พัฒนาชมรมผู้สูงอายุต้นแบบที่ ศูนย์ฯ 9 ตอนที่ 4 นำนโยบาย รุกสู่ชุมชน

 

รอบนี้ พิษณุโลก เชิญกำแพงเพชร มาบอกเล่าเรื่องราว ที่มีการทำกิจกรรมชมรมผู้สูงอายุส่งเสริมสุขภาพช่องปาก ของเทศบาลลานกระบือ จ.กำแพงเพชร จ้ะ

คุณหมอฝ้าย หรือ ทพญ.สุทธิยา ภู่สอง หัวหน้าฝ่ายทันตสาธารณสุข รพช.ลานกระบือ ควงคู่มากับ หัวหน้าฝ่ายบริหารงานสาธารณสุข เทศบาลตำบลลานกระบือ คุณจิราพร หอมขจร ค่ะ

หมอฝ้ายเล่าก่อนว่า กำแพงเพชรมีนโยบายของจังหวัด โดย ปี 2553 มีนโยบายให้กิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปากในชมรมผู้สูงอายุ ด้วยเป้าหมาย 1 จังหวัด 1 ชมรมผู้สูงอายุ คุยกัน และก็สรุปว่าเลือก ที่อำเภอลานกระบือ "ชมรมผู้สูงวัยเทศบาลลานกระบือ" เพื่อ นำร่อง การจัดกิจกรรมนี้ โดยมองว่า ชมรมฯ นี้เป็นชมรมฯ ที่เข้มแข็ง และน่าจะมีช่องทางการประสานงานได้

ทีมทันตฯ จึงมาคิดกันต่อ ว่า จะทำกันอย่างไรดี ???

รุกเข้าไป ...

ก็เลยเข้าไปหา ตอนแรกหัวหน้าฝ่ายฯ มีเพื่อนที่เข้าไปประสานงานกับชมรมฯ แรกๆ ไปกัน 2 คน ไปคุยว่าจะทำอย่างไรดี เกี่ยวกับทันตสุขภาพ

คำว่า นำร่อง ก็ทำทุกอย่าง ตั้งแต่เข้าไปคุย จัดสิ่งสนับสนุน แปรงสีฟันดีไหม คุยกับ อสม. ให้ช่วยทำกิจกรรม กับผู้สูงวัยดีไหม ... หาแนวทางร่วมกันทำกิจกรรม

สุดท้าย ได้กิจกรรม ที่พอจะทำให้เห็นภาพ 1 ชมรมผู้สูงวัย ต่อ 1 จังหวัด

มาปี 2554 เมื่อมีงบกองทุนทันตกรรม

จังหวัด ได้จัดทำโครงการใหญ่ ชื่อว่า โครงการพัฒนาระบบบริการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรคด้านทันตสุขภาพในกลุ่มผู้สูงอายุ จังหวัดกำแพงเพชร ปีงบประมาณ 2554 โดย สสจ. เป็นเจ้าภาพงานในภาพรวม มีการชี้แจงงานทั้งจังหวัด และดำเนินกิจกรรมครอบคลุมทุกอำเภอ มีเป้าหมาย ทำกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปากในชมรมผู้สูงอายุ 1 อำเภอ 1 ชมรมฯ

การประชุมชี้แจงแนวทางการดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพช่องปาก จึงทำขึ้น สำหรับผู้รับผิดชอบงานผู้สูงอายุ และเชิญแกนนำชมรมผู้สูงอายุมาร่วมด้วย เป็นการชี้แจงให้เห็นความสำคัญของการดำเนินงาน

กิจกรรมที่สอง มีการประกวดผู้สูงวัย เมื่อมีการจัดกิจกรรมฯ ที่ทุก CUP ต้องทำ แล้ว เป็นการประกวดผู้สูงวัยฟันดี 80 ปี และ 90 ปี ระดับจังหวัด เพื่อเตรียมพร้อม ที่จะนำเสนอในระดับเขตต่อไป

กิจกรรมที่สาม มีการประกวดชมรมผู้สูงอายุส่งเสริมทันตสุขภาพดีเด่น ผลการประกวดชมรมฯ รางวัลชนะเลิศ คือ ชมรมผู้สูงวัยเทศบาลตำบลลานกระบือ และมีการจัดไปดูงานชมรมฯ คัดเลือกได้รางวัลชนะเลิศด้วย

แนวคิด แนวทาง การทำกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปาก ในชมรมผู้สูงวัยเทศบาลลานกระบือ

จากแนวคิดที่ว่า "ปาก คือ ประตูสู่สุขภาพ" หมอฝ้ายบอกว่า ... เราก็ดูทุกอย่างที่มันอยู่ข้างใน สุขภาพที่ส่งผลต่อสุขภาพของผู้สูงวัยด้วย ...

