หากการศึกษามิได้เป็นไปเช่นนั้นแล้ว จะหวังปัญญาได้จากที่ใดกันเล่าเอ๋ย...
นมัสการครับ
ขออนุญาตเสนอความเห็นตามความเข้าใจของผม
ผมมองว่า ระดับของปัญญามีหลายระดับ ในระดับ โลกียะเอง ก็มีหลายระดับ ในระดับ โลกุตตรเอง ก็มีหลายระดับ
ปัญญาในระดับโลกียะ ปุถุชนส่วนมากอาจจะมองว่าเป็นเพียงเครื่องมือ หรือทางผ่าน แต่ปัญญาในระดับโลกุตตระ เป็นเป้าหมายสูงสุดของพระอริยบุคคล เพราะการเข้าถึงปัญญา เข้าถึงอิสรภาพ ก็คือเข้าถึงพระนิพพาน
ปัญญาบางระดับสอนกันได้ เรียนกันได้ เป็น สุตตมยปญญา ปัญญาบางระดับ เพื่อพัฒนาไปสู่โลกุตตรธรรม ต้องปฏิบัติด้วยตนเอง รู้เอง อย่าง ภาวนามยปัญญา
การศึกษาในปัจจุบัน ผมมองว่า เป็นเพียงการฝึกคนไปเข้าสู่ระบบเศรษฐกิจ ไม่ใช่การศึกษาในระดับที่พูดกันในทางพุทธศาสนาจริงๆ และส่วนใดที่พอจะพูดถึงพุทธธรรมบ้าง ก็น่าจะเป็นเพียง สุตตมยปญญา เป็นอย่างมาก ยังสงสัยว่า อาจารย์ที่เขียนตำราเรียนที่ใช้ในระดับโรงเรียนบางท่าน อาจจะรู้เพียงแค่ตามตัวหนังสือ ได้ปฏิบัติธรรมหรือไม่ ก็ไม่ทราบ
พระมหาเถระบางท่านเคยกล่าวไว้ว่า "การศึกษาเป็นสาวใช้ของเศรษฐกิจ" แต่จะอย่างไรก็ตาม เห็นว่า การจำแนกระดับต่างๆ ออกเป็น 3 หรือมากน้อยเเค่ไหนนั้น ในระดับของปฏิบัติการเเล้ว คงต้องเป็นไปพร้อมกันทั้งหมด ในส่วนของระดับใดจะมีความโดดเด่น กว่ากันนั้น เห็นว่าคงเป็นเพียงการช้ให้เห็นสถานะการรับรู้ก่อนที่มนุษย์จำเป็นจะต้องมี..
กัลยาณธรรม