เตือนภัยโรคสัตว์ที่มักเกิดในฤดูฝน

มีวาระหนึ่งที่ต้องแจ้งในที่ประชุมกำนันผู้ใหญ่บ้านอำเภอเวียงเชียงรุ้ง ปศุสัตว์มีอะไรบ้าง อ้าวแจ้งกันให้ทั่วเลย ฮ่า ฮ่า ฮ่า

การเฝ้าระวังโรคสัตว์ในช่วงฤดูฝน

1  ไข้สามวัน  ในโค-กระบือ  โรคไข้สามวันเกิดจากเชื้อไวรัสชนิดหนึ่ง  ซึ่งเชื้อไวรัสตัวนี้จะก่อให้เกิดกล้ามเนื้อ เส้นเอ็น เส้นประสาท เกิดการอักเสบ อาการช่วงแรกพบว่าวัวมีไข้สูงเดินขาแข็งๆ มีน้ำมูก ไม่กินอาหาร แล้วล้มลงนอน แต่วัวจะมีอาการดีขึ้นประมาณ 3 วัน เนื่องจากวัวสามารถสร้างภูคุ้มกันมาต่อสู้กับตัวเชื้อโรคได้
การป้องกัน  กำจัดกองอุจจาระ เพราะว่ากองอุจจาระเป็นที่ฟักไข่ของแมลงซึ่งเป็นตัวนำโรค หรือโรยด้วยปูนขาว

วิธีปฏิบัติเมื่อสัตว์เกิดโรค
1.  ควรมีสิ่งปูรองให้หนามากที่สุดเพราะถ้าหากวัวมันนอนนานจะเกิดแผลกดทับ
2.  ฉีดยาลดไข้เพื่อลดอุณหภูมิร่างกาย  ยาปฏิชีวนะเพื่อป้องกันโรคอื่นแทรกซ้อน  และยาบำรุงหรือวิตามิน เพราะตอนที่วัวเป็นโรควัวจะไม่กินอาหาร

2  ฝีดาษในไก่  ยุงเป็นพาหนะที่จะนำเชื้อโรคไประบาดในไก่ตัวอื่น ๆ  โดยยุงกินเลือดสัตว์ป่วยในระยะที่มีเชื้อไวรัสอยู่ในกระแสเลือดเชื้อฝีดาษก็จะเข้าไปในตัวยุง  เมื่อยุงกัดไก่  เชื้อฝีดาษไก่ในตัวยุงจะถูกปล่อยเข้าไปในไก่ตัวใหม่  ทำให้ไก่เป็นโรคฝีดาษและติดต่อเป็นโรคระบาดในฝูงไก่ที่เลี้ยง

อาการ  ไก่ส่วนใหญ่มักเกิดโรคฝีดาษแห้ง  ซึ่งภายหลังไก่ได้รับเชื้อ 4 -10 วัน  จะเกิดตุ่มฝีดาษ  มีลักษณะคล้ายหูดเกิดขึ้นตามผิวหนังบริเวณที่ไม่มีขน  เช่น  ตามบริเวณหน้า  หงอน  เหนียง  หนังตา  และขา  เริ่มแรกเป็นตุ่มเล็ก ๆ ต่อมาค่อย ๆ ใหญ่ขึ้น  ที่หัวของฝีดาษจะเป็นแผลมีสะเก็ดสีน้ำตาลคลุมอยู่  ต่อมาจะแห้งและหลุดลอกออกไป

 การป้องกัน  ในการเลี้ยงลูกไก่เล็ก  ควรเลี้ยงในมุ้งลวดหรือมุ้ง  เพื่อป้องกันยุ่งกัด  ให้วัคซีนโดยการแทงปีก  โดยวัคซีนของกรมปศุสัตว์  จะให้วัคซีนในไก่ระหว่าง 2 - 5 สัปดาห์  แทงปีกตัวละ 2 ครั้ง  ควรหมั่นสังเกตดูไก่เล็ก  และรีบแยกลูกไก่ป่วยออกจากฝูงโดยเร็ว  ส่วนในไก่พันธุ์  หรือไก่ชน  ควรใช้ทิงเจอร์ไอโอดีน  ทาตามตุ่มฝีที่เกิดขึ้นจะช่วยให้ตุ่มฝีหายได้

