ส่งเสริมสุขภาพ/ป้องกันความบกพร่องทางจิตสังคม

กิจกรรมบำบัดศึกษาอุ่นเครื่องนศ.กบ.ชั้นปีที่ 4 ในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้กิจกรรมบำบัดเพื่อการส่งเสริมสุขภาพจิต ได้ผลลัพธ์ตอบโจทย์หลังจากการเรียนรู้อย่างมีชีวิตชีวา มีปัญหานำ และมีการวิพากษ์ระหว่างกลุ่มได้อย่างน่าสนใจ

KM-1st PBL

  “ทำอย่างไรจะส่งเสริมสุขภาพและป้องกันด้วยระบบที่มีประสิทธิภาพ มีประสิทธิผล และคุ้มค่า”

กลุ่มที่ 1

1.  กระบวนการแรกรับ -> ญาติประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่นอสม. หรือตำรวจ เพื่อนำส่งสถานบำบัด โดยคำนึงถึงความปลอดภัยของผู้ป่วย

2. แพทย์ตรวจอาการเบื้องต้น (ภายใน 48 ชั่วโมง) พร้อมแนบ ตจ.1

      - ญาติยินยอม -> ส่งตัวไปสถานบำบัด

      - ญาติไม่ยินยอม -> ทำตามกฎหมาย

3. ประเมิน

   - ไม่รับ (กรณีที่ตรวจแล้วไม่พบความผิดปกติทางจิตเวช)

      -> แนะนำการส่งเสริมสุขภาพ กิจกรรมยามว่าง กิจกรรมที่สนใจ

      -> ทักษะการจัดการความเครียด การจัดการเวลา เพื่อเพิ่มคุณภาพชีวิต   

   - รับ -> การรักษาโดยทีมสหวิชาชีพ ประเมินแรกรับ โดยประเมินตามบทบาทของแต่ละวิชาชีพ เช่น นักกิจกรรมบำบัดประเมินความสนใจ ความสามารถ โดยดูจากบริบท เช่น ครอบครัว อาชีพ

   - ให้การบำบัดฟื้นฟู ประเมินซ้ำ และดูความก้าวหน้าของอาการเป็นระยะๆ (ตลอดการให้การบำบัดฟื้นฟู

4. การประชุมทีมสหวิชาชีพ ก่อนการจำหน่ายผู้ป่วยออกจากสถานบำบัด

   4.1 จำหน่าย

       - ญาติรับ -> ส่งเสริมอาชีพให้เหมาะสมกับความสามารถ และบริบท

                 -> แนะนำญาติในการดูแลผู้ป่วย เช่น การทานยา การสังเกตอาการ เป็นต้น

       - ไม่มีญาติ -> ประสานงานกับนักสังคมสงเคราะห์ ในการส่งต่อไปยังสถานสงเคราะห์ ซึ่งเมื่อส่งต่อแล้ว จะให้คำแนะนำแก่ผู้ดูแลถึง ตัวโรค อาการ ผลข้างเคียงของยา การรับประทานยา โดยจะมี อสม. คอยติดตามผลและนำยามาให้ทุกเดือน

   4.2 ไม่จำหน่าย -> ทำการประเมินซ้ำโดยทีมสหวิชาชีพ

5. กรณีที่จำหน่าย -> ทีมสหวิชาชีพจะติดตามผลเป็นระยะๆ โดยติดตามผล เดือนละครั้ง เป็นเวลา 3 เดือน จากนั้นจะเป็นทุกๆ 3 เดือนจนครบ 1 ปี

   แบ่งออกเป็น

   - การเยี่ยมบ้าน

   - การมาตามนัดของแพทย์ (ที่สถานบำบัด)

กลุ่มที่ 2

 

1.ชุมชน

1.1  ส่งเสริมให้มีกิจกรรมที่เกี่ยวกับสุขภาพจิตในชุมชนเป็นประจำ เช่น กิจกรรมผ่อนคลายความเครียด

1.2  ให้ความรู้กับคนในชุมชนเรื่องการจัดการกับผู้ป่วยทางจิตที่พบในชุมชน เช่น ติดต่อหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น ตำรวจ สถานีอนามัย เจ้าหน้าที่สาธารณสุข

2.การส่งตัวผู้มีปัญหาทางจิตเข้าสถานพยาบาล

2.1  เป็นไปตามกระบวนการทางการแพทย์ของสถานพยาบาล

2.2  เมื่อผู้รับบริการมีอาการทางจิตที่ไม่อยู่ในภาวะอันตรายแล้วจึงรับเข้ารับการบริการทางกิจกรรมบำบัด โดยเริ่มจากประเมินความสามารถในการประกอบกิจกรรม เช่น กิจวัตรประจำวัน การประกอบอาชีพ และความสนใจในการประกอบกิจกรรม