กิจกรรมที่ทำคือ

• ส่วนของชมรมผู้สูงวัย เขาจะเชิญบุคลากรเข้าไปให้ความรู้ด้านการดูแลสุขภาพช่องปาก มีการตรวจสุขภาพช่องปาก และขยายไปถึง อสม. ภายในชมรมฯ
  
  
  
• ชมรมฯ ได้รับสิ่งสนับสนุนจากองค์กรเอกชน เรื่อง แปรงสีฟัน สำหรับผู้สูงวัยที่ชมรมฯ
• ผู้สูงวัยมีการทำน้ำยาบ้วนปากสมุนไพร โดยทำกันเอง
  ... โดยมีจุดเริ่มต้นของการเข้าทำกิจกรรมนี้ ที่ ในครั้งแรกของทีมทันตฯ เมื่อประสานงาน ว่าเราจะเริ่มทำอะไรกันดี มีการคุยกัน หากิจกรรมทำกัน ผู้สูงวัยท่านที่เป็นคณะกรรมการก็อยากทำน้ำยาบ้วนปาก เพราะว่าผู้สูงวัยบางท่านมีปัญหาเรื่องกลิ่นปาก ต้องใช้น้ำยาบ้วนปาก จึงแนวคิดริเริ่มที่จะทำน้ำยาบ้วนปากสมุนไพรไว้ใช้กันเอง
  
• กิจกรรมการแปรงฟัน บ้วนบ้วนปาก ก่อนการออกกำลังกาย
  
• ผู้สูงอายุ ไปให้ความรู้ลูกหลานที่ ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก ใกล้ที่ทำการของชมรมฯ สอนในเรื่องของการแปรงฟัน โดยใช้โมเดลประกอบการสอน

ผลงานเด่นของชมรมผู้สูงวัยตำบลลานกระบือ ก็คือ น้ำยาบ้วนปากสมุนไพร ที่ผู้สูงอายุทำกันเอง

มีสูตรค่ะ โดยใช้ น้ำสะอาด น้ำมันเปปเปอร์มินท์ ผักชีฝรั่ง อบเชยแห้ง (เป็นแท่ง) ใบกานพลูแห้ง ... มีการปรับไปเรื่อยๆ จนหม้อหลังๆ เริ่มดีขึ้น ช่วงแรก อบเชยแห้งซื้อมาเป็นผง พอเอาไปต้มจะขุ่นเหมือนน้ำพะโล้ จึงเปลี่ยนใหม่เป็นแท่ง

ตอนนี้ การทำน้ำยาบ้วนปากสมุนไพร ได้มีการเขียนตีพิมพ์ในวารสารศูนย์อนามัยที่ 8 นครสวรรค์ เรื่อง น้ำยาบ้วนปากสมุนไพร นวัตกรรมของชมรมผู้สูงวัยตำบลลานกระบือ

และจังหวัดกำแพงเพชร จะมีการจัดการประชุม ลปรร. ของจังหวัด ให้ได้เรียนรู้ร่วมกันว่า แต่ละ CUP แต่ละอำเภอ แต่ละชมรมฯ มีการทำกิจกรรมอะไรกันบ้าง เพราะว่าแต่ละที่ไม่ซ้ำกัน จะมีบางที่ที่แตกต่างกัน มีการ ลปรร. ทั้งในระดับจังหวัด และระดับเขต (โดย ศูนย์อนามัยที่ 8 นครสวรรค์)

