พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542
การศึกษา หมายความว่า กระบวนการเรียนรู้เพื่อความเจริญงอกงามของบุคคลและสังคมโดยการถ่ายทอดความรู้ การฝึก การอบรม การสืบสานทางวัฒนธรรม การสร้างสรรค์จรรโลงความก้าวหน้าทางวิชาการ การสร้างองค์ความรู้อันเกิดจากการจัดสภาพแวดล้อมสังคม
การเรียนรู้และปัจจัยเกื้อหนุนให้บุคคลเรียนรู้อย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต
การศึกษาขั้นพื้นฐาน หมายความว่า การศึกษาก่อนระดับอุดมศึกษา
การศึกษาตลอดชีวิต หมายความว่า การศึกษาที่เกิดจากการผสมผสานระหว่างการศึกษาในระบบ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย เพื่อให้สามารถพัฒนาคุณภาพชีวิตได้อย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต
สถานศึกษาขั้นพื้นฐาน หมายความว่าสถานศึกษาที่จัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน
มาตรฐานการศึกษา หมายความว่า ข้อกำหนดที่เกี่ยวกับคุณลักษณะ คุณภาพ ที่พึงประสงค์และมาตรฐานที่ต้องการให้เกิดขึ้นในสถานศึกษาทุกแห่ง และเพื่อใช้เป็นหลักการเทียบเคียงสำหรับการส่งเสริมและกำกับดูแล การตรวจสอบ การประเมินผลและการประกันคุณภาพทางการศึกษา
ผู้สอน หมายความว่า ครูและคณาจารย์ ในสถานศึกษาระดับต่าง ๆ
บุคลากรทางการศึกษาหมายความว่า ผู้บริหารสถานศึกษา ผู้บริการทางการศึกษา ร่วมทั้งผู้สนับสนุนการศึกษาซึ่งเป็นผู้ทำหน้าที่ให้บริการ หรือปฏิบัติงานเกี่ยวเนื่องกับการจัดกระบวนการเรียนการสอน การนิเทศ และการบริหารการศึกษาในหน่วยงานการศึกษาต่างๆ
กระทรวง หมายความว่า กระทรวงศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม
หมวด 1 บททั่วไป ความมุ่งหมายและหลักการ
- ความมุ่งหมาย มุ่งพัฒนาคนไทยให้เป็น ที่สมบูรณ์ ทั่งร่างกาย จิตใจ สติปัญญา ความรู้คู่คุณธรรม
- หลักการจัดการศึกษา เป็นการศึกษาตลอดชีวิตสำหรับประชาชน ให้สังคมมีส่วนร่วมในการจัดการศึกษา และพัฒนากระบวนการเรียนรู้ให้เป็นไปอย่างต่อเนื่อง
- การจัดระบบโครงสร้าง และกระบวนการจัดการศึกษา ยึดหลัก 6 ข้อ
1. มีเอกภาพด้านนโยบายแต่หลากหลายการปฏิบัติ
2. กระจายอำนาจสู่เขตพื้นที่การศึกษาสถานศึกษาและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
3. กำหนดมาตรฐานสถานศึกษาการประกันคุณภาพการศึกษาทุกระดับและทุกประเภทการศึกษา
4. ส่งเสริมมาราฐานวิชาชีพครู คณาจารย์ และบุคลากรทางการศึกษา
5. ระดมทรัพยากรจากแหล่งต่าง ๆมาใช้ในการจัดการศึกษา
6. การมีส่วนร่วมของบุคคล ครอบครัว ชุมชน องค์กร ชุมชนองค์การปกครองส่วนท้องถิ่น สถาบันสังคมอื่นๆ
หมวด 2 สิทธิและหน้าที่ทางการศึกษา
- สิทธิและโอกาสทางการศึกษา ได้แก่ การศึกษาขั้นพื้นฐาน 12 ปี และการศึกษาสำหรับผู้พิการ/ ด้อยโอกาส
- สิทธิในการจัดการศึกษา ทุกคนต้องมีส่วนร่วมในการจัดการศึกษาไม่ว่าจะเป็นบุคคล ครอบครัว องค์กรชุมชน องค์กรวิชาชีพ สถาบันทางศาสนา องค์กรเอกชน และสถาบันอื่น ๆ
- ผู้จัดการศึกษามีสิทธิรับประโยชน์จากรัฐ ในด้านการสนับสนุนความรู้ ความสามารถในการอบรมเลี้ยงดู เงินดุดหนุนการจัดการศึกษา และการลดหย่อนยกเว้นภาษี
