ความเป็นผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารการศึกษา

ผู้บริหารโรงเรียนเปรียบเสมือนวาทยากร

ความเป็นผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารการศึกษา

 

ประชุม  โพธิกุล

 

ผู้บริหารโรงเรียนเปรียบเสมือนวาทยกรจะต้องคอยควบคุมวงและสั่งการว่า เครื่องดนตรีแต่ละชนิดจะเริ่มเล่นเมื่อใด จะต้องเล่นไปในทิศทางใดเพื่อให้เกิดเสียงเพลงที่มีความไพเราะ ในโรงเรียนผู้อำนวยการหรือผู้บริหารก็เปรียบเสมือนวาทยกร ต้องบริหาร จัดการภายในโรงเรียนและส่งมอบคุณภาพการศึกษาแก่เยาวชน ผู้บริหารมีหน้าที่เป็น ผู้นำ ในหลาย ๆ ด้านทั้งเป็นผู้บริหารโรงเรียน นิเทศ ผู้ดูแลทางด้านการเงิน ผู้เจรจาต่อรอง เป็นที่ปรึกษา และรวมถึงการเป็นครูของครู โดยสรุป คือ พวกเขาเป็นผู้นำโรงเรียน

ผู้บริหารมีหลายหน้าที่ที่จะต้องทำ ดังนั้น ผู้บริหารจะต้องเตรียมพร้อมในการทำงานด้านต่าง ๆ การทำหน้าที่เป็นผู้บริหารนั้นต้องใช้ทั้งความสามารถและความตั้งใจ จริง โดยมีความคาดหวังไว้ว่าผู้บริหารจะต้องเป็นผู้ที่ตัดสินใจในเรื่องต่าง ๆ เป็นแบบอย่าง ที่ดี ผู้บริหารต้องสามารถนำโรงเรียนไปสู่ความเป็นเลิศ ผู้บริหารตระหนักดีว่าหน้าที่ของพวกเขามีความยาก เพราะไม่ใช่เพียงแค่เป็นผู้นำของครูและบุคลากรเท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงนักเรียนด้วยเช่นกัน หน้าที่นี้อาจยากแต่คุณก็ต้องทำ คุณได้รับเลือกให้ทำหน้าที่นี้ เชื่อมั่นว่าคุณมีความสามารถที่จะทำหน้าที่นี้ให้สำเร็จได้ การเป็นผู้บริหารในโรงเรียนนั้น เ หมือนกับการเป็นกัปตันของเรือที่กำลังแล่นอยู่ท่ามกลางน้ำเชี่ยว บทเรียนนี้จะช่วยสามารถ ทำหน้าที่ของการบริหารได้อย่างดี เป็นผู้นำทางด้านวิชาการที่ดีที่สุดสำหรับโรงเรียนของคุณ

Module  นี้เป็น Module แรกในหลักสูตรการเรียนรู้แบบยืดหยุ่นเพื่อเป็นผู้นำทางด้านวิชาการของผู้บริหารโรงเรียนและผู้นำด้านวิชาการของ Learntech EXCELLS หลักสูตรนี้มีทั้งหมด 17 Modules ที่ออกแบบมาเพื่อพัฒนาและส่งเสริมศักยภาพที่จำเป็นของผู้บริหารโรงเรียน โดยมีหัวข้อดังต่อไปนี้

1.  การเน้นถึงบทบาทของการเป็นผู้นำทางด้านวิชาการและหน้าที่ของการเป็นผู้บริหารโรงเรียน

2.  การนำหลักสูตรไปใช้อย่างมีประสิทธิภาพ

3.  การสร้างแบบประเมินสมรรถนะก่อนเรียน

4.  การมุ่งเน้นที่จุดประสงค์การเรียนรู้

2

 

