ขยายเครือข่าย ... ร่วมด้วยช่วยกัน ให้ สว. ฟันดี ภาคเหนือ (2) เคล็ดลับอายุยืนร้อยปี


 

นพ.เอกชัย เพียรศรีวัชรา หรือหมอเอก แห่งกรมอนามัย นำประสบการณ์ดีดี ที่ได้พบเห็น ถึง "เคล็ดลับอายุยืนร้อยปี" มาเล่าสู่กันฟังค่ะ

 

ที่ญี่ปุ่น ซึ่งเป็นต้นแบบของการดูแลผู้สูงอายุจำนวนมาก เขามีประชากรผู้สูงอายุ 126 ล้านคน เป็นสองเท่าของคนไทย จะเห็นได้ว่าทุกๆ 5 คน จะเป็นผู้สูงอายุ 1 คน แต่ไทย ตอนนี้มีประชากรผู้สูงอายุที่มีอายุมากกว่า 60 ปี เกือบแปดล้านคน มากกว่า 11% ก้าวสู่สังคมผู้สูงอายุ และอีก 13 ปีข้างหน้า ประเทศไทยจะเป็นสังคมผู้สูงอายุแบบสมบูรณ์แบบ เราก็จะเป็นแบบญี่ปุ่นในอีก 13 ปีข้างหน้า (2568) โดยประเทศไทยจะมีผู้สูงอายุมากกว่า 20% เป็นจำนวนมากกว่า 14 ล้านคน เป็นสัดส่วนที่เยอะมาก ... ประเทศไทยเราต้องเตรียมตัวให้พร้อม

ผู้สูงอายุคนไทย เราใช้นิยามขององค์การอนามัยโลกที่ 60 ปี แบ่งได้เป็น 3 ช่วง ช่วงต้น 60 ปีขึ้น ช่วงกลาง 70 ปีขึ้น และช่วงปลาย 80 ปีขึ้น ตอนนี้ประเทศไทยมีผู้สูงอายุ 80 ปีขึ้นไป ประมาณ 7-8 แสนกว่าคน และอายุเกิน 100 ปีมี (จากสำมะโนประชากร) ประมาณ 8,000 คน

เคยสัมภาษณ์ผู้สูงอายุไทยว่า เวลาอายุมากๆ มีเป้าหมายชิวิตอะไร

  • อันที่ 1 เขาขอให้มีสุขภาพดี สุขภาพมาก่อน
  • อันที่ 2 ถ้าเกิดมีสุขภาพไม่ดี ขอให้มีลูกหลานคอยดูแล

ถามว่า ในช่วงที่อายุมากแล้ว การไปจ้างอาสาสมัคร หรือ Nursing home มาดูแล ผู้สูงอายุไม่ชอบหรอก ถ้ามีลูกหลาน เขาก็อยากให้มีลูกหลานดูแล แต่ปัญหาคือ อนาคต จะมีผู้สูงอายุที่อยู่คนเดียวมากขึ้น โอกาสที่จะหาลูกหลานไปดูแลก็จะน้อย ลูกไม่ค่อยมีเวลามาดูแล ฉะนั้น การพึ่งตัวเองได้ เป็นดีที่สุด นี่คือเป้าหมายสูงสุดของทั่วโลก ผู้สูงอายุต้องดูแลตัวเองให้ดีที่สุด เป็นกลุ่มที่หนึ่งให้นานที่สุด พยายามไม่เป็นกลุ่มที่สอง คือ ติดบ้าน หรือติดเตียง

ที่ญี่ปุ่น มีเคล็ดลับ อายุยืน 100 ปี 8 ข้อง่ายๆ

จากการสำรวจ พบว่า ผู้สูงอายุรับประทานผักน้อย ออกกำลังกายยังไม่มากพอ สูบบุหรี่ ดื่มสุรายังเยอะ โดยเฉพาะ ยังดื่มสุรา 79%

กรมอนามัยพยายามถ่ายทอดให้ความรู้ 5 อ มาช้านาน ... อ.1 อาหาร – อาหารเพื่อสุขภาพ หมู่ที่ 1 โปรตีน สำคัญที่สุด เป็นเคล็ดลับทำให้ผู้สูงอายุอายุยืน โปรตีนที่มีคุณภาพมากที่สุด