การรักษา  ไม่มีการรักษาให้ได้ผลโดยตรง   แต่จะลดการอักเสบของตุ่มฝีได้โดยไห้กินยาปฏิชีวนะ  และใช้ทิงเจอร์ทาแผล

3  โรคอหิวาต์เป็ด-ไก่  หรือ บางคนเรียกว่า "โรคห่า" เพราะว่าทำให้ไก่ตายเป็นจำนวนมากและรวดเร็ว เป็นโรคติดต่อร้ายแรงพบได้ในไก่ เป็ด ห่าน ไก่งวง สัตว์ปีกอื่นๆ รวมทั้งนกหลายชนิด ทุกๆ ระดับอายุ แต่สัตว์อายุมากมีอัตราการป่วยและตายสูงกว่าสัตว์อายุน้อย ระบาดได้ทุกฤดูกาล แต่ในช่วงฤดูร้อนจะมีการระบาดรุนแรงมากที่สุด หรือช่วงเปลี่ยนฤดู

อาการ
ชนิดร้ายแรง หรือเฉียบพลัน    เป็ด-ไก่ป่วยและตายกระทันหันโดยไม่แสดงอาการให้เห็น หรืออาจพบไข้สูง      มีน้ำมูก น้ำลายไหลเป็นเมือก หัวตก หน้าและหงอนสีม่วงคล้ำ หายใจลำบากและถี่ เบื่ออาหาร กระหายน้ำจัด ท้องร่วง อุจจาระมีสีเหลือง ขนร่วง ตายภายใน 2 - 3 วัน
ชนิดเรื้อรัง    เกิดจากพวกที่ป่วยแล้วไม่ตาย บางครั้งจะป่วยนานเป็นเดือนๆ มีอาการหงอยซึม พบลักษณะบวม  ที่เหนียง โพรงจมูก ข้อขา ข้อปีก ฝ่าเท้า และบริเวณก้น ตาแฉะ หายใจเสียงดัง หอบ

การป้องกัน        1. ทำความสะอาดภายในเล้าเป็นประจำ
2. ภายในโรงเรือนต้องโปร่ง อากาศถ่ายเทดี เย็นสบาย ไม่อบอ้าว
3. ไม่ควรเลี้ยงเป็ด-ไก่หนาแน่นจนเกินไป
4. มีตาข่ายหรือวัสดุป้องกันตัวนำโรค เช่น นกกระจอก หนู สุนัข แมว ฯ
5. กำจัดแมลงที่เป็นตัวนำโรค เช่น แมลงวัน แมลงสาบ แมลงหวี่ ฯ
6. กรณีเลี้ยงสัตว์ใกล้แหล่งน้ำ ต้องระวังซากเป็ด-ไก่ที่ตายลอยน้ำมา และงดนำน้ำมาใช้ ถ้าจำเป็นต้องใช้ควรฆ่าเชื้อด้วยการต้ม น้ำยาฆ่าเชื้อ
7. กรณีมีเป็ด-ไก่ป่วยและตาย ควรรีบนำซากส่งตรวจ 3 - 5 ตัว ซากที่เหลือนำไปเผา

การรักษา  ให้ยาปฏิชีวนะ หรือ ยาซัลฟา โดยการฉีด หรือละลายน้ำให้กิน ติดต่อกัน  2-3  วัน

4.โรคฝีดาษสุกร เกิดจากสุกรมีแผลจากการกัดของแมลงต่างๆ ทำให้ติดเชื้อแบคที่เรียเกิดเป็นแผล ตุ่มใหญ่รูป4เหลี่ยมตรงกลางดำไหม้ ก็ป้องกันโดยเพิ่มการจัดการการเลี้ยงให้ดีมีมุ้งหรือยาจุดกันแมลง  ตัวที่ป่วยก็รักษาด้วยให้ยาปฎิชีวนะและทำความสะอาดแผลใส่ยาทิงเจอร์ไอโอดีน

นี่แค่เบาะๆครับ ที่อื่นๆอาจจะมีมากกว่านี้เพราะว่าอำเภอเวียงเชียงรุ้งเป็นอำเภอเล็กๆการเกิดของโรคไม่มาก  ขอให้เกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์ทุกคนโชคดีครับ จากใจปศุสัตว์อำเภอเวียงเชียงรุ้ง (ปากหวานเอาใจกำนันผู้ใหญ่บ้าน อิอิอิ..) 

[ครูดอยแช่]

• ขอบคุณค่า ที่เตือนกัน