1. การจัดเตรียม แก้ไข และประเมินแผนการเรียนการสอน
2. การจัดกระบวนการเรียนการสอนให้เข้าใจง่ายขึ้น
3. การจัดการเพื่อพัฒนาสื่อการเรียนการสอน
4. การจัดการด้านการบูรณาการเรื่องพหุปัญญาและทักษะการคิดขั้นสูง
5. การสนับสนุนการใช้เทคโนโลยีสำหรับวัตถุประสงค์ทางด้านวิชาการ
6. การประเมินผลการปฏิบัติงานของผู้เรียน
7. การวางแผน การนิเทศเพื่อการพัฒนา
8. การวางแผน การนิเทศเพื่อพัฒนาศักยภาพ
9. การวางแผน การนิเทศแบบคลินิก
10. การประชุมหลังการนิเทศ
11. การให้คะแนนการปฏิบัติงานครู
12. การนำเข้าสู่นวัตกรรมทางด้านวิชาการ
13. การเตรียมแผนการนิเทศการสอน-ส่วนที่ 1
14. การเตรียมแผนการนิเทศ-ส่วนที่ 2

ทั้ง 14 หัวข้อเป็นเรื่องของการรวมหน้าที่ต่าง ๆ ของผู้บริหารโรงเรียน 

โดยหน้าที่เหล่านี้จะเน้นที่ความสำคัญของผู้บริหารในด้านการเป็นผู้นำด้านวิชาการและการวางหลักสูตร ซึ่งเป็นหน้าที่ที่ต้องทำและต้องทำให้ได้ดี เพื่อให้โรงเรียนของคุณได้บรรลุถึงเป้าหมายในการให้การศึกษาด้วยวิธีที่ดีที่สุด

ผู้นำทางด้านวิชาการ หมายถึง ความสามารถในการเป็นผู้นำเพื่อให้บรรลุเป้าหมายของโรงเรียน เป้าหมายแรกของโรงเรียน คือ การสอนหรือการจัดการเรียนการสอน คุณภาพของการเรียนการสอนในโรงเรียนของคุณจะแสดงถึงความสามารถของคุณในการจัดการด้านวิชาการ เพื่อให้การเรียนการสอนมีคุณภาพและมีประสิทธิภาพ คุณต้อง เน้นถึงการปฏิบัติภาระงานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับทางด้านวิชาการให้บรรลุเป้าหมายที่ตั้งไว้ ซึ่งหมายความถึง การพัฒนาหลักสูตรการประเมินผล และการนิเทศ และการสนับสนุนด้านนวัตกรรมการเรียนรู้ และสิ่งนี้จะช่วยอธิบายว่าทำไมแต่ละ Module จึงเน้นในหัวข้อหรือทักษะที่แตกต่างกัน ซึ่งผู้บริหารโรงเรียน เช่น คุณจำเป็นต้องได้รับการพัฒนาเพื่อให้เป็นผู้นำทางด้านวิชาการได้อย่างมีประสิทธิภาพ

3

 

การศึกษามีบทบาทสำคัญมากกับเด็กในปัจจุบัน โดยมีการปลูกฝังกันมาใน หลาย ๆ ประเทศว่า ประชาชนที่มีการศึกษาจำเป็นอย่างยิ่งต่อการพัฒนาประเทศ เรามีความเชื่อที่เหมือนกันว่า การศึกษาเป็นส่วนประกอบสำคัญของการมีคุณภาพชีวิตที่ดี การเป็นผู้มีการศึกษาไม่ได้ช่วยเพียงแค่ทำให้เราได้รับโอกาสที่ดีในชีวิตเท่านั้น แต่ยังหมาย รวมถึงการมีชีวิตที่สมบูรณ์ด้วย จอหน์  ดิวอี้ นักปรัชญาการศึกษาในช่วงต้นศตวรรษ    ที่ 19 ได้นำเสนอมุมมองของเขาไว้ว่า “เป็นบุคคลที่สามารถคาดหวังกับชีวิตได้มาก” (Ferris, 1966) หรือบางทีอาจไม่มีสังคมใดในโลกที่ไม่เห็นคุณค่าของปัญญาและความรู้ การถ่ายทอดความรู้ และปัญญาจากรุ่นสู่รุ่นเป็นความพยายามที่สำคัญและมีคุณค่ามาก ความสำคัญของโรงเรียนไม่ใช่แค่สถานที่ให้ความรู้เท่านั้น แต่ยังช่วยให้เด็กสามารถเพิ่มพูน ความรู้ได้ด้วยตนเอง ครูสามารถวางโครงสร้างของอนาคตได้โดยการสร้างแรงจูงภายในให้กับ นักเรียนและในฐานะที่คุณเป็นผู้บริหารโรงเรียน คุณมีโอกาสและมีอำนาจเพียงพอที่จะชักนำครู และนักเรียนไปสู่การให้การศึกษาที่มีคุณภาพได้สิ่งนี้เป็นเป้าประสงค์หลักของสถาบันการศึกษาทุกแห่ง