เคล็ดลับข้อที่ 1 ... กินปลา

การรับประทานเนื้อปลา ผลวิจัย พบว่า ผู้สูงอายุที่ชอบรับประทานเนื้อปลา ทำให้มีอายุยืน เนื่องจากเนื้อปลา โดยเฉพาะปลาทะเล มีคุณภาพดี คือ กรดโอเมก้า 3 ช่วยบำรุงสมอง ทำให้สมองไม่เสื่อม และช่วยซ่อมแซม ส่วนที่สึกหรอของร่างกายได้ดีมาก ... ถ้าเราไม่มีปลาทะเล ปลาน้ำจืดก็ได้ ได้กรดโอเมก้า 3 แต่อาจสู้ปลาทะเลไม่ได้ แต่คนเหนือ หรืออีสาน ที่ชอบกินปลาดิบๆ ปรุงให้สุกก่อน เดี๋ยวจะกลายเป็นโรคพยาธิในตับ อายุจะไม่ถึง 100 ปี

ถ้าไม่มีปลารับประทาน โปรตีนจากแหล่งอื่นที่มีคุณภาพ เช่น เนื้อไก่ เนื้อหมู เนื้อวัว โปรตีนสู้เนื้อปลาไม่ได้ เพราะว่ามีสารที่ตกค้าง ไม่ค่อยสนับสนุน แต่หาไม่ได้ ก็จำเป็น

อีกอันหนึ่ง คือ โปรตีนจาก นมถั่วเหลือง โปรตีนจากถั่วทานได้เยอะ มีประโยชน์ ขอแนะนำถั่วเหลือง เพราะทานได้หลายอย่าง เช่น น้ำเต้าหู้
คนญี่ปุ่นเขาอายุยืน เพราะว่า เขาชอบกินเต้าหู้ ซุปมิโสะ สาหร่าย ให้โปรตีนที่ดี

แต่อย่าลืมว่า อาหารกินโปรตีนอย่างเดียวไม่พอ ต้องกินให้ครบทุกหมู่ กลุ่มคาร์โบไฮเดรท หรือกลุ่มแป้งก็ต้องกิน แต่คนที่เป็นเบาหวานต้องระวัง อย่ารับประทานมาก ปกติผู้สูงอายุทั่วไปกินข้าว วันหนึ่งไม่ควรเกิน 8 ทัพพี กินให้น้อย กินข้าวกล้อง ข้าวที่ไม่ได้ขัดสี เน้นโปรตีน และกลุ่มผัก กรมอนามัยแนะนำ เวลารับประทานอาหาร ต้องเป็นผัก ครึ่งหนึ่ง จานหนึ่งต้องมีผัก ไม่ว่าผักลวก หรือผักสด ต้องให้ได้ครึ่งหนึ่ง ส่วนอีกครึ่งหนึ่งเป็นข้าวกับอาหารพวกโปรตีน เนื้อสัตว์

ผลไม้ก็สำคัญ แต่ถ้าทานมากเกินไป น้ำตาลในเลือดสูงมากจะไม่ดี วันหนึ่งไม่ควรรับประทานน้ำตาลเกิน 6 ช้อนชา

เคล็ดลับข้อที่ 2 ... สายตาไม่ปกติ มืดมัว

ส่วนใหญ่ผู้สูงอายุมีตาเสื่อมไปตามวัย แต่เราจะดูแลอย่างไร ให้สายตาเราใช้ได้นานที่สุด เพราะว่าถ้าสายตามืดมัว จะมีปัญหาทำให้ช่วยเหลือตัวเองได้ลำบาก รับประทานอาหารได้ไม่เต็มที่ เสี่ยงกับการหกล้ม กระดูกหักได้

แสงแดด ... เป็นตัวทำลายสายตา ทำให้เกิดต้อกระจกได้เร็ว ทำให้จอรับภาพเสื่อมเร็วขึ้น เวลาไปออกแดดจัดๆ ให้สวมแว่นตากันแดดให้ดี เพราะว่าจะมีการทำลายกระจกตาสะสม

อาหารสำคัญที่บำรุงสายตา เน้นอาหารสีส้ม สีเหลือง ได้แก่ มะละกอ ฟักทอง แครอท แคนตาลูป มะเขือเทศ พริกหวาน แตงโม สีเขียว ก็มีสารบำรุงสายตา คือ แคโรทีน วิตามินเอ ผักโขม ตำลึง ชะอม คะน้า ทำให้จอประสาทตาไม่เสื่อม กินเยอะดี ป้องกันโรคตาบอดตอนกลางคืน ป้องกันต้อกระจก ป้องกันจอประสาทตาเสื่อม