ปัจจัยแห่งความสำเร็จในการทำกิจกรรม ของชมรมผู้สูงอายุวัย ที่ลานกระบือ

• มีนโยบาย จาก สสจ.กำแพงเพชร ชัดเจน
• แนวทางดำเนินงาน จากชมรมนำร่อง ทำให้แต่ละอำเภอ มีการเรียนรู้งานได้ทั่วถึง
• บุคลากรที่ประสานงาน ต้องมีความจริงจัง มีความคิดสร้างสรรค์ เมื่อเข้าไปดูในแต่ละพื้นที่ จะพบว่า มีความแตกต่างกัน จึงต้องมีการปรับกิจกรรมให้เข้ากับแต่ละพื้นที่ไป
• เทศบาล องค์กรผู้บริหาร ของตำบลลานกระบือ มีความเข้มแข็ง ผู้ประสานงานให้ความสำคัญของการส่งเสริมทันตสุขภาพ
• ชมรมผู้สูงวัยมีส่วนร่วมในการทำกิจกรรมทุกอย่าง โดย ต้องเปิดโอกาสให้ผู้สูงวัยทำกิจกรรม เกิดความมีส่วนร่วมทำกิจกรรมได้ต่อเนื่อง
• องค์กรเอกชนมีส่วนร่วมสนับสนุนการดำเนินกิจกรรม

ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น

“ทำที่ไหน ได้ที่นั่น” … ทำที่ผู้สูงวัย ผู้สูงวัยเป็นผู้ได้

สิ่งที่เกิดขึ้น คือ ผู้สูงวัยมีความรู้ความเข้าใจในเรื่องของการดูแลสุขภาพช่องปาก ของตนเอง ผู้สูงวัยบางท่านนำสูตรน้ำยาบ้วนปากไปทำต่อที่บ้าน และสามารถไปสอนลูกหลาน เรื่อง การดูแลสุขภาพช่องปากได้

โอกาสพัฒนา ชมรมฯ มีแนวคิด ที่จะไปดูแลผู้สูงวัยที่อยู่ที่บ้าน ไม่สามารถมาทำกิจกรรมที่ชมรมฯ ได้ และหาเครือข่าย อาสาสมัคร เข้าร่วมดูแลผู้สูงอายุกลุ่มนี้ด้วย

รวมเรื่อง พัฒนาชมรมผู้สูงอายุต้นแบบที่ ศูนย์ฯ 9

 

[แผ่นดิน]

ผู้สูงอายุ คือฐานที่มั่นคงของสังคมครับ เพราะบ้านเมืองวันนี้ ท่านเหล่านี้คือผู้ "สร้างบ้านแปลงเมือง"

เมื่อครั้งเดินทางถอดความรู้ในโซนภาคเหนือ  หลายชุมชนเห็นชัดว่า  การรวมกลุ่มของผู้สูงอายุมีพลังอย่างมหาศาล  สามารถเป็นกลไกในการพัฒนาท้องถิ่นนั้นๆ ได้เป็นอย่างดี  ยิ่งหากภาครัฐและท้องถิ่น สามารถบูรณาการวิทยาการใหม่ๆ เข้ากับ "ภูมิปัญญา" ได้  ผมว่านั่นแหละครับคือ "ทางออก" ที่ต้อง "เลือก" ในการพัฒนา

ขอบพระคุณครับ

[เพื่อนร่วมทาง]

• 
• ดีใจจัง คุณแผ่นดินมาเยี่ยมเยียน
• ทำเรื่องผู้สูงอายุไปเรื่อยๆ ก็ได้รู้สึกว่า น้องๆ ในพื้นที่ เขาทำกันได้อย่างมีความสุขนะคะ ผลที่ออกมานั้น เขามีการร่วมมือกันทำ ผู้สูงอายุก็ทำในสิ่งที่ท่านทำได้ และเจ้าหน้าที่ก็ทำในส่วนของการสนับสนุนความรู้
• เรื่องภูมิปัญญา มีคุณค่า ที่ควรสืบทอด และสกัดเป็นองค์ความรู้ ให้เด่นชัดขึ้น
• ถ้ามีใคร ลงไปศึกษาในเชิงลึก คงจะได้สิ่งดีดี เกิดขึ้นอีกมากมายเลยนะคะ
• ขอบคุณเช่นกันค่ะ