การเล่นผีนางกวัก บ้านลำเหย

             การเล่นผีนางกวัก นิยมเล่นในช่วงเทศกาลสงกรานต์ของลาวครั่ง ประมาณเดือนเมษายน ของทุกปี การเล่นผีนางกวักจะเป็นการเชิญผีให้สิงในกวัก (เครื่องมือสำหรับพันด้ายหรือฝ้าย) ในการทอผ้า จากนั้นก็จะมีการถามผีนางกวักให้ทักทายในเรื่องต่าง ๆ มักเล่นในเวลากลางคืน หลังจากเลิกเล่นก็จะเชิญผีออกจากกวัก วันรุ่งขึ้นจึงจะเชิญมาเล่นใหม่ การเล่นนี้จะเล่นจนถึงวันสุดท้ายของสงกรานต์ คือ ก่อนวันสรงน้ำพระ ๑ วัน เงินที่ได้จากการเล่นก็จะนำไปเข้าพุ่มผ้าป่าถวายวัดในการแห่ธงสงกรานต์

             อุปกรณ์ในการเล่น

                 ๑. กวัก ที่มีการนำไม้ไผ่มามัดติดกับกวัก สมมุติเป็นแขน ตกแต่งด้วยเสื้อและผ้าให้เหมือนกับหุ่นหรือตุ๊กตา

                ๒. สากตำข้าว

                ๓. ขันธ์ห้า

         วิธีการเล่น

               เริ่มต้นด้วยการเตรียมอุปกรณ์ให้พร้อม เมื่อได้เวลาพลบค่ำ ผู้นำการเล่นก็ชักชวนเพื่อนบ้านนำอุปกรณ์ทั้งหมดไปที่ทางสามแพร่ง ผู้เล่นผู้หญิงสองคนจะทำหน้าที่ถือกวักคนละด้าน  ผู้นำจุดธูปเชิญผีให้มาสิงในกวัก จากนั้นก็จะร้องเพลงเชิญนางกวัก จนกระทั่งกวักเริ่มเคลื่อนไหว ก็จะนำนางกวักกลับไปยังลานบ้าน  ทุกคนนั่งล้อมวงนางกวัก มีการซักถามนางกวักให้ทายทักเรื่องราวต่าง ๆ เช่น การทำมาหากิน เนื้อคู่ หรือบางครั้งก็จะถามเรื่องหวย ใครประสงค์ที่จะถามก็จะต้องนำเงินใส่ลงไปในพานขันธุ์ห้าเป็นค่ากำนล ตัวอย่างคำถาม “ มื้ออื่นข้อยจะได้พบคนรักบ่ ถ้าพบให้นางกวักเคาะสากเด้อ”  “ ข้อยมีเนื้อคู่บ่ ถ้ามีให้เคาะสาก”  “ขอหวยสองโต เขียนลงบนดินให้เบิ่ง” เป็นต้น หากนางกวักจะตอบ ก็จะใช้แขนเคาะลงบนสากตำข้าว  การเล่นก็จะดำเนินไปเรื่อย ๆ บางครั้งก็จะมีการร้องเพลง หรือเป่าแคนให้นางกวักได้สนุกสนาน เต้นไปตามจังหวะ จนกว่าจะได้เวลา หรือดึกมากแล้ว จึงเลิกเล่น ก็จะเชิญผีออกจากกวัก ด้วยการใช้นิ้วมือแหย่ลงไปในตาของกวัก ผีก็จะออกไป

                           คำร้องเชิญในการเล่นผีนางกวัก

                             “นางกวักเอย  อีลักถักแถก  อีแม่เจ้าแยก อีแม่เจ้ายอง  หาคนยกคนย่อง ให้เจ้าสูงเทียมฟ้า เจ้าอวดอ้างข้างขึ้นเดือนหงาย กะลิงกะลายเดือนแจ้ง อีแม่แอ้งแม่ง อีแม่นางกวัก ..... เชิญเอ๋ย เชิญลงพระองค์เขาเขียว ซ้างงาเดียวเสด็จลงมา จะลงตัวข้าหรือจะลงตัวใคร ลงทักลงทาย อีแม่ยายยมเอย”    (นายสลั่น กองกันยา.   ๒๕๕๒ : สัมภาษณ์)

 

[จิรนันท์ พระคำจันทึก]

ดีคะลงแบบนี้ได้เอาไว้ให้คนที่สนใจมาศึกษา

[พันผา]

สวัสดีครับ ครู อนวัช

บทความนี้เนื้อหาเข้าใจง่าย เป็นประโยชน์มาก ว่างๆ ครูเขียนบทความดีๆนี้อีกนะครับ

: ผมอยากรู้เรื่องการละเล่นของชาวลาวครั้งเพิ่มเติมอยากศึกษาเรียนรู้เอาไว้ เผื่อเอาไว้ทำโครงงานนะครับ ขอบคุณครับ

                  

                                      

[บอย]

ดีครับผมลาวครั่งตำบลดอนรวกคับ

อยากให้ลาวครั่งมารวมตัวช่วยกันอนุรักษ์ประเพณีเอาไว้