สุขน้อยๆ ทำให้อายุยืนนาน [EN]

สำนักข่าว Telegraph.co.uk ตีพิมพ์เรื่อง 'Feeling happy? Don't feel too smug as chances are you will die young' = "(รู้สึก)สุข(มาก)ไหม? อย่าชะล่าใจ เพราะคุณมีโอกาสตายเร็ว" = "สุขมากเสี่ยงตายเร็ว", ผู้เขียนขอนำมาเล่าสู่กันฟังครับ 

• [ smug ] > [ s - มั่ก ] > http://www.thefreedictionary.com/smug > adjective = สบายใจ; คำนี้มาจากภาษาเยอรมันเก่า = adorn (verb) = ประดับ ตกแต่ง
• วิธีจำศัพท์ภาษาต่างประเทศอย่างหนึ่ง คือ ให้ลองนึกถึงอะไรที่คล้ายๆ กัน และแต่งเรื่องเข้าหากัน... อย่างคำ "s - มั่ก" นี่ให้ลองนึกถึงคนชื่อ "สมัคร" ที่ท่านรู้จัก จะช่วยให้จำได้เร็ว

การศึกษาใหม่ (ตีพิมพ์ใน Perspectives on Psychological Science) พบว่า เด็กวัยเรียนที่ดูร่าเริง (cheerful) มากๆ มีแนวโน้มจะตายเร็วมากกว่าเพื่อนร่วมห้องที่ดูร่าเริงน้อย

.

กลไกที่เป็นไปได้ คือ คนที่มีความสุขมากๆ มีแนวโน้มจะใช้ชีวิตประมาท ขาดความรอบคอบ (careless) และใช้ชีวิตแบบเปลืองสุขภาพมากกว่าคนทั่วไป

.

นอกจากนั้นยังเสี่ยงปัญหาทางจิต-ประสาทมากขึ้น เช่น เสี่ยงเป็นโรคอารมณ์ 2 ขั้ว (bipolar depression = ซึมเศร้าสลับช่วงร่าเริงผิดปกติ) ซึ่งมักจะมีช่วงที่มีความสุขสุดๆ สลับกับเศร้าสุดๆ ฯลฯ

.

การมีอารมณ์ร่าเริงมากๆ โดยเฉพาะร่าเริงแบบไม่รู้กาละเทศะ อาจยั่วคนอื่นให้โมโห หรือหมั่นไส้ และเพิ่มเสี่ยงต่อการถูกทำร้ายได้ ปรากฏการณ์นี้พบมากในวัยรุ่นและหนุ่มสาวอายุน้อย (โบราณถึงได้เตือนให้ระวังชีวิตช่วงเบญจเพส หรือตอนอายุ 25 ปีให้มาก)

.

การศึกษานี้ทำโดยการวิเคราะห์ข้อมูลคนในช่วง 1920s = 1920-1925 = พ.ศ. 2463-2468 ติดตามไปจนถึงวัยสูงอายุ 

.

ศ.จูน กรูเบอร์ หนึ่งในทีมวิจัยจากมหาวิทยาลัยเยลกล่าวว่า ปัจจัยสำคัญที่สุดที่ทำให้คนเรามีความสุขไม่ใช่เงิน (= ฐานะปานกลางก็ได้ ไม่ถึงกับต้องรวยมาก แต่ถ้าจนแบบอดมื้อกินมื้อ หรือมีหนี้มากจะทำให้ความสุขลดลงเสมอ) หรือการยอมรับจากสังคมว่า ดีพร้อมไปเสียทุกมิติ

.

1 ในปัจจัยที่ทำให้คนเรามีความสุข คือ สันโดษ - พอใจในสิ่งที่มีอยู่ หรือไม่คาดหวังอะไรที่ไกลจนเกินเอื้อม (แนวคิดนี้น่าจะได้รับอิทธิพลจากพระพุทธศาสนา)

.

และไม่จำเป็นต้องทำตัวให้มีความสุขมากมายอะไร... ขอเพียงมีสุขบ้างทุกข์บ้างในแบบที่เป็นเรา นั่นก็ถือว่า มีความสุข (ทางใจ) มากพอแล้ว

.

วิธีคิดสำคัญที่จะทำให้คนเรามีความสุขได้ตอนนี้ คือ ไม่จำเป็นต้องดีเลิศ (no need to be best), ทว่า... ขอให้ทำใจในแบบที่เป็นเรา และยอมรับอะไรที่ "ดีรองลงไป (second best)" ให้ได้

.

ไม่ควรทำกิจกรรมคุณภาพกับชีวิตจริง โดยเปรียบเทียบหรือแข่งขันกับคนอื่น (benchmark) มากเกินไป

.

เรื่องสำคัญ คือ ขอให้โฟกัส หรือมีจุดมุ่งหมายสัก 2-3 เรื่องที่เรา "ชอบและทำได้ดี" เช่น กลับบ้านแล้วจะเดินเล่นกับน้องหมาให้ได้วันละ 15 นาที ตอนเดินจะคุยกับมันไปด้วย ฯลฯ, ใช้ชีวิตให้มีความหมายทุกวัน และปล่อยวางกับเรื่องที่เหลือบ้าง

.

เพราะอะไรที่เราพยายาม คือ อะไรที่ดีที่สุดในแบบที่เป็นเราแล้ว

.