ผู้บริหารการศึกษาตระหนักถึงหน้าที่สำคัญในการกำหนดรูปแบบการเรียนการสอนของโรงเรียนเคยมีคนกล่าวว่า “ไม่ว่าผู้บริหารจะไปในทิศทางใดโรงเรียนก็จะไปในทิศทางนั้น” หน้าที่ของผู้บริหาร คือ การเป็นผู้บริหารโรงเรียนที่สามารถสร้างแรงจูงภายในต่อผู้อื่น และเมื่อคุณได้ใช้โอกาสที่มีอยู่ไปพร้อมกับความรู้ ความสามารถของคุณ สิ่งนี้จะช่วยให้เกิดการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพและช่วยวางโครงสร้างอนาคตของประเทศของคุณได้

หน้าที่ของผู้บริหารโรงเรียนเป็นหน้าที่ที่มีความคาดหวังสูง ดังนั้นจึงมีหลายกลุ่มหลายบุคคลตั้งความหวังไว้ว่า ผู้บริหารจะต้องทำสิ่งต่าง ๆ ที่ต้องการให้สำเร็จ Marsh (1992) ได้สรุปไว้ว่า กลุ่มแต่ละกลุ่มจะมีความหวังเกี่ยวกับผู้บริหารโรงเรียนแตกต่างกัน

-  ผู้ปกครองและสมาชิกในชุมชน คาดหวังถึงคนที่มีจิตใจเพื่อสาธารณะและมีความเป็นผู้นำสูง พวกเขาคาดหวังถึงคนที่เปิดกว้างรับฟังความคิดเห็นของคนอื่น และเข้าถึงได้ง่าย

 

4

 

-  ครู คาดหวังว่าผู้บริหารโรงเรียนควรเป็นผู้นำทางด้านวิชาการและเป็นผู้สนับสนุนกับการใช้หลักสูตรการเรียนรู้ใหม่ ๆ ผู้บริหารโรงเรียนในความคาดหวังของครู จะต้องเป็นผู้ที่มีวิสัยทัศน์และกระตือรือร้น

-  นักเรียนคาดหวังถึงผู้บริหารโรงเรียนที่มีจิตใจดี พวกเขาคาดหวังคนที่เป็นผู้ตัดสินเรื่องราวต่าง ๆ อย่างยุติธรรม ปฏิบัติตามกฎของโรงเรียน รวมไปถึงการตัดสินลงโทษ นอกเหนือจากที่กล่าวมาแล้ว พวกเขาคาดหวังถึงต้นแบบที่จะมาเป็นแรงบันดาลใจให้พวกเขา

-  ข้าราชการและผู้บริหารกระทรวง คาดหวังว่าผู้บริหารโรงเรียนจะต้องเป็นผู้ที่มีความคิด เชื่อถือได้ และมีประสิทธิภาพ และสามารถปรับเปลี่ยนหรือควบคุมตรวจสอบนโยบายต่าง ๆ โดยไม่ให้ประโยชน์แก่ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งหรือรับฟังมาจากคนกลุ่มเดียว