หมู่ที่ 5 ทานให้น้อยที่สุด ไขมัน ... อาหารที่หลีกเลี่ยง นอกจากไขมัน คือ ของเค็ม พวกเกลือ ทานมากๆ แล้วไตทำงานหนัก คนที่มีสภาพไตไม่ดี ทานเกลือเยอะๆ จะเป็นไตวาย ความดันโลหิตสูง

3 ตัว ที่ขอให้เลี่ยง คือ น้ำตาล ไขมัน และเกลือ น้ำปลา

เคล็ดลับข้อที่ 3 ... ไม่ดื่มสุรา ไม่สูบบุหรี่

คนสูบบุหรี่มาก ทำให้แก่กว่าวัย บุหรี่ทำให้เป็นโรคอัลไซเมอร์ สมองเสื่อมมากกว่าคนที่ไม่สูบ 5 เท่า เพราะว่า บุหรี่ ทำให้ออกซิเจนไปเลี้ยงสมองลดลง คนที่ไม่อยากเป็นโรคสมอง มีความเสี่ยงกับอัลไซเมอร์ในอนาคต พยายามงดสูบบุหรี่ และบุหรี่ทำให้เกิดโรคมะเร็งปอด ถุงลมโป่งพอง โรคหัวใจ หลอดเลือดสมองอุดตัน

เหล้า ทำให้เกิดมะเร็งตับ

อ.อาหาร สัมพันธ์ เคล็ดลับสำคัญ 3 ข้อ อายุยืน 100 ปี หนึ่ง ก็คือ เรื่องรับประทานอาหารโปรตีน คุณภาพสูงจากเนื้อปลา สอง รับประทานอาหารบำรุงสายตา เพื่อให้สายตามองเห็น มีสุขภาพดี สาม คือ ไม่สูบบุหรี่ ไม่ดื่มสุรา 3 อันนี้จะเกียวกับ อ. แรก คือ อ.อาหาร

อ.ที่สอง คือ อ.อดิเรก พอพูดถึงงานอดิเรก ผมจะเน้นด้านการทำกิจกรรม หรือ เรื่องเกี่ยวกับสุขภาพจิต ศาสนาพุทธ

เคล็ดลับข้อที่ 4 ... การมีกิจกรรมสังคม

ทำกิจกรรมอย่างสม่ำเสมอ ผู้สูงอายุที่อยู่คนเดียว พบว่า อายุสั้น เพราะว่าจะมีปัญหาเรื่องซึมเศร้า เวลามีปัญหาสุขภาพจิตไม่ดี สุขภาพกายก็จะตามมา

ต้องมีกิจกรรมในบ้านร่วมกัน และเราต้องมีกิจกรรมนอกบ้านร่วมกัน เช่น การเข้าชมรมผู้สูงอายุ การไปทำกิจกรรมที่วัด ชุมชน อบต. ก็ควรมีการจัดกิจกรรมให้ ผส. มามีส่วนร่วมในหมู่บ้านด้วย

อ. ที่ 3 คือ อ.ออกกำลังกาย

เคล็ดลับข้อที่ 5 ... ออกกำลังกายทำให้อายุยืน

ความถี่ในการออกกำลังกาย อย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 วัน ถ้าออกกำลังกายทุกวันก็จะดี วันหนึ่งควรไม่น้อยกว่า 30 นาที

เรื่องการออกกำลังกาย ที่ญี่ปุ่นเขารณรงค์มาตั้งแต่ 2523 ว่า ถ้าเป็นผู้สูงอายุ ผู้หญิง ต้องเดินให้ได้วันละ 6,000 ก้าว ผู้ชายเดินให้ได้วันละ 7,000 ก้าว รณรงค์กันทั่วประเทศ คือ 1 ชม.ต่อวัน หรือผู้หญิงเดินให้ได้วันละ 3½ กม ผู้ชายเดินให้ได้ 4 กม. ไม่จำเป็นต้องเดินติดต่อกันทีเดียว แต่เป็นการเดินสะสม จึงจะมีสุขภาพที่ดี เดินได้ 4 กม. ก็เท่ากับ 7,900 ก้าวแล้ว 1 กม. ก็เกือบๆ 2,000 ก้าวแล้ว เพราะฉะนั้น เราลองเดินให้ได้ วันละ 1 ชม. ก็จะดี การเดินก็ต้องฝึกให้ถูกต้องด้วย

