส่หัวเชื้อราไตรโคเดอร์ม่า ในห้องที่ปิดมิดชิด(ก่อนเขี่ยเชื้อให้ทำความสะอาดพื้นโต๊ะและมือด้วยแอลกอฮอล์ ๗o % ทุกครั้ง
๘. เมื่อใส่หัวเชื้อราในถุงเมล็ดข้าวฟ่างเสร็จแล้ว ให้นำไปเก็บไว้ในห้องหรือในที่ร่มใต้ถุนบ้านไม่ให้ถูแสงแดด รออีกประมาณ ๗-๑o วัน ก็สามารถนำเชื้อราไตรโคเดอร์ม่าไปใช้ได้
ขั้นตอน ๑-๔
สำหรับวิธีการใช้เชื้อราไตรโคเดอร์ม่า มีอยู่หลายวิธีด้วยกัน สำหรับนาข้าวเกษตรกรนิยมการฉีดพ่น เป็นวิธีที่สะดวก ง่ายต่อการปฏิบัติ โดยฉีดพ่นส่วนบนของต้นพืช การใช้เชื้อสดผสมน้ำ จำเป็นต้อองกรองเอาเฉพาะน้ำเชื้อออกมา เพื่อไม่ให้เมล็ดข้าวฟ่างอุดตันหัวฉีด กรณีฉีดพ่นส่วนบนของพืชใช้อัตรา ๒ กิโลกรัม ผสมน้ำ ๒oo ลิตร เพื่อป้องกันกำจัดโรคใบไหม้ของข้าว
เตรียมใส่ถังนึ่งฆ่าเชื้อ สาธิตการเขี่ยเชื้อลงถุง
เกษตรกรลงมือทำเอง
การฝึกทักษะในการอบรมหลักสูตรนี้ นอกจากการผลิตขยายเชื้อราไตรโคเดอร์ม่าแล้ว ยังมีการฝึกการผลิตขยายเชื้อราบิวเวอเรีย ซึ่งมีคุณสมบัติในการป้องกันกำจัดเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลในนาข้าว นอกจากนี้แล้วยังมีการผลิตขยายเชื้อแบคทีเรียบาซิลัส ซับทีลิส(บีเอส) ซึ่งเป็นเชื้อจุลินทรีย์ทีนำมาใช้ทดแทนสารเคมีในการควบคุมโรคพืช ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ถ้าหากเกษตรกรสามารถผลิตมาใช้เองได้ก็จะช่วยลดการใช้สารเคมีลดความเสี่ยงอันตรายจากสารเคมีและลดต้นทุนการผลิตในเรื่องควบคุมศัตรูพืชได้
เขียวมรกต
๒๓ พค.๕๕