มัลเบอร์รี่...ของดีภาคเหนือ ตอนที่ 1


ผลหม่อน...ผลไม้จิ๋วแต่แจ๋ว

วิโรจน์  แก้วเรือง

         มัลเบอร์รี่(mulberry : Morus spp.) เป็นเบอร์รี่ไทย ผลไม้ชนิดผลรวมที่สามารถปลูกเป็นเชิงพาณิชย์ได้แล้ว แถมยังเป็นที่นิยมของผู้บริโภค ซึ่งชอบรับประทานผลไม้หรืออาหารเป็นยา หรือที่นักวิชาการเรียกเสียไพเราะเพราะพริ้งว่า “เภสัชโภชนาภัณฑ์”พูดง่ายๆคืออาหารที่เรารับประทานเข้าไปร่างกายจะย่อยเปลี่ยนเป็นสารอาหาร วิตามิน แร่ธาตุ ที่มีสรรพคุณเป็นยาป้องกันหรือรักษาโรคได้ โดยเฉพาะสารที่มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ สามารถป้องกันการเกิดโรคได้หลายชนิด รวมทั้งสร้างความสมดุลของร่างกายให้เป็นปกติ จากการวิจัยของนักวิชาการกรมหม่อนไหมมาอย่างยาวนาน ตั้งแต่ปีพ.ศ. 2535 หรือเมื่อ 18 ปีที่แล้ว เมื่อครั้งยังเป็นสถาบันวิจัยหม่อนไหม สังกัดกรมวิชาการเกษตร มัลเบอร์รี่หรือผลหม่อนได้ถูกนำมาแปรรูปเป็นเครื่องดื่มและอาหารได้หลากหลายชนิด เช่น น้ำผลหม่อน  ไวน์หม่อน แยมหม่อน ไอศกรีมหม่อน  เชอเบทหม่อน และเยลลี่หม่อน ฯลฯ ต่อมาคณะนักวิจัยของกรมหม่อนไหมได้ร่วมวิจัยกับกรมวิชาการเกษตร คณะเภสัชศาสตร์ คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร คณะแพทยศาสตร์ คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น กระทั่งทราบว่าในผลหม่อนผลไม้สีแดงเมื่อห่ามมีรสหวานอมเปรี้ยว และเมื่อสุกเต็มที่จะมีสีม่วงเข้มจนเห็นเป็นสีดำ รสหวานจัด ผลหม่อนในระยะผลห่าม และผลสุกเหมาะสำหรับรับประทานผลสด หรือนำมาแปรรูปเป็นเครื่องดื่มและอาหารที่มีรสชาติดี สีสวย ชวนให้รับประทานยิ่ง

         มัลเบอร์รี่ หรือผลหม่อน ผลไม้พื้นบ้านของชาวไทยภูเขาในภาคเหนือ ตั้งแต่จังหวัดแม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ เชียงราย พอให้เด็กๆได้เก็บกินเพราะปลูกเป็นไม้ริมรั้ว หรือปลูกไว้ในบริเวณบ้านๆละ 1-2 ต้น กระทั่งมีชาวเมืองเชียงใหม่ นำมาปลูกเป็นไม้ประดับบ้าง ไม้ผลริมรั้วบ้าง แต่ไม่มีการผลิตผลสด หรือแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์เชิงพาณิชย์แต่อย่างใด ในภาวะเศรษฐกิจตกต่ำ หลังสงครามอ่าวเปอร์เซีย ในปี 2534 เกษตรกรผู้ปลูกหม่อนเลี้ยงไหมต้องเลิกเลี้ยงไหมเป็นจำนวนมาก เนื่องจากราคารังไหมตกต่ำและ  ผ้าไหมจำหน่ายได้น้อย  เนื่องจากเป็นสินค้าฟุ่มเฟือย ผมและเพื่อนนักวิชาการจึงร่วมกันว่าเราควรหาวิธีการรักษาเกษตรกรผู้ปลูกหม่อนเลี้ยงไหมไว้ กอปรกับในขณะนั้น นายวสันต์ นุ้ยภิรมย์ ผู้อำนวยการสำนักพัฒนาและถ่ายทอดเทคโนโลยีหม่อนไหม คนปัจจุบันได้นำพันธุ์หม่อนที่ให้ผลดกจากเชียงใหม่  มาปลูกที่ศูนย์หม่อนไหมเฉลิมพระเกียรติฯ อุดรธานี ออกดอกออกผล เห็นไก่กระพือปีกขึ้นไปจิกผลหม่อน