อ. ที่ 4 อ.อารมณ์ ... ผู้สูงอายุที่อายุยืน มีสิ่งหนึ่งที่เหมือนกัน ก็คือ อารมณ์ดี

เคล็ดลับข้อที่ 6 ... เพื่อให้อารมณ์ดี ก็ต้องนอนดี คือ นอนพักผ่อนให้พอ

เคล็ดลับข้อนี้สัมพันธ์แน่นแฟ้นกับอารมณ์ คือ นอนพักผ่อนให้พอ ปกตินอนให้พอ ผู้สูงอายุควรนอนวันละ 7-8 ชม. เพราะฉะนั้น ความเชื่อที่ว่า ผู้สูงอายุพออายุมากแล้ว ไม่ต้องนอนเยอะ ก็ไม่ใช่เลย อาจมาจากผู้สูงอายุนอนไม่หลับเอง ปัญหาที่ทำให้นอนไม่ค่อยหลับ เช่น นอนกลางวันมากเกินไป ความเครียด ความซึมเศร้า หรืออาจเกิดจากยาบางตัว ทำให้นอนไม่หลับ

ผู้สูงอายุบางคนเป็นโรคเบาหวาน ต่อมลูกหมากโต เข้าส้วมบ่อยๆ ฉี่บ่อยๆ ทำให้รบกวนการนอน หรืออยู่ในสิ่งแวดล้อมที่ถ่ายเทไม่สะดวก เพราะฉะนั้น ถ้านอนไม่หลับ คนไหนนอนไม่หลับ ตอนกลางวันห้ามนอน แต่ถ้าท่านอยากนอนก็ไม่ควรนอนเกิน 20 นาที การงีบตอนกลางวันช่วงบ่าย ถ้านอนมากกว่านั้น ก็จะมีปัญหานอนไม่หลับ ผู้สูงอายุที่นอนไม่หลับจริงๆ ควรหลีกเลี่ยงการออกกำลังกายอย่างหนักก่อนนอน การรับประทานอาหาร 3 ชม. ก่อนนอน ถ้ากินมากๆ ก่อนนอน ทำให้นอนไม่หลับ หลีกเลี่ยง ชา กาแฟ และถ้าไม่หลับจริงๆ และต้องพึ่งยานอนหลับ สัปดาห์หนึ่งห้ามกินยานอนหลับติดต่อกันเกิน 3 วัน ถ้ารับประทานเกิน จะติดยานอนหลับ เพราะว่ากินยาแล้วนอนไม่หลับ ธรรมะ สมาธิ สวดมนต์ อ่านหนังสือ จะช่วยได้เยอะ

สาเหตุสำคัญที่สุดที่ทำให้เกิดโรคมะเร็ง คือ ความเครียด ท่านดูแลตัวเองอย่างดี ออกกำลังกายดี รับประทานอาหารอย่างดี ถ้าเครียดก็จะเป็นมะเร็งกันได้ เพราะฉะนั้น เรามาอารมณ์ดีกันเถอะ ...

ข้อสุดท้าย อ.อนามัยช่องปาก มีความสำคัญ เป็นเคล็ดลับอีกข้อหนึ่ง

ผู้หญิงคนนี้อายุ 100 ปีอยู่ที่คาลิฟอร์เนีย เขามีฟันครบ 32 ซี่ มีเคล็ดลับ คือ เลือกทานอาหารพวกเนื้อสัตว์ ธัญพืชเป็นหลัก และข้อสำคัญ เขามีอารมณ์ดี ผู้สูงอายุที่มีฟันแข็งแรง เรามักประเมินได้ความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวันสูง และคนที่ฟันดีแข็งแรง เราพบว่า เราจะลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคปอดอักเสบ ผู้สูงอายุที่มีปัญหาเรื่องเหงือกและฟัน ไปตรวจดูจะพบมีเชื้อโรคที่เหงือกและลิ้นสูงมาก เป็นสาเหตุทำให้สำลักลงปอด ทำให้เกิดโรคปอดอักเสบ นี่เป็นสาเหตุอันดับหนึ่งของผู้สูงอายุที่อายุเกิน 80 ปี ที่อยู่ที่ญี่ปุ่น หรือในสถานดูแลผู้สูงอายุ จุดหนึ่งถ้าเขาดูแลสุขภาพเหงือกและฟันไม่ดี เกิดการสำลัก อาหารลงไปในปอด ผู้สูงอายุมีภูมิต้านทานไม่ดีอยู่แล้ว โรคนี้จะแรงมาก จะเกิดการสำลักและติดเชื้อ มีอาหารลงในปอดได้ แต่ถ้าดูแลเหงือกและฟันได้ดี ก็ผ่อนหนักเป็นเบา

