พัฒนางานจากการเรียนรู้มันสำปะหลัง
เมื่อวันที่ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๔ ผมได้มีโอกาสไปร่วมเวทีการเรียนรู้ของเครือข่ายผู้ปลูกมันสำปะหลัง ซึ่งเป็นเวทีระหว่างนักส่งเสริมการเกษตรผู้รับผิดชอบพื้นที่การปลูกมันสำปะหลังของอำเภอต่างๆ กับเกษตรกรแกนนำผู้ปลูกมันสำปะหลังจากชุมชนพื้นที่เป้าหมายที่มาจากอำเภอต่างๆ ซึ่งจัดที่ศาลาการเรียนรู้บริเวณสำนักงานเกษตรอำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร นอกจากนี้ ยังได้ไปแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับเกษตรกรที่ประสบผลสำเร็จในการเพิ่มประสทิธิภาพการผลิตมันสำปะหลังอีกด้วย
วัตถุประสงค์ของการจัดเวทีการเรียนรู้ของเครือข่าย ในวันนี้ เพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้จากประสบการณ์ของนักส่งเสริมการเกษตรที่ได้ทำแปลงทดลองการปลูกมันสำปะหลังพันธุ์ดี ที่ชื่อ คุณสวัลย์ ขาวทอง ซึ่งเป็นนักส่งเสริมการเกษตรประจำสำนักงานเกษตรอำเภอคลองลาน และจากประสบการณ์ของเกษตรกรผู้ปลูกมันสำปะหลังพันธุ์ดีที่ชื่อ คุณสุชานันท์ จันทร์ปรี หมู่ที่ ๕ ตำบลคลองน้ำไหล อำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร นับได้ว่า เป็นกรณีตัวอย่างที่ดีในการผลิตมันสำปะหลังที่ได้ผลผลิตดี
ทั้งนี้เรามีเป้าหมายที่จะให้นักส่งเสริมการเกษตรที่รับผิดชอบในเขตพื้นที่ปลูกมันสำปะหลัง ได้มีความเข้าใจ ในวิธีการทำงานส่งเสริมการเกษตรในพื้นที่ ณ.ปัจจุบันต้องมีความรู้ในเชิงวิชาการด้านเทคโนโลยีการผลิตมันสำหลัง คือจะต้องมีความรู้ทั้งเรื่องดิน การเตรียมดิน การปลูก พันธุ์ การดูแลรักษา และการเก็บเกี่ยวผลผลิต จากประสบการณ์ อย่างน้อยๆ ก็ได้มาฟังเรื่องเล่า ที่คุณสวัลส์ ขาวทอง ได้ทดลองทำ พร้อมนำเสนอผลจากการทดลองที่ผ่านมา รวมทั้งเปิดโอกาสให้นักส่งเสริมการเกษตร ได้แลกเปลี่ยนประสบการณ์การเรียนรู้ร่วมกัน เป็นการเสริมสร้างพลังใจในการที่จะพัฒนางานส่งเสริมการเกษตรในระดับพื้นที่โดยมุ่งเน้นให้เกิดประโยชน์แก่เกษตรกรต่อไปนั่นเอง
จากการที่ได้ฟังเรื่องเล่าของคุณสวัลย์ ขาวทอง ทำให้เราได้ทราบว่าการผลิตมันสำปะหลังในเขตตำบลคลองน้ำไหล จะมีผลผลิตต่อไร่ค่อนข้างต่ำ หากศึกษาต่อไปก็พบว่าอาจจะมาจากหลายสาเหตุหลายประการ ได้แก่ ลักษณะของดิน ชนิดของพันธุ์มันสำปะหลังที่ปลูก ระยะปลูก วิธีการปลูก การดูแลรักษา ซึ่งรวมถึงการใส่ปุ๋ย การป้องกันกำจัดโรคและแมลง การให้น้ำ และการกำจัดวัชพืชเป็นต้น จึงจำเป็นที่ต้องทำการทดลองด้วยตนเอง ถึงจะมีความรู้ความเข้าใจในการผลิตมันสำปะหัลง หากได้ผลเป็นอย่างไรก็สามารถที่จะนำไปแลกเปลี่ยนกับเกษตรกรที่เขามีประสบการณ์ตรงจากการปลูกมันสำปะหลังได้โดยนำมาเปรียบเทียบกัน
