มาทำความรู้จักกับหนังตะลุงกันเถอะ
เพื่อนๆ ส่วนใหญ่คงรู้จักและคุ้นเคยกับหนังตะลุงกันดีนะคะ โดยเฉพาะเพื่อนๆ ที่อยู่ในภาคใต้ ทราบไหมค่ะว่าหนังตะลุงที่เราเห็นในปัจุบันมีความเป็นมาอย่างไร และหนังตะลุงของจังหวัดชุมพรแตกต่างจากที่อื่นตรงไหน มาหาคำตอบกับเราซิค่ะ
หนังตะลุง
หนัง หรือ
ละครเงา (Shadow Play)
พบแพร่หลายในเอเชียอาคเนย์ แบ่งเป็นได้ ๒ แบบ คือ
แบบที่
๑ รูปหนังขนาดใหญ่ คือ
หนังที่มีส่วนแขนติดกับลำตัวเคลื่อนไหวไม่ได้ เช่น หนังสเบก (Sbek)
ของเขมร และหนังใหญ่ของไทย
แบบที่
๒ รูปหนังขนาดเล็ก คือ หนังที่มีแขนมีรอยต่อกับลำตัวเคลื่อนไหวได้
เช่น หนังอยอง (Ayong) ของเขมร และหนังที่เล่นในชวา บาหลี มาเลเชีย
ลาว
รวมทั้งหนังตะลุงที่เล่นในภาคใต้ของประเทศไทย
หนังตะลุงของจังหวัดชุมพร มีการเล่นกันอย่างแพร่หลาย
และมีลักษณะแตกต่างจากหนังตะลุงในภาคใต้อื่นๆ ในด้านท่วงทำนอง
ลีลาการขับร้อง ตัวตลกและขั้นตอนการเชิด โดยนายหนังตะลุงคณะหนึ่ง จะมี
๑ คน (ในสมัยก่อนอาจมีมากกว่า ๑ คน) ผู้เล่นดนตรีมีจำนวน ๕ - ๙ คน
เครื่องดนตรีประกอบด้วย โหม่ง ๑ คู่ ฉิ่ง ทับ ๑ คู่
กลอง ๑ ลูก (เดิมหนังตะลุงใช้กลองชนิดเดียวกับกลองโนรา
ต่อมานิยมใช้กลองแขก ปัจจุบันใช้กลองชุดของดนตรีสากล) ปี่ ๑ เลา
และเครื่องดนตรีสากล เช่น ไวโอลิน และกีตาร์ เป็นต้น
หนังตะลุงคณะหนึ่งๆ มีตัวหนังประมาณ ๕๐ - ๒๐๐ ตัว
มีตัวตลกแตกต่างจากหนังตะลุงภาคใต้จังหวัดอื่นๆ เช่น
ไอ้ช้อย, ไอ้เคน, ไอ้ดี, น้ำอ้อย,
ไอ้แผล้น, ไอ้แก้ว, ไอ้เหว่า และไอ้คุณ
เป็นต้น
ขั้นตอนในการแสดง
เริ่มจากการลงโรง (โหมโรง) ออกรูปพระอิศวร
ซึ่งถือเป็นเอกลักษณ์ของหนังตะลุงจังหวัดชุมพรที่แตกต่างจากหนังตะลุงจังหวัดอื่น
(โดยทั่วไป นิยมออกรูปพระฤาษีเป็นรูปแรก) ตามมาด้วยรูปพระฤาษี
ปรายหน้าบท รูปบอกเรื่อง และเล่นเรื่องตามลำดับ
หนังตะลุงนิยมเล่นในงานพิธีต่างๆ เช่น งานแก้บน งานรื่นเริง
หรืองานเทศกาลต่างๆ
เป็นต้น
เอกสารอ้างอิง
- วัฒนธรรม พัฒนาการทางประวัติศาสตร์
เอกลักษณ์และภูมิปัญญาจังหวัดชุมพร.
จัดพิมพ์เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๖
รอบของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ๕ ธันวาคม ๒๕๔๒.