นอกจากนี้ ผู้สูงอายุที่แปรงฟันสม่ำเสมอ ร่วมกับการใช้ไหมขัดฟัน ลดอุบัติการณ์จากการเกิด โรคหัวใจอุดตัน โรคสมองอุดตัน เพราะว่า เศษอาหารที่แฝงอยู่ในซอกฟัน มันสามารถซึมเข้ากระแสเลือด และไปที่ปอดได้ เพราะฉะนั้น การดูแลช่องปากเป็นสิ่งสำคัญมาก

นี่คือ เคล็ดลับข้อที่ 7 ... อนามัยช่องปากดี

คนญี่ปุ่นชอบกินชาเขียว แต่ไม่ได้ผสมน้ำตาล เขาพบว่าชาเขียว มีสารทาเคชิน ช่วยลดการอักเสบในปากและเหงือก นี่เป็นเหตุหนึ่งที่ผู้สูงอายุกินชาเขียวแล้ว (แต่ต้องไม่ใส่น้ำตาล) การดูแลผู้สูงอายุ บางที่เขาเอาชาเขียว เอาผ้าพันชาเขียวมาเช็ดเหงือก และฟัน พบว่า ทำความสะอาดได้ดี แทนยาสีฟันด้วย

นอกจากฟันเข็งแรงแล้ว ยังไม่พอ กระดูกก็ต้องแข็งแรงด้วย

เคล็ดลับข้อที่ 8 อย่าหกล้ม

เราพบว่าผู้สูงอายุที่อายุเกิน 100 ปี ไม่เคยมีประวัติหกล้ม กระดูกหักเลย เพราะฉะนั้น ท่านจะมีกระดูกแข็งแรง ไม่หกล้มง่ายๆ ท่านต้องกินแคลเซียมมากๆ จะอยู่ใน นม นมวัว ถ้าใครกินแล้วท้องเสียก็กินนมถั่วเหลืองแทน กินปลาตัวเล็กตัวน้อย กินกุ้งตัวเล็กตัวน้อย และผักบางชนิดมีแคลเซียมสูง เช่น ผักใบเขียว บวบ มะเขือเปาะ มะเขือม่วง แต่สิ่งสำคัญ ก็คือ คุณปู่อายุเกิน 100 ปี อยู่ที่เกาะโอกินาวา กินแคลเซียมอย่างเดียวไม่พอ เขามารับแดดด้วย ตอนเช้าๆ เขามาอาบแดดตอนเช้า 5 นาที ปู่เขาไม่รู้หรอก ว่า แดดมีหน้าที่อะไร เขาเพียงแต่รู้สึกว่า เขามีความสุข เขามาดื่มด่ำกับธรรมชาติ แสงแดดตอนเช้ามี วิตามินดี ที่ไม่อยู่ในอาหาร

เพราะฉะนั้น ถ้าไม่อยากกระดูกหัก ต้องดูแลตัวเองให้ดี อย่าให้หกล้ม จะดูแลไม่ให้หกล้มได้ ต้องระวังจุดที่ในบ้าน ที่ล้มง่ายที่สุด คือ ห้องน้ำ กับบันได ถ้าไม่อยากให้ลื่น ราวจับจะสำคัญที่สุด จะได้ลุกนั่งสะดวก ที่โรงพยาบาลเด็กแห่งหนึ่งมีราวจับ 2 ระดับ จะมีราวล่าง สำหรับเด็ก และราวบนสำหรับผู้สูงอายถ และจะมีเหลืองๆ เป็น step เพื่อที่ผู้สูงอายุจะได้เห็น และระวังที่จะตกบันไดได้ (ประเทศที่พัฒนาแล้ว เวลาที่เขาจะทำอะไร ต้องคำนึงถึงผู้สูงอายุมาก) เช่น ที่นั่งผู้สูงอายุก็ต้องมีที่ผลักให้ผู้สูงอายุลุกนั่งได้ สีก็สำคัญสำหรับผู้สูงอายุ ที่จำเป็นต้องมีสีที่แตกต่างกัน

สรุป ...