หลายกลุ่มให้ความสำคัญกับธุรกิจศึกษามีบางกลุ่มคนมองว่าโรงเรียนเอกชนจัดตั้งขึ้นเป็นธุรกิจนั้นอาจเป็นเรื่องจริง เพื่อให้โรงเรียนอยู่รอดได้ทางโรงเรียนจะต้องหาเงินให้ได้มากเพียงพอ เพื่อนำมาจ่ายเป็นเงินเดือนครู และใช้จ่ายในด้านอื่น ๆ ของโรงเรียนไม่ว่าจะได้จากการสนับสนุนของทางภาครัฐ หรือจากแหล่งเงินทุนอื่น ถ้าไม่มีทุน ทางโรงเรียนอาจต้องปิดตัวลง ด้วยเหตุผลนี้ทำให้ผู้บริหารโรงเรียนต้องมีหน้าที่เหมือนกับผู้บริหารในด้านการทำธุรกิจ หน้าที่หลักของโรงเรียน คือ การบริหารโรงเรียนให้บรรลุเป้าหมาย และมีส่วนที่ทางโรงเรียนจะต้องให้ความสนใจ ผู้บริหารเปรียบ เสมือน CEO ที่ต้องทำให้ธุรกิจของตัวเองประสบความสำเร็จ ผู้บริหารโรงเรียนก็เช่นเดียวกัน ผู้บริหารโรงเรียนจะต้องคิดถึงหลาย ๆ ด้านทั้งในเรื่องการเงิน บุคคล คุณภาพของการให้บริการ ชื่อเสียงของโรงเรียน หรือแม้แต่การทำให้ผู้ปกครองและนักเรียนเกิดความเชื่อมั่นในโรงเรียนและสิ่งที่จะช่วยให้เกิดสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้คือความเป็นผู้นำทางด้านวิชาการที่ผู้บริหารควรต้องมี

 

ผู้นำทางวิชาการ

ผู้นำ คือ การนำกลุ่มหรือสถาบันไปสู่เป้าประสงค์ที่ชัดเจนในอีกกรณีหนึ่ง ผู้นำทางด้านวิชาการเป็นเรื่องเฉพาะสำหรับผู้บริหารโรงเรียนโดยจะหมายถึงสิ่งที่

5

 

ผู้บริหารโรงเรียนต้องทำเพื่อพัฒนาการเรียนการสอนในโรงเรียน โดยจะเน้นการเรียนรู้ และ การสนับสนุนการเรียนรู้ นั่นคือเหตุผลว่าทำไมผู้นำทางด้านวิชาการจึงสามารถเรียกว่าผู้นำด้านการเรียนรู้ ผู้นำทางด้านวิชาการจะนำเสนอทิศทางและสนับสนุนโปรแกรมการเรียนการสอนของทางโรงเรียน โดยทำหน้าที่เป็นตัวเชื่อมที่ทำให้ทุกอย่างดำเนินไปในทิศทางที่ต้องการได้อย่างดี มีการฝึกฝนผู้นำทางด้านวิชาการ โดยผู้บริหารโรงเรียนที่มีความเข้าใจเป็นอย่างดีเกี่ยวกับเป้าหมายของโรงเรียน และมั่นใจว่าทุกคนในโรงเรียนจะได้รับผลประโยชน์จากการบรรลุจุดประสงค์เหล่านั้น ผู้นำทางด้านวิชาการมีความคาดหวัง ว่าจะพัฒนาทางด้านวิชาการเพื่อให้บรรลุเป้าหมายด้านคุณภาพการศึกษา เพื่อให้บรรลุเป้าหมาย ผู้นำทางด้านวิชาการต้องมั่นใจว่านโยบาย การฝึกฝน หรือสื่อต่าง ๆ ที่มีอยู่จะช่วยนำไปสู่เป้าหมายได้ โดยสรุปคือ โรงเรียนจะประสบความสำเร็จได้ เมื่อผู้บริหารได้ฝึกฝนเพื่อเป็นผู้นำทางด้านวิชาการ

นักวิจัยหลายคนได้ศึกษาเกี่ยวกับตัวชี้วัดของการเป็นผู้นำทางด้านวิชาการ การเป็นผู้นำทางด้านวิชาการต้องการคุณลักษณะ และทักษะต่าง ๆ มากมายเพื่อช่วยในการพัฒนาการทำงานทั้งหมดในด้านการให้การศึกษาที่มีคุณภาพ Trespeces (200) ยืนยันว่า เราจะพบลักษณะของการเป็นผู้นำทางด้านวิชาการ เมื่อสังเกตเห็นคุณลักษณะดังต่อไปนี้

1.ไม่ค่อยพบเห็นผู้บริหารโรงเรียนที่ห้องทำงาน

2.มีการปรับเปลี่ยนและตรวจสอบหลักสูตรการเรียนการสอน โดย

กรรมการที่มีผู้บริหารโรงเรียนเป็นประธาน

  3 .มีการประชุมกับบุคลากรในโรงเรียนอย่างสม่ำเสมอ โดยมีเป้าหมายที่

จะเน้นถึงปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นระหว่างการปรับเปลี่ยนหลักสูตร

  4.บุคลากรในโรงเรียนช่วยกันวางแผนการดำเนินงานของโรงเรียน โดย

มีผู้บริหารโรงเรียนคอยควบคุม

    5.มีเอกสารและอุปกรณ์สำหรับการเรียนการสอนที่ครูเห็นว่ามีประโยชน์ 

นอกเหนือจากลักษณะที่กล่าวไว้ข้างต้นแล้ว ยังมีตัวชี้วัดอื่น ๆ สำหรับ การเป็นผู้นำทางด้านวิชาการ ดังรายการทางด้านล่างนี้

 

6

 

• พันธกิจและวิสัยทัศน์ของโรงเรียนมีความชัดเจน
• หลักสูตรและแผนการเรียนการสอนตรงกับเป้าประสงค์ของโรงเรียน
• มีการตรวจสอบและปรับเปลี่ยนแผนการเรียนการสอน
• มีการตรวจสอบและควบคุมแผนการเรียนการสอนให้เข้าถึงความ

ต้องการ

• มีการสังเกตการสอนของครูและให้ข้อมูลป้อนกลับ
• มีแหล่งข้อมูลเพิ่มเติมที่เข้าถึงได้
• มีการเน้นถึงการพัฒนาความต้องการของครู
• มีการตัดสินใจในเรื่องต่าง ๆ จากข้อมูลที่มีอยู่
• มีการวางแผนโดยตระหนักถึงความแตกต่างของแต่ละบุคคล
• มีการให้คำปรึกษาทางด้านวิชาการ
• มีกิจกรรมที่ส่งผลต่อผลสัมฤทธิ์ของนักเรียน
• บุคลากรในโรงเรียนสามารถฝึกฝนให้เกิดการจัดการชั้นเรียนได้อย่าง

มีประสิทธิภาพ

• มีการนำรูปแบบบริหารงานอย่างหลากหลายมาใช้
• เพิ่มโอกาสการเรียนรู้ในด้านต่าง ๆ ให้กับนักเรียน
• บรรยากาศภายในโรงเรียน

 

อ้างถึง Chapman (2002) มีความคาดหวังว่าผู้บริหารจะทำงานได้สัมฤทธิ์ผล 

ตามลักษณะของโรงเรียนที่มีคุณภาพ คุณลักษณะบางส่วนของโรงเรียนในฝัน

• มีการออกแบบวิธีการสอนเพื่อกระตุ้นให้เกิดการคิดอย่างอิสระ
• ครูต้องมีความสามารถมีแรงจูงใจและได้รับการฝึกฝนอบรมอย่างดี
• มีการออกแบบหลักสูตรได้อย่างเหมาะสม
• มีอุปกรณ์สำหรับการเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพโดยต้องมีหนังสือ 

เพียงพอ

• มีบรรยากาศที่เหมาะสำหรับการเรียนรู้

7

 

• มีระบบการประเมินผลที่เที่ยงตรงและเชื่อถือได้
• มีผู้นำที่มีประสิทธิภาพ โดยรวมไปถึงการนิเทศการสอน
• มีเวลาสำหรับการสอนอย่างเพียงพอ
• มีสถานะการเงินที่มั่นคง
• มีโครงสร้างการจัดการและการสนับสนุนที่มีประสิทธิภาพ เพื่อการ

บรรจุ การเป็นโรงเรียนในฝันต้องใช้ความสามารถหลายด้านมีขั้นตอนจำเป็น เพื่อให้บรรลุความท้าทายในด้านการเป็นผู้นำทางด้านวิชาการ มีความจำเป็นต้องปรับเปลี่ยนบทบาทการบริหารโรงเรียน