3.การบริการ/การบำบัดฟื้นฟู

3.1 ประเมินความสามารถในการเข้ากลุ่มกิจกรรม

3.2  จำลองสถานการณ์ในการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า

3.3  นันทนาการ

3.4  ส่งเสริมอาชีพ

3.5  กิจกรรมในกิจวัตรประจำวัน

3.6  ให้ความรู้เรื่องสิทธิต่างๆ เช่น การเข้ารับการรักษาทางการแพทย์ การประกอบอาชีพ

3.7  รายงานความก้าวหน้าให้ทีมสหวิชาชีพทราบ

4.การจำหน่ายผู้รับบริการ

4.1  ประเมินก่อนการจำหน่ายออกร่วมกับทีมสหวิชาชีพ

4.2  ให้ความรู้กับญาติในกรณีที่ผู้รับบริการกลับไปอยู่บ้าน

4.3  ประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น นักสังคมสงเคราะห์ในกรณีที่ผู้รับบริการไม่มีผู้ดูแล

5.การติดตามผล

5.1 สร้างความรู้ความเข้าใจในชุมชนให้ชุมชนยอมรับและเห็นความสามารถของผู้รับบริการ

5.2 ติดตามการกลับไปประกอบกิจวัตรประจำวันที่บ้านและการประกอบอาชีพ

 

กลุ่มที่ 3

 

1. สร้างทีมสหวิชาชีพ(แพทย์, พยาบาล, นักจิตวิทยา, นักกิจกรรมบำบัด, นักสังคมสงเคราะห์) ให้เข้มแข็ง

2. ทีมสหวิชาชีพประสานงานกับหน่วยงานในชุมชน และคนในชุมชน ในเรื่องของการให้ความรู้ในเรื่องต่างๆ เมื่อพบผู้ที่มีปัญหาทางสุขภาพจิต

3. แนะนำให้ผู้นำชุมชน จัดกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพทางจิตร่วมกันในชุมชน และครอบครัว

4. ทีมสหวิชาชีพสร้างทัศนคติเชิงบวกในการยอมรับและยินยอมการบำบัดฟื้นฟูของผู้รับบริการในชุมชน

5. ชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของคุณภาพชีวิตของผู้ที่มีปัญหาทางสุขภาพจิต และผู้ดูแล

 

กลุ่มที่ 4

 

1. การวางแผนรับผู้รับบริการสามารถทำได้ทั้งเชิงรุกและเชิงรับ

- เชิงรับ : การที่พบอาการป่วยของผู้รับบริการ  แล้วมีบุคลากรที่มีความรู้ความสามารถในการนำผู้ป่วยส่งต่อเพื่อรับการรักษา

- เชิงรุก: การเข้าไปสำรวจ  จัดกิจกรรม   ที่เกี่ยวกับการส่งเสริมสุขภาพจิต  เพื่อค้นหาผู้รับบริการที่คาดว่าจะพบปัญหาด้านสุขภาพจิต  พร้อมทั้งเป็นการป้องกันการเกิดปัญหาอื่นๆตามมา

 

2. การคัดกรองผู้รับบริการแรกรับร่วมกับสหวิชาชีพ หาปัญหาที่แท้จริงของผู้รับบริการ  เพื่อให้สามารถแบ่งผู้รับบริการได้ชัดเจน  โดยดำเนินการตามสิทธิที่ผู้รับบริการพึงได้รับตามหลัก พรบ.ส่งเสริมสุขภาพจิต 2551 โดยแบ่งเป็น
- ผู้ป่วยใน   เพื่อรับการรักษาอย่างเหมาะสมในโรงพยาบาล

- ผู้ป่วยนอก 

3.  การฟื้นฟูผู้รับบริการตามบทบาทของแต่ละสหวิชาชีพ   โดยนักกิจกรรมบำบัด  จะมีบทบาทในการประเมินเพื่อค้นหาความสามารถ  และความสุขในแต่ละบุคคล  จากนั้นจึงให้สื่อการรักษาทางกิจกรรมบำบัด  ที่ผ่านการวิเคราะห์อย่างเหมาะสมตามปัญหา ความต้องการ และบริบทของผู้รับบริการ  เพื่อให้ผู้รับบริการสามารถกลับไปใช้ชีวิตในสังคมได้ตามศักยภาพที่ตนเองมีอยู่

4. การจำหน่ายผู้รับบริการออก  ต้องผ่านการประชุมร่วมกับทีมสหวิชาชีพ  เพื่อยืนยันว่าผู้รับบริการพร้อมที่จะออกไปใช้ชีวิตในสังคมได้  รวมทั้งคำนึงถึงคุณภาพชีวิตของผู้รับบริการเมื่อออกจากโรงพยาบาลหรือสถานรักษา  ( เช่น   ที่อยู่อาศัย  การติดตามผลการรักษา การประกอบอาชีพ ฯลฯ )

