ความรักผู้อื่นเสมอด้วยตนไม่มี

หากรู้ว่าตนเป็นที่รักยิ่ง ก็ควรรักษาตนให้ดี

เมื่อรักตนเองอย่างดีแล้วย่อมไม่ทำให้ตนเองเดือดร้อน การที่ไฟกิเลสเผารนอยู่นั่นแหละร้อนยิ่งนัก การคิด,พูด,ทำสิ่งไม่ดีกับผู้อื่นนั่นแหละเป็นการทำร้ายตนเอง ดังนั้นผู้ที่รักตนเองอย่างแท้จริงแล้วย่อมไม่ทำให้ใครเดือดร้อน

ไม่ว่าผู้อื่นหรือของสิ่งอื่นที่เรารักก็เกี่ยวเนื่องด้วยว่าเป็นของตนทั้งสิ้น จึงกล่าวว่า"ตน"และ"ของตน"นั่นแหละเป็นที่รัก เป็นที่หวงแหน

ความรักตนนั้นทำได้จริงกว่าเพราะตนก็อยู่ที่นี่ ส่วนผู้อื่นนั้นอยู่ห่าง ความรักตนนั้นจึงทำได้ในตอนนี้ทีเดียวและเป็นผลดีต่อคนรอบข้างไปในตัว

การจะช่วยเหลือผู้อื่นได้ก็ต้องมีความสามารถก่อน จึงใช้ตนนี้แหละฝึกฝนจึงจำเป็นที่จะต้องรักตนก่อน แม้ผู้ที่ต้องการความช่วยเหลือก็ต้องพยายามพึงตนก่อน คือเมื่อยามขับขันก็ต้องพยายามช่วยตัวเอง และทำตนเป็นคนดีเสมอทุกเวลา ความประพฤติดีนั่นแหละที่ทำให้คนอื่นพอใจที่จะช่วย และเมื่อผู้ที่จะรับความช่วยเหลือไม่รักตนใครที่ไหนจะช่วยไปได้ตลอด

ความรักตนนั้นจะพาให้หาหนทางพ้นไปจากความทุกข์ เมื่อขวนขวายพ้นไปจากทุกข์ได้ แม้เพียงระดับหนึ่งย่อมยังความสงบร่มเย็นให้แก่ตนและคนรอบข้าง นั่นแหละเป็นทางของผู้ที่มีรักอย่างถูกต้องควรดำเนิน

หากตนนั่นหมายถึงสิ่งที่เข้าใจว่าเป็นอัตตาที่เรายึดถืออยู่ ความรักอัตตานั้นนับได้ว่ายิ่งใหญ่นัก ความกลัวที่จะสูญเสียตนเอง กลัวที่จะเคว้งคว้างไร้สิ่งยึดเกาะก็ยิ่งใหญ่ ความติดใจยินดีในตนต่างๆนั้นเล่าที่เนื่องด้วยความเห็นผิดก็ช่างยิ่งใหญ่นัก

ความรักนั้นถ้าว่าเป็นความติดใจยินดี ผลที่สืบเนื่องต่อมาก็ไม่พ้นความทุกข์ เพราะสิ่งที่เข้าใจกันจนไปยึดติดนั้น ว่าเป็นอัตตา ว่าเป็นสิ่งที่เที่ยงแท้ ว่าจะคงทน สวยงาม แท้จริงแล้วไม่ได้เป็นเช่นนั้น

ถ้ามองในแง่ของการทำให้เกิดทุกข์ ความรักตนนั้นก่อทุกข์ได้มากนัก เพราะรู้กันอยู่แล้วว่าผู้อื่นนั้นก็คือสิ่งอื่นไม่ใช่ตนอย่างแท้จริงจึงปล่อยได่ง่ายกว่า รู้กันอยู่แล้วว่าผู้อื่นนั้นไม่อาจบังคับได้

ความรักตนเป็นความรู้ดั้งเดิมเพื่อการเอาชีวิตรอด ความรู้สึกว่าตนเป็นที่เกิดมาเพื่อรองรับสิ่งที่ยึดเอาไว้ ความรักผู้อื่นเพื่อสิ่งใด เป็นความรักในตนอันอื่นที่บริสุทธิ์หรือเพื่อตนอันยิ่งใหญ่ที่ไหน

แม้แต่ผู้ที่เขาเรียกว่าไม่รักตนเอง นั่นเขาไม่รู้ด้วยซ้ำว่าสิ่งที่ทำอยู่เป็นการไม่รักตนเอง เขานึกว่าดีและเป็นการรักตนเองอยู่ แม้ผู้ที่ถูกเรียกว่าไม่รักตนเองอย่างยิ่งคือผู้ที่ทำลายตนเองด้วยการคิดสั้น เป็นเพราะเขาไม่อาจหาหนทางที่ดีกว่านี้เพื่อให้ได้ตนที่ดีกว่านี้ได้ เขาไม่อาจทนรับรู้ซึ้งตนที่เลวร้ายนั้นได้ ความคับแค้น น้อยใจ ประชดประชัน ก็เนื่องด้วยไม้ได้ตน ตนที่อยู่ในสถานะเป็นที่พอใจนั้น เขาจึงทำไปเพราะโง่เขลาคิดว่าทุกอย่างจะดีขึ้น หรือเป็นการแก้แค้นกันก็ตามที การกระทำที่ที่แท้จริงเป็นการไม่รักตน การกระทำที่ร้ายกาจ ย่อมออกดอกออกผลที่ร้ายกาจแสบร้อนเท่ากันแก่ผู้ที่กระทำนั้นเอง

ความรักตน สำคัญยิ่ง ในแง่ที่สร้างทุกข์มหาศาลยืดเยื้อยาวนาน ในแง่การแสวงหาหนทางเพื่อพ้นทุกข์ ในแง่ของการดำเนินชีวิตอย่างปกติสุข แม้พวกที่ไม่รักตนก็ยังนึกว่าตนกำลังรักตนอย่างยิ่ง

ความรักผู้อื่น ก็สำคัญเช่นกันไม่ใช่ว่าไม่สำคัญอะไรเลย ก็แสงสว่างที่จุดขึ้นที่พระพุทธองค์ก่อนได้เผื่อแผ่ต่อกันมาถึงเรานี้แม้เพียงเล็กน้อย ก็เนื่องด้วยความกรุณาอันยิ่งใหญ่ ก็ความอบอุ่นในครอบครัว หมู่ญาติ มิตรสหายก็เพราะมีความรักต่อกัน

หากรักตนได้ถูกต้องดีแล้วก็จะรักผู้อื่นเป็นรักได้อย่างถูกต้อง ความรักนั้นขอชี้ชวน ให้เป็นเพื่อนพากันนำไปสู่ความจริง ความถูกต้องดีงาม พ้นทุกข์ภัยอันความมืดได้บดบังตาไว้เถิด