โดย พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ชุมพร (เพิ่มเติมข้อมูลโดย ณัฐกานต์ พิภูษณกาญจน์)
ใน Chumphon-Nation-Museum
ความเห็น
เดี๋ยวนี้ หาดูได้ยาก ผิดกับแต่ก่อน ไม่ว่าจะมีงานบุญ งานบวช หรืองานศพ เขาจะว่าหนังมาเล่น ให้คนดู เริ่มราวสามสี่ทุ่มไปจนแจ้ง สนุกกว่าดูหนังในวิกเสียอีก นายหนังที่ขึ้นชื่อของชุมพร คือหนังจูเลี่ยม กิ่งทอง อีกคนก็หนังสุชาติ ทรัพย์สิน
พช.ชุมพร น่าจะฟื้นฟูมาจัดอีกนะ เหมือนกับที่เคยจัดในปี 2542
ธนพรรณ เฮสเซ่
มีนายหนังที่มีชื่อสุรเชษฐ์ โภคากร หรือที่เรียกกันว่าหนังเชษฐ์ทหาร ที่มีชื่อเสียงในชุมพร
นายสุรเชษฐ์ โภคากรเป็นนายหนังตะลุงชื่อดังของจังหวัดชุมพรซึ่งเป็นปู่ของหนูเองคะ ท่านเป็นบุคคลที่น่ายกย่อง ขยันรำหนังตะลุงทุกคืนมีความรักใคร่ลูกหลานทุกคนแต่น่าเสียดายที่ท่านสิ้นลมเสียก่อนตอนที่หนู่อยู่ในท้องแม่ หนูจึงไม่มีโอกาสได้เห็นหน้าท่าน
สมเกียรติ ขาวสมบูรณ์
ไม่ทราบว่าท่านใดได้บันทึกเทปการแสดงหนังตะลุงของหนังเชษฐ์ทหารไว้บ้างหรือไม่ครับ ผมจากบ้านมา 20 ปี มีความคิดถึงบรรยากาศหนังตะลุงเก่าๆ แต่หายากมากเพราะที่มีในท้องตลาดจะเป็นการแสดงแบบสมัยใหม่ ดนตรีก็เป็นสากลไปหมด ตอนนี้พยายามตามหารูปแบบการแสดงแบบเก่าๆอยู่ครับ
พ่อเชษฐ์ถึงจะไม่ได้เป็นอะไรกับฝนแต่ฝนก็รักและเคารพท่านเหมือนพ่อและระลึกถึงท่านตลอดเวลาท่านเป็นคนที่จิตใจดีมากคอยเป็นห่วงเป็นใยลูกหลานและทุกคนตลอดมาถึงแม้ท่านจะเสียชีวิตไปแล้วแต่ฝนก็ยังระลึกถึงและเข้าไปกราบไหว้ที่เก็บกระดูกที่วัดเขาดินทุกครั้งเวลาเดินทางผ่าน ระลึกถึงพ่อตลอดเวลา
ผมชอบดูหนังตะลุงมากครับ หนังจูเลี่ยม กิ่งทอง หนังเชษฐทหาร หนังประเสริฐ ประดิษฐ์ศิลป์ นี่คือ หนังที๋มีชื่อเสียงของจ.ชุมพร ผมดูตั้งแต่เด็กตอนนี้ผมอายุ54แล้วครับ หนังจูเลี่ยม,หนังประเสริฐเล่นลีลาคล้ายกัน แต่หนังเชษฐทหารเล่นเป็นเอกลักษณ์ของนายหนังเองคิดว่าเป็นหนังของจ.ชุมพรก็ไม่น่าจะผิดเพราะลูกศิษย์หนังเชษฐทหารเล่นลีลาน้ำเสียงเหมือนอาจารย์ทั้งหมดแต่ปัจจุบันคงหาดูยากมากครับส่วนตัวผมแล้วชอบดูทุกคณะครับ(ปัจจุบันน่าจะมีลูกศิษย์หนังเชษฐทหารยังเล่น(แสดง)อยู่บ้างผมไม่แน่ใจ)ผมไม่ได้กลับชุมพรหลายสิบปีแล้วครับ
สาธร พุ่มภักดี
ผ มเป็นแฟนพันแท้หนังเชษฐทหาร แลได้ทุกหนังถ้าเป็นลูกศิษย์หนังเชษฐ เสียดายหนังเริ่ม ตอนนี้ที่กำลังดังก็เป็นหนังหม่ง กำลังให้เพื่อนแถวๆดอนรักษ์หาเทปให้ดู ไม่รู้จะได้หรีอเปล่า เพราะผมจากชุมพรมาเกือบ20ปีแล้ว คิดว่าถ้ามีงานจะรับมาดูสักที ชอบสตายด์หนังเชษฐ หลกไม่หยาบ ไม่ซ้ำ มุตโตดี
ชาวชุมพรถ้าอยากได้ดูหรือฟังหนังตะลุงน่าติดต่อไปทางสถานีวิทยุวปถ.15เพราะที่นี่เคยจัดการแข่งขันหนังตะลุงมีหนังตะลุงเก่าๆอยู่มากแม้แต่หนังเก่าแก่เช่นหนังหยีตน้อยทุ่งคายังเคยนำมาออกอากาศลองติดต่อดูนะครับ
หนังหญีตน้อย ดอนทราย ทุ่งคา เป็นเกลอกับลุงเขย เวลาแก้บน มีงาน ต้องพ่อหญีตน้อย(ไม่แพง)555 มีไอ้เผล็น ผู้ใหญ่พูน แต่ตอนนี้แถวบ้านผมเขาว่ามีหนัง+โนราครูนิยม ศรียาภัย ลีลาออกทางพัทลุง หนังเทปก็ต้องครูวิสูตร คลี่แก้ว ไม่รู้ยังรำอยู่หรือเปล่า
หนังหญีตน้อย ดอนทราย ทุ่งคา เล่นหนังตะลุงได้ดี ชาวชุมพรรู้จักดีเมื่อตอนที่ท่านยังเล่นหนังอยู่ไม่ใช่เล่นแก้บนอย่างเดียว มีอ้ายนุ้ย อ้ายเผล็นเป็นตัวชูโรง
หนังหญีตน้อย ดอนทราย ทุ่งคา เล่นหนังตะลุงได้ดี ชาวชุมพรรู้จักดีเมื่อตอนที่ท่านยังเล่นหนังอยู่ไม่ใช่เล่นแก้บนอย่างเดียว มีอ้ายนุ้ย อ้ายเผล็นเป็นตัวชูโรง
ใครมีเทปหรือวีดีโอของหนังประเสริฐ ประดิษฐ์ศิลป์ บ้างครับ