วิธีการอื่น ๆ ของ Cumming 1997 ใน Chapman, D & Adams, D. 2002 

เพื่อให้บรรลุการเป็นโรงเรียนในฝัน

1.เปลี่ยนช่วงการควบคุมและชั่วโมงการสอนของผู้บริหารโรงเรียน

2.สร้างความสัมพันธ์ โดยการสร้างเครือข่ายความสัมพันธ์กับโรงเรียน

ชุมชน

  3.ฝึกอบรมผู้บริหารเพื่อหาแนวคิดที่เหมาะสม

  4.มีเวลาเพียงพอในการทำงาน

 5.รวบรวมแหล่งความรู้ในชุมชน พัฒนาความสัมพันธ์ระหว่างโรงเรียนและชุมชน และนำความรู้ที่มีในชุมชนมาทำให้เกิดการฝึกฝนรายการทั้งหมดไม่ได้เป็นกฎตายตัว สิ่งที่คุณจะต้องทำเพื่อให้บรรลุถึงความเป็นผู้นำทางด้านวิชาการจะปรับเปลี่ยนตามเงื่อนไขของชุมชน ให้นำ EQ. มาใช้และมองในมุมที่สร้างสรรค์ถ้าคุณทำเช่นนี้อยู่แล้ว คุณอาจกำลังจะบรรลุเป้าประสงค์ทางด้านวิชาการของโรงเรียน ผ่านการฝึกฝนการเป็นผู้นำทางด้านวิชาการ

สิ่งที่ต้องจดจำ คือ ประเทศที่มีการให้การศึกษาที่ดีกับเด็กจะมีความเป็นไปได้มากที่จะประสบความสำเร็จทางเศรษฐกิจ ผู้บริหารโรงเรียน มีหน้าที่รับผิดชอบ มากมาย บุคคลแต่ละกลุ่มก็คาดหวังสิ่งที่แตกต่างกันไปจากผู้บริหารสถานศึกษา แต่อย่างไรก็ตาม ความคาดหวังที่มีร่วมกัน คือ ผู้บริหารโรงเรียนจะต้องมีความเป็นผู้นำหน้าที่หลั กของโรงเรียน คือ การให้การศึกษาที่มีคุณภาพผู้บริหารโรงเรียนก็เหมือนกับผู้บริหารบริษัทเอกชน คือ จะต้องตระหนักถึงความต้องการในหลาย ๆ เรื่อง

8

 

ความเป็นผู้นำ คือ การนำกลุ่มหรือสถาบันให้บรรลุเป้าประสงค์ที่ตั้งไว้ใน อีกทางหนึ่ง ความเป็นผู้นำทางด้านวิชาการเป็นหน้าที่เฉพาะสำหรับผู้บริหารโรงเรียน โดยจะเกี่ยวข้องทุกเรื่องที่ผู้บริหารโรงเรียนดำเนินการ เพื่อพัฒนาการเรียนการสอนในโรงเรียน ผู้นำทางด้านวิชาการอาจเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า ผู้นำทางด้านการเรียนรู้ ผู้นำทางด้าน วิชาการจะมีลักษณะเฉพาะ โดยเป็นผู้จัดเตรียมแหล่งข้อมูล แนะแนวการสอนเป็นผู้ที่สื่อสาร ได้อย่างมีประสิทธิภาพและพบเห็นได้บ่อย การเป็นผู้นำทางด้านวิชาการสามารถแสดงออก ให้เห็นได้ในหลาย ๆ วิธี มีเรื่องราวท้าทายสำหรับผู้นำทางด้านวิชาการในเอเชียตะวันออก เฉียงใต้ ประเทศต่าง ๆ เช่น ฟิลิปปินส์ ลาว กัมพูชา และเวียดนาม จะพบปัญหาสำหรับประเทศที่กำลังพัฒนา คือ การขาดแหล่งข้อมูลต่าง ๆ สิ่งนี้เป็นข้อจำกัดสำหรับการทำหน้าที่เป็นผู้นำทางด้านวิชาการของผู้บริหาร

 

 

 

*****************