5 อ. อาหาร อดิเรก ออกกลังกาย อารมณ์ อนามัยช่องปาก และเคล็ดลับ 8 ข้อ รับประทานโปรตีนที่มีคุณภาพสูง เช่น เนื้อปลา ถั่วเหลือง ต้องมีสายตาปกติ ไม่มืดมัวด้วยการรับประทานอาหารที่บำรุงสายตา ไม่ดื่มเหล้า ไม่สูบบุหรี่ ร่วมกิจกรรมในครอบครัวและชุมชน ออกกำลังกายสม่ำเสมอด้วยการเดิน นอนหลับเพียงพอ 6-8 ชม. ผู้สูงอายุส่วนใหญ่ที่อายุเกินร้อยปี นอนแต่หัวค่ำ และตื่นแต่เช้า และฟันและเหงือกดี สุดท้ายไม่มีประวัติหกล้มบาดเจ็บ ดูแลสิ่งแวดล้อมในบ้านให้ดี ... นี่คือ เคล็ดลับอายุยืนร้อยปี

คุณหมอเอก จบด้วย

... ถ้าท่านอยากมีความสุข 1 ชม. ให้งีบ
... อยากมีความสุขหนึ่งวันให้ไปเที่ยว
... อยากมีความสุข 1 เดือน ให้แต่งงาน
... อยากมีความสุข 1 ปี ให้รับทรัพย์สมบัติ
... และอยากมีความสุขตลอดไป ให้ช่วยเหลือผู้อื่นครับ

รวมเรื่อง ขยายเครือข่าย ... ร่วมด้วยช่วยกัน ให้ สว. ฟันดี

 

คำสำคัญ (Tags): #ผู้สูงอายุ
หมายเลขบันทึก: 486163เขียนเมื่อ 26 เมษายน 2012 13:51 น. ()แก้ไขเมื่อ 11 กรกฎาคม 2012 10:35 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (4)

คุณหมอเอก พบและฟังครั้งแรกที่ กทม. ก็ประทับใจ

( ถ้าท่านอยากมความสุข 1 ชม. ให้งีบ ... อยากมีความสุขหนึ่งวันให้ไปเที่ยว ... อยากมีความสุข 1 เดือน ให้แต่งงาน ... อยากมีความสุข 1 ปี ให้รับทรัพย์สมบัติ ... และอยากมีความสุขตลอดไป ให้ช่วยเหลือผู้อื่นครับ)

"มีวาสนาเป็นทุน มีบุญเป็นยา มีเมตรตาเป็นบ้าน มีลูกหลานเป็นผ้าห่ม มีอารมณ์สดชื่น"เป็นเพื่อนที่ดี

  • Ico48
  • นะคะ หมอเอก ถ่ายทอดได้ดีมาก และผู้ฟังก็มีส่วนร่วม share ประสบการณ์การดูแลตนเองได้ดีด้วย
  • แบบนี้ อนาคต สว. เราต้องมีอายุยืน อย่างมีสุขภาพดี เยอะขึ้นมากแน่เลยนะคะ

 

ถ้าท่านอยากมความสุข 1 ชม. ให้งีบ
... อยากมีความสุขหนึ่งวันให้ไปเที่ยว
... อยากมีความสุข 1 เดือน ให้แต่งงาน
... อยากมีความสุข 1 ปี ให้รับทรัพย์สมบัติ  ข้อนี้ยังไม่ได้ทำ
... และอยากมีความสุขตลอดไป ให้ช่วยเหลือผู้อื่นครับ

  • Ico48
  • หวัดดี เจ๊เขี้ยว
  • อย่างเจ๊น่ะ ไม่ต้องรอรับทรัพย์หรอก
  • วางแผนแจกจ่ายทรัพย์ให้ลูกๆ ก็พอละ ... อิอิ ก็ลูกเยอะเน๊อะ
พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท