สิบเอกศุภชัย เดชโคบุตร

อบรมเชิงปฏิบัติการ ทีมตอบโต้ภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุขและภัยสุขภาพระดับอำเภอ

ภาวะฉุกเฉิน(Emergency) คือเหตุการณ์ที่ต้องรีบแก้ไขอย่างเฉียบพลันโดยไม่คาดการณ์ไว้ เป็นภัยต่อความมั่นคง ความปลอดภัยต่อสังคม ชีวิต ทรัพย์สิน

ภัยพิบัติ(Disaster) คือ เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นโดยธรรมชาติ หรือมนุษย์เป็นผู้ก่อให้เกิด มักเกิดขึ้นทันทีครั้งเดียว หรือต่อเนื่อง ส่งผลให้ชุมชนที่ได้รับผลกระทบรุนแรงต้องตอบโต้ด้วยมาตรการที่เกินขีดความสามารถของชุมชนอย่างเฉียบพลัน

ภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข คือ เหตุการณ์ที่เกิดโรคและภัยคุกคามสุขภาพ มีเกณฑ์อย่างน้อย 2 ใน 4 ประการ

                1.ทำให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพที่มีความรุนแรง

                2. เป็นเหตุการณ์ที่ผิดปกติ หรือไม่เคยพบมาก่อน

                3. มีโอกาสที่จะแพร่ไปสู่พื้นที่อื่น

                4. ต้องจำกัดการเคลื่อนที่ของคนหรือสินค้า

เป้าประสงค์

l      เตรียมความพร้อมองค์ความรู้เรื่องการเฝ้าระวังเหตุการณ์ฉุกเฉิน

l      ประเมินและจัดการความเสี่ยง

l      เตรียมความพร้อมรับสถานการณ์ภัยพิบัติที่อาจเกิดขึ้น

l      การประเมินสถานการณ์และการตอบโต้เหตุการณ์ฉุกเฉินอย่างฉับพลัน

l      อธิบายหลักการสอบสวนทางระบาดวิทยา

l      การจัดการระบบข้อมูล

ประเภทภัยพิบัติ

l      ด้านกายภาพ : การบาดเจ็บ : อุบัติเหตุทางหลวง เครื่องบินตก    ตึกถล่ม พายุไต้ฝุ่น แผ่นดินไหว น้ำท่วม ดินถล่ม ฯลฯ

l      ด้านวัตถุอันตรายรั่วไหล : สารเคมี รังสี : Methyl isocyanate in India,1984

l      ด้านชีวภาพ : การระบาดของโรคติดต่ออันตราย : อหิวาตกโรค, กาฬโรค,ไข้หวัดนก,SARS

l      ด้านสังคม : การจลาจล การก่อการร้าย สงคราม

ภาวะวิกฤติ (Crisis)

l      สถานการณ์หรือเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น จำเป็นต้องใช้กระบวนการตัดสินใจเพื่อกระทำอย่างใดอย่างหนึ่ง

l      เหตุการณ์หรือเรื่องราวที่ผิดปกติ ก่อให้เกิดผลกระทบอย่างร้ายแรงต่อบุคคล ชุมชน สังคม

l      สถานการณ์ที่มีคุณลักษณะของความฉุกเฉินมีผลกระทบทั้งร่างกาย และจิตใจ จำเป็นต้องมีการปฏิบัติการอย่างฉับพลันทันที

ประเภทภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข

l      อาวุธทางชีวภาพ : แอนแทรกซ์ ไข้ทรพิษ

l      ภาวะฉุกเฉินจากสารเคมี : Chlorine sarine

l      ภาวะฉุกเฉินจากรังสี : ก่อการร้าย

l      อุบัติเหตุกลุ่มชน : ระเบิด การบาดเจ็บ

l      ภัยจากธรรมชาติและภาวะอากาศเลวร้าย : วาตภัย อุทกภัย ฯลฯ

l      การระบาดของโรคที่พบบ่อยในพื้นที่ และอุบัติการณ์ของโรคที่สำคัญ : อาหารเป็นพิษ ไข้เลือดออก เลปโตสไปโรซิส

ผลกระทบของภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข

l      มีการป่วย การตายเพิ่ม

l      ผลกระทบต่อสุขภาพจิต

l      ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม

l      การสัมผัสสารพิษ สารเคมี รังสี

l      การทำลายระบบบริการพื้นฐานที่สำคัญต่อชีวิต

l      การทำลายระบบบริการและผู้ให้บริการพื้นฐานต่างๆ

l      การอพยพย้ายที่อยู่ของประชากร

l      การล่มสลายของระบบสังคม

l      การสูญเสียระบบข้อมูลข่าวสาร

l      ผู้ให้บริการทางการแพทย์และสาธารณสุข

การตอบโต้ภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข(Public health Emergency response)

l      การดำเนินการต่างๆเพื่อหยุดภาวะฉุกเฉิน/สถานการณ์รุนแรงให้กลับสู่ภาวะปกติในระยะสั้นที่สุด

l      ด้วยมาตรการที่มีความพร้อมไว้รับมืออย่างมีประสิทธิผลสูงสุด

l      การป้องกัน ควบคุม ยับยั้งไม่ให้โรคและภัยสุขภาพแพร่กระจายออกไปในวงกว้าง

วงจรการจัดการภาวะฉุกเฉิน มี 4 ระยะ

l      ระยะบรรเทาภัย (Mitigation)

l      ระยะเตรียมความพร้อม (Preparedness)

l      ระยะตอบโต้เหตุการณ์ฉุกเฉิน (Response)

l      ระยะฟื้นฟูบูรณะ (Recovery)

ระบบบัญชาการเหตุฉุกเฉิน (Incident Command System-ICS)

   ระบบจัดการตอบโต้เหตุการณ์ฉุกเฉินอย่างเป็นระบบ ที่มีความยืดหยุ่น สามารถปรับขยายให้เหมาะสมกับเหตุการณ์ได้ มีประเด็นสำคัญที่ต้องคำนึงถึงในระบบ ICS ( 4 C ) คือ

l      การวางระบบบัญชาการและสั่งการที่ชัดเจน(Command)

l      การประสานงานกับหน่วยงานต่างๆ(Coordination)

l      การสร้างความร่วมมือระหว่างหน่วยงานที่ให้ความช่วยเหลือให้เกิดการผนึกกำลัง(Cooperation)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

โครงสร้างระบบบัญชาการเหตุฉุกเฉิน (ICS)

Incident

Commander

Command

Staff

Operation

Logistics

Administration/

Finance

Planning

[โรงพยาบาลห้วยแถลง]

แล้วหน่วยงานโรงพยาบาลและสาธารณสุขต้องทำอะไรบ้าง อยากให้สรุปในเชิงปฏิบัติมากกว่าวิชาการ