คุณสวัลย์ ขาวทอง ได้เล่าต่อไปอีกว่า ทุกวันนี้เขาทำงานอย่างทุมเทเวลาให้กับงาน มีการออกแบบการเก็บข้อมูลของแปลงทดลอง ทุกระยะ ตั้งแต่ปลูกจนถึงเก็บเกี่ยวผลผลิต นอกจากนี้ยังพบว่ามีเครื่องมือที่สำคัญในการบันทึกเก็บข้อมูลและเป็นประโยชน์อย่างยิ่ง ก็คือแบบเก็บข้อมูลต้นทุนการผลิตต่อไร่ ซึ่งสามารถนำเสนอในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับเกษตรกรที่ได้ผลอย่างเห็นได้ชัดที่เกษตรกรสนใจ
ในช่วงภาคบ่ายของวันที่ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๔ นี้ ทางทีมงานยังได้พานักส่งเสริมการเกษตรและเกษตรกรผู้ปลูกมันสำปะหลัง จากอำเภอต่างๆ ไปศึกษาดูงานในแปลงปลูกของเกษตรกรพร้อมแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับปราชญ์ชาวบ้านที่มีประสบการณ์ในการเพิ่มผลผลิตมันสำปะหลัง ที่ชื่อ คุณสุชานันท์ จันทร์ปรี หมู่ ๕ ตำบลคลองน้ำไหล อำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร
จากนั้น คุณสุชานันท์ จันทร์ปรี ได้เล่าให้ฟังว่า เมื่อ ๔-๕ ปีก่อนตนเองได้มาเช่าพื้นที่ดินจำนวน ๑๕ ไร่ เพื่อทำการปลูกส้มเขียวหวาน ปัจจุบันได้เลิกปลูกส้มไปแล้ว ต่อมาได้ปรับเปลี่ยนมาปลูกมันสำปะหลัง ซึ่งมีประสบการณ์ในการปลูกมันฯมาแล้วไม่น้อยกว่า ๓ ปีแล้ว ที่ผ่านได้ทำงานร่วมกับเกษตรตำบลที่ชื่อคุณสวัลย์ ขาวทอง โดยได้ปรับแนวคิด ในการทดลองปลูกมันสำปะหลัง ทำการบันทึกจัดเก็บข้อมูล การสังเกต การวัดผลผลิตที่ได้ ทำให้ตนเองได้เรียนรู้ว่า การที่จะเพิ่มผลผลิตมันสำปะหลังให้ได้ผลที่ดีนั้น จะต้องมีความรู้ หลายๆด้านเช่น เรื่องลักษณะของดินปลูก วิธีการปลูก การคัดเลือกพันธุ์ การตัดท่อนพันธุ์ ระยะปลูก การใส่ปุ๋ยทั้งปุ๋ยอินทรีย์ และปุ๋ยเคมี การใช้สารสกัดชีวภาพและฮอร์โมน การให้น้ำ การป้องกันกำจัดโรคและแมลงศัตรู การเก็บเกี่ยว รวมทั้งเทคนิคารลดต้นทุนการผลิตต่อไร่
คุณสุชานันท์ จันทร์ปรี ได้เล่าให้ฟังต่อว่าปัจจุบันนี้ มีกลุ่มเกษตรกรที่มีอาชีพการปลูกมันสำปะหลังจากชุมชนข้างเคียง และที่อยู่นอกชุมชน มาขอศึกษาดูงานและแลกเปลี่ยนประสบการณ์ในแปลงปลูกมันสำปะหลังของตนเองมีจำนวนหลายร้อยคนแล้วและมาอย่างต่อเนื่อง
ตามที่คุณสุชานันท์ ได้เล่าให้พวกเราฟัง เรายังได้เห็นแปลงปลูกมันสำปะหลัง ที่มีระยะปลูกที่เหมาะสม ซึ่งคุณสุชานันท์ ได้ยืนยันว่าว่า ต้นมันสำปะหลังหากปลูกในยะที่ห่างจะให้ผลผลิตสูงมาก มากกว่าที่พี่น้องเกษตรกรทั่วไปที่ยังนิยมปลูกถี่ซึ่งจะให้ผลผลิตต่อไร่ต่ำ ระยะห่างระหว่างต้นที่ปลูกอยู่ในปัจจุบันนี้ คือ ๑ เมตร ๓o เซนติเมตรและระยะห่างระหว่างแถวคือ ๑ เมตร ๕O เซนติเมตร ผลผลิตที่เคยได้ต่อไร่ จะอยู่ระหว่าง ๘ -๑o ตัน ทุกวันนี้มีเกษตรกรในชุมชนนี้ได้นำความรู้และมีการปรับเปลี่ยนระยะปลูกที่เคยปลูกถี่มาเป็นระยะห่างแล้วหลายราย