         เป็นอาหารด้วยความอุตสาหะหาผลไม้รสเลิศกิน จึงเกิดความคิดว่า เราน่าจะหาทางใช้ผลหม่อนให้เป็นประโยชน์ในยุคที่เกษตรกรมีรายได้น้อยลงจากการเลี้ยงไหม ในปี 2535 ผลหม่อนก็กลายมาเป็นเครื่องดื่มบำรุงสุขภาพ ต่อมาได้รับความสนใจในการนำมาแปรรูปเป็นอาหารและเครื่องดื่มได้หลากหลายชนิด จากการเพียรพยายามในการเผยแพร่ให้สาธารณชนได้รู้จักผลหม่อน ต่อมาอีก 5ปี ผลิตภัณฑ์แปรรูปจากผลหม่อน เช่น น้ำหม่อน ไวน์หม่อน แยมหม่อน และเยลลี่หม่อน เข้าสู่ตลาดเป็นสินค้าเชิงพาณิชย์ คณะผู้วิจัยไม่ได้หยุดเพียงเท่านี้ ได้ร่วมกันหาคุณค่าของผลหม่อนทางการแพทย์กับ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้พบสารโพลีฟีนอล(polypenols)สารแอนโธไซยานิน (anthocyanin)ซึ่งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ตลอดจนกรดโฟลิกและกรดอะมิโน ที่จำเป็นต่อร่างกายครบทุกชนิด ทำให้ผลหม่อนเป็นที่ต้องการของผู้บริโภคอย่างกว้างขวาง ดังจะเห็นได้จากการออกร้านในงานเกษตรต่างๆ จะมีต้นหม่อน ผลสดจำหน่ายทุกงาน โดยจะเห็นได้จากงานเกษตรแฟร์ ณ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ระหว่างวันที่ 29มกราคม ถึงวันที่  7 กุมภาพันธ์ 2553 มีร้านที่จำหน่ายหม่อนผลสดสายพันธุ์ต่างๆ ถึง 13 ร้าน ในราคาตั้งแต่ 40-300 บาท/ต้น แล้วแต่จะโฆษณาว่าพันธุ์หม่อนของตนผลดกหรือผลใหญ่อย่างไร แต่ผู้ที่ซื้อไปปลูกจะได้คือ ผลหม่อน...ผลไม้จิ๋วแต่แจ๋ว

         ภาคเหนือ แหล่งผลิตผลหม่อนที่มีคุณภาพและให้ผลผลิตสูง เนื่องจากมีอุณหภูมิที่เหมาะสม สภาพดินส่วนใหญ่เหมาะสมต่อการปลูกหม่อนผลสด และสามารถปลูกได้ดีตั้งแต่พื้นที่ราบจนถึงบนพื้นที่สูงประมาณ 1,500 เมตร เหนือระดับน้ำทะเล การที่กรมหม่อนไหม โดยศูนย์หม่อนไหมเฉลิมพระเกียรติฯน่าน ศูนย์หม่อนไหมเฉลิมพระเกียรติฯเชียงใหม่ ได้เข้าไปบุกเบิกส่งเสริมการปลูกหม่อนผลสดพันธุ์เชียงใหม่ พันธุ์ที่กรมหม่อนไหมได้พิสูจน์แล้วว่าเป็นพันธุ์ที่ให้ผลผลิตสูงที่สุดในขณะนี้ เพียง 2 ปี หลังการส่งเสริมการปลูกหม่อนผลสดอย่างจริงจังในภาคเหนือ ผลิตภัณฑ์น้ำมัลเบอร์รี่ มัลเบอร์รี่สกัด  มัลเบอร์รี่เข้มข้น ได้ออกสู่ผู้บริโภคทั่วประเทศ ที่จำเป็นต้องใช้คำว่า “มัลเบอร์รี่” แทนคำว่า “หม่อน” เนื่องจากเป็นกระแสของการนิยมบริโภคผลไม้ “เบอร์รี่” ที่พบว่ามีสารสีแดง สีม่วง นักวิทยาศาสตร์ไทยและเทศ พบว่า เป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ซึ่งมีคุณค่าอนันต์ ในการลดความเสี่ยงการเกิดโรคมะเร็ง และโรคอื่นๆ ได้หลายชนิด และหม่อนเป็นเบอร์รี่ชนิดหนึ่งที่มีคุณสมบัติเช่นนั้น จึงต้องใช้คำว่ามัลเบอร์รี่ เพื่อให้อยู่ในกระแสนิยมด้วยเช่นกัน และสามารถเป็นผลิตภัณฑ์ที่สามารถยืนหยัดอยู่ได้ในตลาดถึงทุกวันนี้ เราเดินทางไปชมการผลิตหม่อนผลสด ในภาคเหนือด้วยกันเลยนะครับ

        ภูพยัคฆ์ เป็นแห่งแรกที่มีการส่งเสริมการปลูกหม่อนผลสด ภูพยัคฆ์เป็นแหล่งพำนักของอดีตคอมมิวนิสต์ กลายเป็นแหล่งผลิตผลหม่อนสดรสเลิศ  ผลใหญ่ สะใจโก๋ ท่านจะได้สัมผัสกับทุกสิ่งที่กล่าวมาเมื่อท่านแวะมาที่สถานีพัฒนาการเกษตรที่สูงตามพระราชดำริภูพยัคฆ์แห่งนี้ ซึ่งตั้งอยู่ที่ บ้านน้ำรี  หมู่12 ตำบลขุนน่าน อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดน่าน ซึ่งก่อตั้งขึ้นสืบเนื่องมาจาก เมื่อวันที่ 12 มกราคม 2546 สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ได้เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรพื้นที่ป่าไม้ บริเวณภูพยัคฆ์ ซึ่งบริเวณดังกล่าวมีสภาพถูกบุกรุกแผ้วถาง เป็นป่าเสื่อมโทรมนับพันไร่ และมีแนวโน้มถูกบุกรุกเพิ่มขึ้น เนื่องจากราษฎรมีความต้องการใช้ที่ดินทำการเกษตร ในลักษณะทำไร่เลื่อนลอย พลเอก ณพล บุญทับ รองสมุหราชองครักษ์ กราบบังคมทูลถวายรายงานเพื่อทรงทราบฝ่าละอองธุลีพระบาท ทรงโปรดเกล้าให้จัดตั้งสถานีพัฒนาการเกษตรที่สูงตามพระราชดำริแห่งนี้ขึ้น

                ปัจจุบันสถานีพัฒนาการเกษตรที่สูงตามพระราชดำริภูพยัคฆ์ มีพื้นที่ประมาณ 500 ไร่ โดยจัดตั้งเป็นศูนย์การเรียนรู้ด้านการเกษตรแผนใหม่ และการเกษตรที่ยั่งยืน รวมถึงการทำการเกษตรปลอดสารและครบวงจร ทั้งด้านการผลิต การแปรรูป การสร้างมูลค่าเพิ่มของผลผลิตและการจำหน่ายผลิตผลทางการเกษตร โดยมีราษฎรเป้าหมาย  4 หมู่บ้าน ดังนี้

                1.บ้านน้ำรีพัฒนา หมู่ 12 จำนวน 198 หลังคาเรือน 849 คน

                2.บ้านน้ำช้างพัฒนา หมู่ 11 จำนวน 171 หลังคาเรือน 748 คน

                3.บ้านห้วยกานต์ หมู่ 1 จำนวน 113 หลังคาเรือน 516 คน

                4.บ้านกิ่วจันทร์ หมู่ 10 จำนวน 103 หลังคาเรือน 526 คน

ซึ่งราษฎรทั้งหมดเป็นชาวไทยภูเขาเผ่าลั๊วะ ประกอบอาชีพเกษตรกรรม เช่น หม่อนผลสด กาแฟ และพืชผักปลอดสาร รวมทั้งการทำนาแบบขั้นบันได ซึ่งเป็นการอนุรักษ์หน้าดิน โดยราษฎรจะต้องมาลงทะเบียนกลุ่มผู้ประกอบอาชีพ

