Scenario ระบบสุขภาพชุมชน (๑) : มองภาพอนาคตระบบสุขภาพชุมชน ปี ๒๕๖๐
จากมติของคณะอนุกรรมการกำกับทิศทางแผนงานพัฒนาระบบสุขภาพชุมชน โดยมี นพ.มงคล ณ สงขลา เป็นประธานอนุกรรมการฯ เมื่อ วันที่ ๑ พฤษภาคม ๕๕ ที่ห้องประชุมสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติสาขาเขตพื้นที่สงขลา เรื่อง การทำความเข้าใจร่วมเรื่องขอบเขตและเป้าหมายปลายทางที่ต้องการเห็นของระบบสุขภาพชุมชน จึงได้จัดให้มีการประชุมเชิงปฏิบัติการนี้ขึ้นในวันที่ ๑๒ พฤษภาคม ๕๕ ณ โรงแรมริชมอนด์ โดยมีผู้แทนของแต่ละองค์กรส. เข้าร่วมประมาณ ๓๐ คนด้วยกัน ประกอบด้วยผู้แทนจากองค์กร ส.ในส่วนกลาง พี่เลี้ยงที่เป็นกลไกสนับสนุนของแต่ละหน่วยงาน รวมทั้งผู้แทนจากพื้นที่ปฏิบัติการของสสส. โดยมี นพ.ชาตรี เจริญศิริ ผู้ช่วยผู้อำนวยการสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติเขตพื้นที่พิษณุโลก และพญ.สุพัตรา ศรีวณิชชากร ผู้อำนวยการสถาบันพัฒนาสุขภาพอาเซียน มหาวิทยาลัยมหิดล เป็นวิทยากรหลักพร้อมด้วยทีมงานสำนักงานวิจัยและพัฒนาระบบสุขภาพชุมชน
ภาพรวมช่วงเช้าของกิจกรรมเป็นการสื่อสารแบบ Interactive เพื่อการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ รวมทั้งสร้างความเข้าใจร่วมเรื่อง scenario ระบบสุขภาพชุมชน กระบวนการหลักใช้การตั้งคำถาม การใช้บัตรคำเพื่อสะท้อนความคิดด้วยคำสำคัญ และ การให้เวลาเพื่อขยายความและแลกเปลี่ยนความคิด รูปธรรม เรื่องราวจากประสบการณ์จริงระหว่างผู้เข้าร่วม จากนั้นประมวลและสรุปภาพรวมของฉากทัศน์ของระบบสุขภาพชุมชน
ภาพรวมช่วงบ่ายเป็นการให้ข้อมูลจากผู้แทนที่มาจากแต่ละองค์กร ส.เกี่ยวกับเครื่องมือที่ใช้ในการพัฒนาระบบสุขภาพชุมชนในมิติต่างๆ โดยแต่ละเครื่องมือทำหน้าที่ได้หลากหลายและเชื่อมโยงกันจากการเติม ชื่อเครื่องมือ ในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาระบบสุขภาพชุมชน จากนั้น ให้ผู้แทนแต่ละองค์กร ส. เสนอรายละเอียดเพิ่มเติมพร้อมแลกเปลี่ยนข้อซักถามในแง่ประสบการณ์ บทเรียนการใช้เครื่องมือ ข้อจำกัด และ ความเป็นไปได้ในการใช้เครื่องมืออื่นๆมาหนุนเสริมการพัฒนาระบบสุขภาพชุมชน
มองภาพอนาคตระบบสุขภาพชุมชน ปี ๒๕๖๐
กิจกรรมเก็บความคิด นิ่ง นึก เขียน “เขียนสิ่งที่ฉันฝัน” (กระดาษสีเหลืองแปะ Flip chart) โดยให้คิดภาพฝันที่อยากจะเห็นด้วยคำถาม หากนึกถึงเรื่องระบบสุขภาพชุมชนในอนาคต “ท่านฝันเห็นเรื่องอะไรที่อยากให้เกิดที่สุด” (ตัวฉันฝันเห็นอะไร) จากนั้นให้มีเพื่อนในกลุ่มมาจัดเรียงความฝันลงกล่องตามมิติทั้ง ๔ ที่สะท้อนมิติความชัดเจนของการมองเรื่องสุขภาพในหลากหลายมิติ คือ ๑) ประชาชนได้รับผลชัด ๒) สุขภาพกายชัด ๓) สุขภาพมิติอื่นชัด ๔) ด้านสังคมชัด
อย่างไรก็ตาม ผู้เข้าร่วมแต่ละคนให้ขอบเขตและการจัดแบ่งกลุ่มเนื้อหาที่ได้ในแต่ละมิติแตกต่างกันบ้างตามหลักคิดและประสบการณ์ จึงสรุปเบื้องต้นตามน้ำหนักของความคิดเห็นได้ ดังนี้
เป้าหมายที่เกิดขึ้น/ผลลัพธ์ต่อประชาชนเป็นสิ่งสำคัญที่สุด
- ชาวบ้านมีความรู้ความสามารถ ดูแลสุขภาพตนเองมากขึ้น
- ชาวบ้านดูแลตนเองเบื้องต้นได้เมื่อเจ็บป่วย และสามารถเลือกใช้บริการที่เหมาะสมได้
- ประชาชนในตำบลพึ่งตนเองได้มีความสุข อยู่อย่างพอเพียง
- ประชาชนเป็นเจ้าของระบบสุขภาพ มีส่วนร่วมในการจัดการเรื่องสุขภาพตนเอง ครอบครัว และชุมชน