หมวด 3 ระบบการศึกษา
- การจัดการศึกษา 3 รูปแบบ ( มาตรา 15) ในระบบ นอกระบบ และตามอัธยาศัย
- สถานศึกษาอาจจัดรูปแบบใดรูปแบบหนึ่งหรือทั้ง 3 รูปแบบก็ได มีการเทียบโอนผลการเรียนได้ทั้ง 3 รูปแบบ
- การศึกษาในระบบ มี 2 ระดับ คือ
1. การจัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน รัฐต้องจัดให้ไม่น้อยกว่า 12 ปี อย่างทั่วถึง
มีคุณภาพโดยไม่เก็บค่าใช้จ่าย ( การศึกษาภาคบังคับ 9 ปี คือ อายุย่างเข้าปีที่ 7 ถึงย่างเข้าปีที่ 16)
2. การศึกษาระดับอุดมศึกษา ได้แก่ การศึกษาระดับปริญญาและต่ำกว่า
ปริญญา
หมวด 4 แนวการจัดการศึกษา
ยึดหลัก ตาม มาตรา 22 คือ ผู้เรียนสำคัญที่สุด ผู้เรียนสมารถพัฒนาตามธรรมชาติและเต็มตามศักยภาพ โดยเน้นความสำคัญที่ความรู้ความสามารถ คุณธรรม จริยธรรม กระบวนการเรียนรู้ที่เหมาะสมแต่ละระดับการศึกษา
- สาระการเรียนรู้ เน้นความรู้เกี่ยวกับตนเอง คณิตศาสตร์ และภาษา วิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี ศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม กีฬา ภูมิปัญญาไทย และการประกอบอาชีพ และการดำรงชีวิตอย่างมีความสุข
- การจัดกระบวนการเรียนรู้ ( มาตรา 24 )
1. สอดคล้องความสนใจ ความถนัด และความแตกต่างระหว่างบุคคล
2. ฝึกทักษะกระบวนการคิด การจัดการ การเผชิญสถานการณ์การประยุกต์ใช้ความรู้
3. เรียนรู้จากประสบการณ์จริง ฝึก ปฏิบัติให้ทำได้ คิดเป็น ทำเป็น
รักการอ่านและใฝ่รู้
4. ผสมผสานความรู้อย่างสมดุลปลูกฝังคุณธรรม ค่านิยมคุณลักษณะ
อันพึงประสงค์
5. จัดบรรยากาศ สภาพแวดล้อม สื่อ ที่เอื้อต่อการเรียนรู้
6. เรียนรู้ได้ทุกเวลา ทุกสถานที่ ประสานความร่วมมือ จากทุกฝ่ายเพื่อพัฒนาผู้เรียน ตามศักยภาพ
- การประเมินผู้เรียนพิจารณาจากพัฒนาการของผู้เรียน ความประพฤติ พฤติกรรมการเรียน การร่วมกิจกรรมและการทดสอบ ( มาตรา 26 )
- การจัดทำหลักสูตร คณะกรรมการสถานศึกษาเป็นผู้กำหนดหลักสูตรแกนกลาง สถานศึกษาจัดทำหลักสูตรท้องถิ่น
- การสร้างความร่วมมือ สถานศึกษาร่วมกับบุคคล ครอบครัว ( มาตรา 29 )
- สถานศึกษา พัฒนากระบวนการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพ และส่งเสริมให้ผู้สอนสามารถวิจัย เพื่อพัฒนาการเรียนรู้
หมวด 5 การบริหารและการจัดการศึกษา
- แบ่งเป็น 3 ระดับ คือ ระดับชาติ ระดับเขตพื้นที่ และระดับสถานศึกษา
- ให้กระทรวงกระจายอำนาจการบริหารและการจัดการศึกษาไปยังเขตพื้นที่การศึกษาและสถานศึกษาโดยตรงในด้านวิชาการ งบประมาณ บริหารบุคคล และการบริหารทั่วไป เป็นไปตามกฎกระทรวง
- คณะกรรมการเขตพื้นที่ มีหน้าที่กำกับ ดูแลสถานศึกษา จัดตั้ง ยุบรวมและเลิกสถานศึกษา ประสานส่งเสริมสนับสนุนสถานศึกษาเอกชนในเขตพื้นที่ ประสานส่งเสริมองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ให้สามารถจัดการศึกษา ส่งเสริม สนับสนุนจัดการศึกษาบุคคลและองค์กรต่าง ๆ และกำกับดูแลหน่วยงานศาสนา ศิลปะและวัฒนธรรม
- องค์ประกอบของคณะกรรมการเขตพื้นที่การศึกษา ผู้แทนองค์กรชุมชน องค์กรเอกชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น สมาคมวิชาชีพครู ผู้บริหารสถานศึกษา สมาคมครู ผู้ปกครองและผู้ทรงคุณวุฒิด้านการศึกษา ศาสนา ศิลปะแลวัฒนธรรม
- คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานมีหน้าที่ กำกับ ส่งเสริมและสนับสนุนกิจการของสถานศึกษา
- องค์ประกอบของคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ผู้แทน ผู้ปกครองครู องค์กรชุมชน องค์ปกครองส่วนท้องถิ่น ศิษย์เก่า ผู้ทรงคุณวุฒิและผู้บริหารสถานศึกษา
- การบริการและการจัดการศึกษาขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น มีสิทธิจัดการศึกษาระดับใดระดับหนึ่งหรือทุกระดับ
- การบริหารและจัดการศึกษาเอกชน เน้นความมีอิสระ รัฐกำกับติดตามประเมินคุณภาพและมาตรฐาน สนับสนุนด้านเงินอุดหนุน วิชาการ สิทธิประโยชน์ ลดหย่อนหรือยกเว้นภาษีจัดการศึกษาได้ทุกระดับทุกประเภท
หมวด 6 มาตรฐานและการประกันคุณภาพการศึกษา
ระบบการประกันคุณภาพการศึกษา แบ่งเป็น ระบบประกันคุณภาพภายใน และระบบประกันคุณภาพภายนอก
ระบบประกันคุณภาพภายใน หน่วยงานที่รับผิดชอบ คือหน่วยงานต้นสังกัดมีหน้าที่ส่งเสริมสนับสนุน และสถานศึกษามีหน้าที่ระบบประกันภายใน โดยขอรับการประเมินจาก สมศ. และจัดทำรายงานประจำปีเสนอหน่วยงานต้นสังกัดและสาธารณชน
ระบบประกันคุณภาพภายนอก หน่วยงานที่รับผิดชอบคือ สมศ. จะประกันสถานศึกษาทุกๆ 5 ปีโดยกำหนดเกณฑ์และวิธีการประเมิน แจ้งผลต่อสถานศึกษาและรางานหน่วยงานต้นสังกัดสาธารณชน
หมวด 7 ครู คณาจารย์ และบุคลากรทางการศึกษา
ครู คณาจารย์ และบุคลากรทางการศึกษา มีคุณภาพ มีมาตรฐาน เป็นวิชาชีพชั้นสูง
- มีระบบกระบวนการผลิตการพัฒนา
- องค์กรวิชาชีพ มีมาตรฐาน ใบอนุญาต การกำกับดูแล และมีการพัฒนา
- องค์กรกลางมีการบริหารบุคคลมีการกระจายอำนาจ
- มีการจัดสวัสดิการด้านเงินเดือน ค่าตอบแทน สวัสดิการ สิทธิประโยชน์ที่เกื้อกูล
- มีกองทุนพัฒนาและกองทุนส่งเสริม
หมวด 8 ทรัพยากรและการลงทุนเพื่อการศึกษา
1. ระดมทรัพยากรทั้งภาครัฐและเอกชน
2. รายได้สถานศึกษาไม่ต้องส่งคืนคลัง
3. รัฐจัดงบประมาณให้การศึกษาในฐานะสำคัญสูงสุดต่อการพัฒนาที่ยังยืนของประเทศ
- เงินอุดหนุนทั่วไปรายบุคคล
- กองทุนกู้ยืมผู้เรียนยากจน
- จัดเป็นพิเศษให้ผู้พิการ ด้อยโอกาส และผู้มีความสามารถพิเศษ
- คำนึงถึงคุณภาพและความเสมอภาค
- จัดงบอุดหนุนทั่วไปให้สถานศึกษา อุดมศึกษาที่เป็นนิติบุคคล
- กองทุนกู้ยืมสถานศึกษาเอกชน
- กองทุนพัฒนาการศึกษาของรัฐและเอกชน
4. จัดเงินอุดหนุนให้บุคคลและองค์กรที่จัดการศึกษา
5. มีระบบตรวจสอบติดตามประเมินการใช้งบประมาณ
หมวด 9 เทคโนโลยีเพื่อการศึกษา
- รัฐจัดสรรคลื่นความถี่ สื่อตัวนำ โครงสร้างพื้นฐาน
- ส่งเสริม สนับสนุน การผลิตและพัฒนาแบบเรียน สื่อและเทคโนโลยีให้แข่งขัน
อย่างเสรี
- การพัฒนาบุคลากรผู้ผลิตและผู้ใช้
- ผู้เรียนมีสิทธิได้รับการพัฒนาการใช้เทคโนโลยีเพื่อการศึกษาอย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต
- รัฐต้องส่งเสริมการวิจัยและพัฒนาการผลิตและการพัฒนาเทคโนโลยี
- จัดตั้งกองทุนพัฒนาเทคโนโลยีการศึกษา
- มีหน่วยงานกลางดูแลและรับผิดชอบ
อ่านแล้วค่ะ ขอบคุณมาก
ดีใจจัง จะหาความรู้เพิ่มเติมมาให้อีกนะจ๊ะ