คุณแม่คุณพ่อ ญาติสนิทมิตรสหาย หรือผู้ปกครอง มีส่วนช่วยให้เด็กๆ มีความสุขได้ โดยการเลิกเปรียบเทียบ "คนหนึ่งกับอีกคนหนึ่ง" เช่น เลิกเปรียบเทียบพี่กับน้องว่า ใครเก่งกว่า ฯลฯ

.

ผู้ใหญ่ก็ทำตัวเองให้ "ทุกข์น้อยลง" ได้ เช่น ไม่เปรียบเทียบตัวเองกับเพื่อนรุ่นเดียวกันว่า ใครรวยกว่า ลงทุนเก่งกว่า ชีวิตครอบครัวใครดีกว่า ลูกใครเก่งกว่า ฯลฯ

.

อาจารย์จิตแพทย์ท่านหนึ่งเขียนไว้นานแล้วว่า มีคนไข้ท่านหนึ่งปรึกษาว่า อยากฆ่าตัวตาย เพราะเพื่อนๆ มี 200 ล้าน, ตัวท่านมี 20 ล้าน... แบบนี้เป็นทุกข์เพราะเปรียบเทียบ

.

ฝรั่งมีสำนวนหนึ่ง คือ 'Fly high, Die young' = "บินสูง-ตายเร็ว" หรือคนที่ประสบความสำเร็จในชีวิตมากๆ ในช่วงสั้นๆ เสี่ยงตายเร็ว โดยเฉพาะอาชีพกลุ่มดารา นักร้อง นักแสดง และศิลปิน

.

เรื่องนี้คล้ายกับคำสอนจีนที่ว่า คนที่ประสบความสำเร็จมากตั้งแต่อายุน้อยเสี่ยงสูง เพราะโอกาส (ความสำเร็จ) กับวิกฤติ (ความเสี่ยง) มักจะมาคู่กันเสมอ

.

คนที่ประสบความสำเร็จตอนอายุน้อยเสี่ยงที่จะหลงตน ลืมตัว คิดว่า ข้าฯ แน่... ไม่ค่อยฟังคำทักท้วง ตักเตือน

.

ในอีกทางหนึ่งเราจะพบคนจำนวนมาก "บินสูง-ไม่ตายเร็ว" แถมยังบินสูงได้นาน เช่น คนที่ลงทุนศึกษาเล่าเรียน หาความรู้เพิ่มเติมตลอดชีวิต ฯลฯ หรือคนที่ "หัวสูง-ตีนต่ำ (ติดดิน ไม่ถือตัว ไม่ทำตัวฟุ้งเฟ้อ รับฟังความเห็นต่างจากคนรอบข้างได้)"

.

ชีวิตคนเราเลือกเกิดไม่ได้ แต่เลือก "เป็น อยู่ คือ" ในแบบที่เป็นเราได้ อย่างน้อยก็ในระดับหนึ่ง

.

ถึงตรงนี้... ขอให้ท่านผู้อ่านมีสุขภาพดีไปนานๆ ครับ

.

> [ Twitter ]

• นพ.วัลลภ พรเรืองวงศ์ รพ.ห้างฉัตร ลำปาง. 18 พฤษภาคม 2554.
• ข้อมูลทั้งหมดเป็นไปเพื่อการส่งเสริมสุขภาพ ไม่ใช่วินิจฉัยหรือรักษาโรค; ท่านที่มีโรคประจำตัวหรือความเสี่ยงต่อโรคสูงจำเป็นต้องปรึกษาหมอที่ดูแลท่านก่อนนำข้อมูลไปใช้.
• ยินดีให้ท่านนำบทความทั้งหมดไปใช้ได้ > CC: BY-NC-ND.

[ขจิต ฝอยทอง]

23-24 พค ผมไปที่ห้องประชุมชั้น 3 สำนักงานสาธารณสุขลำปาง คุณหมออยู่ไกลกันไหมครับ

[นพ. วัลลภ พรเรืองวงศ์]

ไกลนิดหน่อยครับ... คนละอำเภอ ห้างฉัตรอยู่ห่างจากอำเภอเมืองประมาณ 17-18 กิโลเมตร // ถ้าไปสำนักงานสาธารณสุขลำปาง, ขอให้ไหว้พระเจดีย์ฝั่งตรงข้าม เยื้องๆ กัน (เป็นวัดพม่าเก่า คือ วัดป่าฝาง) // ถ้ามีโอกาสไปลำปาง... เรียนเสนอให้แวะเกาะคา กราบพระธาตุลำปางหลวงงามๆ 3 ครั้งครับ --- // นึกถึงสำนักงานสาธารณสุขลำปางแล้ว ขอระลึกถึงพระคุณของท่านสาธารณสุขจังหวัด และอาจารย์นิเวศน์ ฝ่ายบุคคล มา ณ ที่นี้ด้วยความเคารพ...

[ขจิต ฝอยทอง]

• ไปอบรมบล็อกกับคุณหมอนนทลี
• ให้เจ้าหน้าที่ของลำปางครับ
• จะแวะไปวัดนี้นะครับ
• พระเจดีย์ฝั่งตรงข้าม เยื้องๆ กัน (เป็นวัดพม่าเก่า คือ วัดป่าฝาง)
• จะแจ้ง
• ท่านสาธารณสุขจังหวัด และอาจารย์นิเวศน์ ฝ่ายบุคคล ให้ครับ
• ขอบคุณครับ