5. ส่งเสริมชุมชนให้เข้มแข็ง  สามารถช่วยเหลือผู้รับบริการได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยการจัดกิจกรรมที่ส่งเสริมการพัฒนาสุขภาพจิต  สร้างความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับผู้รับบริการเพื่อให้คนในสังคมยอมรับ   การเฝ้าระวังการเกิดอาการซ้ำและติดตามผลการรักษา   โดยให้ชุมชนและครอบครัวเป็นแกนนำหลัก

 

กลุ่มที่ 5

 

1.ก่อนเข้ารับการรักษา

ให้ความรู้ทางจิตเวชในครอบครัวและชุมชนให้ทราบถึงอาการเบื้องต้น และวิธีที่จะส่งผู้ป่วยเข้ารับการรักษาทางสถานพยาบาล

2.เมื่อเข้ารับการรักษาในสถานพยาบาล

-  ให้ความรู้กับครอบครัวในเรื่องของโรคทางจิตเวช เพื่อให้ครอบครัวเข้าใจและยอมรับในตัวผู้ป่วย

- ให้ความรู้ทางด้านสิทธิผู้ป่วยจิตเวชให้กับครอบครัว

- ให้การบำบัดฟื้นฟูผู้ป่วยร่วมกับทีมสหวิชาชีพอย่างมีประสิทธิภาพ โดยผ่านการประชุมแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในทีมสหวิชาชีพที่ให้บริการแก่ผู้รับบริการทางจิตเวชแต่ละราย

3. ก่อนจำหน่ายภายใน 30 วัน

-   ประเมินความสามารถและความสนใจ

-   วางแผนกิจกรรมที่มีความหมายหรือกิจกรรมการทำงานที่เหมาะสมกับผู้ป่วย ภายใต้บริบทที่ผู้ป่วยอาศัยอยู่ เช่น   ส่งเสริมเรื่องกิจวัตรประจำวัน ในเรื่องการจัดการยาและการจัดการเวลาของผู้ป่วย

- ให้ผู้ป่วยทดลองกลับไปใช้ชีวิตประจำวันที่บ้าน โดยมีครอบครัวและเจ้าหน้าที่คอยดูแลและให้คำแนะนำ

4.  ระบบการป้องกันดูแลผู้ป่วยหลังจากจำหน่าย

- ให้กลุ่มอาสาสมัครในชุมชนคอยดูแลผู้ป่วยในการใช้ชีวิตในชุมชนและสามารถติดต่อประสานงานกับทางโรงพยาบาล เมื่อผู้ป่วยมีอาการทางจิตเวชอีกครั้ง

- มีสายด่วน ในการให้คำปรึกษาแก่ผู้ป่วยและครอบครัว โดยนักกิจกรรมบำบัดและสหวิชาชีพอื่นที่เกี่ยวข้อง

 

กลุ่มที่ 6

 

นักกิจกรรมบำบัดวิจัยและพัฒนาแบบคัดกรองเกี่ยวกับผู้ป่วยที่มีปัญหาทางจิตที่เข้ากับบริบทของชุมชนและร่วมกับหน่วยงานด้านสุขภาพภายในชุมชน เพื่อดำเนินการคัดกรองผู้ป่วย

lนักกิจกรรมบำบัดร่วมกับพยาบาลด้านจิตเวชจัดทำโครงการเยี่ยมบ้านผู้ป่วยจิตภายในชุมชน (จากข้อมูลที่ได้จากการคัดกรอง) เช่น สำรวจกลุ่มอาการทางจิตที่สำคัญในชุมชน วางแผนการดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพจิตในชุมชน

นักกิจกรรมบำบัดจัดอบรมให้กับเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลชุมชน ในเรื่องการจัดกิจกรรมกลุ่มผู้ป่วยจิตเวช เช่น กิจกรรมกลุ่มเพื่อส่งเสริมแรงจูงใจ กิจกรรมกลุ่มเพื่อผ่อนคลายความเครียด เป็นต้น

lนักกิจกรรมบำบัดส่งเสริมให้คนในชุมชนมีความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับอาการทางจิตเวช พร้อมกับยอมรับและสามารถอยู่ร่วมกับผู้ป่วยทางจิตได้

ประเมินความเครียดในชุมชน พร้อมกับการส่งเสริมสุขภาพจิตโดยให้คำปรึกษา สอนการผ่อนคลายความเครียดด้วยตนเอง และการป้องกันปัจจัยที่ทำให้เกิดความเครียด

[Ajarn Pop]

ขอบคุณพี่ อ.ดร.ขจิต มากครับ