- ชุมชน ท้องถิ่นสามารถจัดการตนเองได้ /ชุมชนสามารถจัดการปัญหาสุขภาพของชุมชนได้
- ชุมชนจัดการตนเอง/ดูแลสุขภาพคนในชุมชนให้มีสุขภาพดี
- ชุมชนฉลาด พึ่งตนเองได้ มีศักดิ์ศรีและไม่ตกอยู่ภายใต้อาณัติขององค์กรภายนอก
- ชุมชนมีศักยภาพพึ่งพาได้ มีความสามารถจัดการได้ทุกเรื่อง “อยู่ ดี มี สุข”
- ชาวบ้านคิดได้ ทำเป็น มีส่วนร่วมและมีความสุข
- คนในชุมชนสามารถพึ่งพาตนเองได้ไม่เป็นหนี้นอกระบบ
- ประชาชนยิ้มได้ ๒๔ ชั่วโมง
มิติกระบวนการ/การพัฒนา/กิจกรรมของประชาชน และกลไกสนับสนุนที่นำไปสู่ระบบสุขภาพชุมชน
- ประชาชนทุกคนมีญาติเป็นหมอ
ด้านร่างกาย บริโภคเนื้อสัตว์น้อยลง กินผักมากขึ้น ออกกำลังกายมากขึ้น
ด้านจิตใจ รู้จักนั่งสมาธิ มีสติระงับอารมณ์และความต้องการมากขึ้น
คนมีอาหารที่มีคุณค่ากิน และผลิตอาหารได้(มีความมั่นคงทางอาหาร) - กลไกการทำงานด้านสุขภาพของชุมชนที่สอดคล้องกับปัญหาและความต้องการด้านสุขภาพของชุมชนเพื่อนำไปสู่การมีสุขภาพดีของคนในชุมชน
- ชุมชนมีข้อตกลงร่วมของพื้นที่ในการสร้างชุมชนเข้มแข็งร่วมกัน และมีกระบวนการจัดการไปสู่ภาพอนาคตอย่างเป็นจริง
- ประชาชน ชุมชน มีความเป็นเครือข่ายการเรียนรู้และเชื่อมโยงกันมากขึ้น
- การดูแลผู้ด้อยโอกาส และสร้างความมีส่วนร่วมในทุกระดับ
- เจ้าหน้าที่สาธารณสุขร่วมมือกับ อปท.และแกนนำชุมชน คิดค้นวางแผนจัดการร่วมกันดูแลสุขภาพของประชาชนแต่ละกลุ่มได้อย่างครอบคลุม
- ชุมชนท้องถิ่นและประชาชนมีส่วนร่วมในการจัดการระบบการดูแลผู้สูงอายุ ผู้ด้อยโอกาส ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง คนพิการ
- อสม.เป็นนักจัดการสุขภาพชุมชนที่เข้มแข็ง
- คนในแต่ละตำบลมีความเท่าทันและมีทักษะในการจัดการปัญหาในทุกระดับ
- เครือข่ายภาคประชาชนเปลี่ยนวิสัยทัศน์จากผู้รับเป็นผู้พึ่งพา
- ลดอัตราป่วย/ตาย/ทุพลภาพโดยมีหน่วยงานรัฐในชุมชน เช่น โรงพยาบาลเป็นพี่เลี้ยงและสนับสนุนอย่างต่อเนื่อง
-------------------------------------------
เรื่อง : Scenario ระบบสุขภาพชุมชน
ภาพ : ณัฐพัชร์ ทองคำ
สถานที่ : โรงแรมริชมอนด์
วัน เวลา : ๑๒ พฤษภาคม ๕๕
ความเห็น (7)
Scenario ระบบสุขภาพชุมชน
@ โดยชุมชน
@ ของชุมชน
@ เพื่อชุมชน
- ขอบคุณมาก สำหรับบทความดีๆ นี้นะคะ
ชอบบทความสุขภาพชุมชนของพี่เหมียวครับ
สวัสดีค่ะ พี่ Somsri :
- โดยภาพรวมทางแผนงานฯ มีความพยายามที่จะทำภาพของระบบสุขภาพให้ชัดและเชื่อมโยงทุกภาคส่วนให้ได้มากที่สุดเพื่อที่ส่งผลต่อการดำเนินงานเชิงระบบให้ได้ครบทุกมิติ แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นก็ต้องขึ้นอยู่กับผู้ที่จะนำไปขับเคลื่อนเชิงพื้นที่ต่อไปหล่ะค่ะ
- ขอบคุณเช่นกันค่ะ
สวัสดีค่ะอาจารย์ Dr.Pop : เป็นภาพและผลสะท้อนออกมาจากกลุ่มที่มาร่วมเวทีในวันนั้นหล่ะค่ะ ตั้งแต่ท่านรองปลัดฯ ท่านผู้ตรวจการฯ และผู้แทนจากองค์กรภาคเครือข่าย และยังมีภาคท้องถิ่น ภาควิชาการ และภาคประชาชนด้วยค่ะ เลยได้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์ต่อชุมชน ชาวบ้าน ประชาชนได้เกือบจะครอบคลุมค่ะ
กราบนมัสการ และขอบคุณทุกท่านค่ะ ^^
สมาชิกที่ให้กำลังใจ: 
โห..เป็น มหากาพย์ ที่มีคุณค่า ต้องใช้เวลาค่อยๆ อ่าน เป็นกำลังใจให้ค่ะ :)
สวัสดีค่ะคุณหมอปัทมา 
- ค่อยๆ อ่านนะคะมีคุณค่าจริงๆ ค่ะสำหรับชาวปฐมภูมิ บุคคลากรทางสุขภาพค่ะ
- ขอบคุณค่ะสำหรับกำลังใจ ^^