จากข้อสรุปจากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในครั้งนี้ ทำให้นักส่งเสริมการเกษตร ได้ทราบว่ายังมีความจำเป็นที่จะต้องทำการศึกษาอย่างจริงจัง โดยมีการทำแปลงทดลองด้วยต้นเอง มีการจัดเก็บข้อมูลทุกระยะ เพื่อทำการวิเคราะห์ อย่างเป็นระบบ ในขณะเดียวกันก็จะต้องทำการคัดเลือกเกษตรกรที่เป็นเกษตรกรหัวก้าวหน้า เพื่อทำการทดลองพร้อมบันทึกเก็บข้อมูลทุกระยะ ควบคู่กันไป ซึ่งจะเป็นการเสริมหนุนให้มีประสบการณ์ มีความรู้อย่างมีเหตุผลและกำหนดแนวทางการพัฒนาประสิทธิภาพการผลิตมันสำปะหลังได้
สุดท้ายก่อนจากกันวันนี้ ในเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ณ.กระท่อมน้อยพักร้อนที่ตั้งอยู่ในแปลงปลูกมันสำปะหลังของคุณสุชานันท์ จันทร์ปรี พวกเราในเวทีนี้ได้ข้อคิดร่วมกันว่า ต่อไปเราจะต้องเริ่มต้นค้นหาโจทย์/ปัญหาในการผลิตมันสำปะหลังในชุมชน เพื่อออกแบบในการทำงานร่วมกันต่อไปครับ
เขียวมรกต
๒๖ สค๕๔
ความเห็น (7)
- สวัสดีครับลุงเขียวมรกต
- ยินดีต้อนรับการกลับสู่ g2k อีกครั้ง
- วันนี้บรรยากาศการ ลปรร.เยี่ยมมากครับ
- ขอบคุณที่นำมาแบ่งปันนะครับ
บางครั้งมีเพลี้ยแป้งครับ
- มาอีกรอบครับ
ผมก็ปลูกมันสำปะหลังเหมือนกัน พันธ์ห้วยบง อยู่แถวอำเภอประโคนชัย อายุมันเกือบสองเดือนแล้วไม่ทราบว่าควรใสน้ำหรือปุ๋ยเม็ดดีครับ รบกวนด้วยครับ
- ขอบคุณอ.สิงห์ป่าสัก
- ที่เข้ามาลปรร.และให้กำลังใจ
- ถึงเวลาแล้วครับที่ต้องเร่งสร้างและพัฒนาการเรียนรู้แก่ทีมงาน
- ขอบคุณท่านอ.โสภณ
- ที่แวะมาเยี่ยมและลปรร.
- ใช่ครับบางครั้งหากสภาพแวดล้อมเหมาะสมต่อการเกิดเพลี้ยแป้งระบาด
- จากการศึกษาก็มีหลายปัจจัยที่ทำให้ศัตรูพืช(เพลี้ยแป้ง)เกิดการระบาด
- แต่ทั้งเกษตรกรและภาคีเมื่อปลูกมันฯแล้วก็ต้องดูแลไม่ใช่แลดูครับ
- ขอบคุณครับ
- ขอบคุณท่านดินสอชาวนา
- ที่แวะมาลปรร.กัน
- ยินดีครับ เมื่อปลูกมันฯไปแล้ว สองเดือนซึ่งอยู่ในระยะกำลังเจริญเติบโต
- ผมไม่แน่ใจว่าเคยใส่ปุ๋ยไปบ้างหรือยัง หากว่ายังไม่เคยใส่ให้สังเกตุว่าดินในแปลงปลูกมันฯยังพอมีความชื้นอยู่หรือไม่เมื่อใส่ปุ๋ยเม็ดไปแล้วต้องคำนึงว่าต้นพืชจะนำไปใช้ได้หรือไม่ หากจำเป็นต้องใส่ปุ๋ยเม็ดควรจะทำการกลบปุ๋ยด้วยไม่ควรนำไปกองไว้ที่พื้น
- ถ้าเป็นไปได้ลองใช้ปุ๋ยน้ำ(ฮอร์โมนรกหมูและฮอร์โมนไข่)ผสมน้ำพ่นทั้งทางใบและทางดิน ควบคู่กันไป ที่ผ่านมาคุณสุชานันท์(เกษตรกร)เคยได้ผลผลิตถึง ๑o ตัน แต่อาจจะอยู่ที่ช่วงการเตรียมดินว่ามีการใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยอินทรีย์ไปบ้างหรือไม่
- แต่ก็มีเกษตรกรบางราย เขาใช้มูลสุกรหมัก แล้วกรองเอาน้ำฉีดพ่นก็ได้ผลผลิตดีเช่นกัน
- ลองไปอ่านประสบการณ์ของคุณบุญธรรม ได้ที่ http://www.gotoknow.org/blog/peekwong17/349055