        ปัจจุบันการปลูกหม่อนผลสดของที่นี่มีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้น เนื่องจากมีการส่งเสริมให้ราษฎรเพิ่มพื้นที่ปลูก เพราะหม่อนผลสดเริ่มได้รับความนิยมจากผู้บริโภคเพิ่มมากยิ่งขึ้น  จนทำให้ผลผลิตที่ผลิตได้ในสถานีพัฒนาการเกษตรที่สูงตามพระราชดำริ ภูพยัคฆ์ ไม่เพียงพอต่อความต้องการของตลาด โดยทางสถานีฯจะรับซื้อ หม่อนผลสดจากราษฎรในราคากิโลกรัมละ 30 บาท เพื่อนำมาแปรรูปเป็นน้ำหม่อนเข้มข้น นอกจากนั้นยังมีการคัดผลเพื่อจำหน่ายผลสด ซึ่งจะจำหน่ายในราคากิโลกรัมละ 100 บาท และได้รับความนิยมเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ แต่ยังมีปัญหาเรื่องการขนส่ง เนื่องจากระยะทางค่อนข้างไกล ทำให้ผลผลิตหม่อนผลสดช้ำและเสียง่าย นี่คือโจทย์วิจัยของพวกเรา

โปรดติดตามตอนต่อไปในครับ...

หมายเลขบันทึก: 451379เขียนเมื่อ 29 กรกฎาคม 2011 11:16 น. ()แก้ไขเมื่อ 11 ธันวาคม 2012 13:50 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (11)

อ่านจบแล้วอยากปลูกม่อนบ้างจังเลยครับ

พันธุ์ไหนดีสุด ปลูกง่ายสุด

ขอข้อมูลเพิ่มให้ด้วยนะครับ

เรียน คุณโสภณ เปียสนิท

ถ้าต้องการปลูกหม่อนไว้รับประทานผลสดหรือแปรรูปเป็นอาหาร เครื่องดื่ม ใช้พันธุ์เชียงใหม่

ถ้าต้องการปลูกหม่อนไว้ใช้ใบทำชาใบหม่อนหรือใช้เลี้ยงไหม ต้องใช้พันธุ์บุรีรัมย์60

พันธุ์หม่อนทั้ง 2 พันธุ์เรามีแจกให้ไปทดลองปลูกฟรี รายละ 1-2 ต้น

กรุณาแจ้งว่าอยู่จังหวัดไหน เพราะเรามีหน่วยงานในภูมิภาค ที่อาจจะสะดวกกับท่านในการไปรับต้นพันธุ์หม่อน

อยากได้ต้นหม่อนพันธุ์เชียงใหม่ค่ะ อยู่นครราชสีมาค่ะ ขอบคุณมาก ๆ ค่ะ

ไม่ทราบว่าตอนนี้ยังแจกหม่อนพันธุ์เชียงใหม่อยู่รึป่าวค่ะ พอดีอยู่ชลบุรีไม่ทราบว่าทางนี้เขาจะมีพันธุ์ให้รึป่าวค่ะ

เรียน คุณวิโรจน์

ไม่ทราบว่าตอนนี้ยังมีต้นหม่อนพันธ์เชียงใหม่เหลืออยู่ไหมคะ

อยู่เชียงใหม่คะ

ขอบคุณคะ

เรียน คุณวิโรจน์

ผมอยากได้พันธุ์เชียงใหม่มาปลูกเป็นอาชีพไม่ทราบว่าจะหาต้นพันธุ์เชียงใหม่จำนวนมากได้ที่ไหนครับ

ผมอยู่จังหวัดเชียงรายครับ ผมหลงรักในรสชาติของลูกหม่อนมากๆครับ

สวัสดีครับ

ขออภัยที่ตอบช้า คุณสามารถติดต่อศูนย์ไหมที่น่าน ผอ.สำราญ โทร 0818750134

เอกชนที่เชียงราย อาจมีที่ไร่บุญรอด อ.เมือง หรือ สวนจริณ อ.แม่สรวย

วิโรจน์

สวัสดีครับ

ที่เชียงใหม่ติดต่อ ผอ.นคร โทร 0819384355

วิโรจน์

สวัสดีค่ะ หนูเป็นคนต่างจังหวัดมาเรียนอยู่ที่เชียงราย สนใจอยากได้หม่อนพันธุ์เชียงใหม่ ไปปลูกที่ที่บ้านนะคะ

จะไปขอพันธุ์หม่อนได้จากทีไหนค่ะ อยากให้ที่บ้านทำไร่หม่อนนะคะ

อยากให้โทรมาถามที่0844387107 เนี่องจากรายละเอียดมีมาก ขอบคุณครับ วิโรจน์

สวัสดีค่ะ ดิฉันอยู่ภาคกลาง จังหวัดอุทัยธานี ต้องการกิ่งพันธุ์หม่อนกินผลพันธุ์เชียงใหม่ 50 กิ่ง จะซื้อได้ที่ไหนคะ

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท