2.การจัดการความรู้ เรื่อง การประกันคุณภาพการศึกษา
หลักการและแนวคิด
2.1 คำศัพท์และความหมาย
การประกันคุณภาพ (Quality Assurance: QA) หมายถึง กิจกรรมต่าง ๆ ซึ่งได้รับการวางแผนและจัดระบบแล้วในกระบวนการบริหารคุณภาพ ที่ช่วยสร้างความมั่นใจว่าจะได้คุณภาพตามที่กำหนดไว้(Harrington and Mathers, 1991:22)
การประกันคุณภาพการศึกษา หมายถึงการดำเนินการตามมาตรการ หรือระบบที่สร้างความมั่นใจ พึงพอใจประทับใจ ต่อสังคมว่าสถานศึกษาที่ได้รับการรับรองมาตรฐาน สามารถจัดการศึกษาอย่างมีคุณภาพ ผู้จบการศึกษามีคุณภาพตามมาตรฐานที่กำหนดไว้ (กรมสามัญศึกษา,2540 : 3 และ สมศักดิ์ สินธุระเวชญ์, 2540 : 1)
การประเมินคุณภาพภายนอก คือ การประเมินคุณภาพการจัดการศึกษา การติดตาม การตรวจสอบคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา โดยผู้ประเมินภายนอกที่ได้รับการรับรองจากสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา โดยผู้ประเมินภายนอกที่ได้รับการรับรองจากสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา(องค์การมหาชน) หรือ สมศ. เพื่อมุ่งให้มีคุณภาพดียิ่งขึ้น ผู้ประเมินภายนอกหรือคุณหมอโรงเรียนมีความเป็นอิสระ และเป็นกลาง ไม่มีผลประโยชน์ขัดแย้งกับการประเมินคุณภาพภายนอกจะนำไปสู่การเข้าถึงคุณภาพการศึกษาด้วยความเป็นกลาง เพื่อสร้างสรรค์พัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาอย่างแท้จริง
การจัดการความรู้ (Knowledge Management : KM) หมายถึง การรวบรวมองค์ความรู้ที่มีอยู่ในองค์กร ซึ่งกระจัดกระจายอยู่ในตัวบุคคลหรือเอกสาร มาพัฒนาให้เป็นระบบ เพื่อให้ทุกคนในองค์กรสามารถเข้าถึงความรู้ และพัฒนาตนเองให้เป็นผู้รู้ รวมทั้งปฏิบัติงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ อันจะส่งผลให้องค์กรมีความสามารถในเชิงแข่งขันสูงสุด โดยที่ความรู้มี 2 ประเภท คือ
- ความรู้ที่ฝังอยู่ในคน (Tacit Knowledge) เป็นความรู้ที่ได้จากประสบการณ์ พรสวรรค์หรือสัญชาตญาณของแต่ละบุคคลในการทำความเข้าใจในสิ่งต่างๆ เป็นความรู้ที่ไม่สามารถถ่ายทอดออกมาเป็นคำพูดหรือลายลักษณ์อักษรได้โดยง่าย เช่น ทักษะในการทำงาน งานฝีมือ หรือการคิดเชิงวิเคราะห์ บางครั้ง จึงเรียกว่าเป็นความรู้แบบนามธรรม
- ความรู้ที่ชัดแจ้ง (Explicit Knowledge) เป็นความรู้ที่สามารถรวบรวม ถ่ายทอดได้ โดยผ่านวิธีต่างๆ เช่น การบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร ทฤษฎี คู่มือต่างๆ และบางครั้งเรียกว่าเป็นความรู้แบบรูปธรรม
2.2 กระบวนการจัดการความรู้ (Knowledge Management Process)
เป็นกระบวนการแบบหนึ่งที่จะช่วยให้องค์กรเข้าใจถึงขั้นตอนที่ทำให้เกิดกระบวนการจัดการความรู้ หรือพัฒนาการของความรู้ที่จะเกิดขึ้นภายในองค์กร
ประกอบด้วย 7 ขั้นตอน ดังนี้
1.การบ่งชี้ความรู้ – เช่นพิจารณาว่า วิสัยทัศน์/ พันธกิจ/ เป้าหมาย คืออะไร และเพื่อให้บรรลุเป้าหมาย เราจำเป็นต้องรู้อะไร , ขณะนี้เรามีความรู้อะไรบ้าง, อยู่ในรูปแบบใด, อยู่ที่ใคร
2. การสร้างและแสวงหาความรู้ – เช่นการสร้างความรู้ใหม่, แสวงหาความรู้จากภายนอก, รักษาความรู้เก่า, กำจัดความรู้ที่ใช้ไม่ได้แล้ว
3.การจัดความรู้ให้เป็นระบบ - เป็นการวางโครงสร้างความรู้ เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับการเก็บความรู้ อย่างเป็นระบบในอนาคต
4.การประมวลและกลั่นกรองความรู้ – เช่นปรับปรุงรูปแบบเอกสารให้เป็นมาตรฐาน, ใช้ภาษาเดียวกัน, ปรับปรุงเนื้อหาให้สมบูรณ์
5.การเข้าถึงความรู้ – เป็นการทำให้ผู้ใช้ความรู้นั้นเข้าถึงความรู้ที่ต้องการได้ง่ายและสะดวก เช่น ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ (IT), Web board ,บอร์ดประชาสัมพันธ์ เป็นต้น
6การแบ่งปันแลกเปลี่ยนความรู้ – ทำได้หลายวิธีการ โดยกรณีเป็น Explicit Knowledge อาจจัดทำเป็น เอกสาร, ฐานความรู้, เทคโนโลยีสารสนเทศ หรือกรณีเป็น Tacit Knowledge อาจจัดทำเป็นระบบ ทีมข้ามสายงาน, กิจกรรมกลุ่มคุณภาพและนวัตกรรม, ชุมชนแห่งการเรียนรู้, ระบบพี่เลี้ยง, การสับเปลี่ยนงาน, การยืมตัว, เวทีแลกเปลี่ยนความรู้ เป็นต้น
7.การเรียนรู้ – ควรทำให้การเรียนรู้เป็นส่วนหนึ่งของงาน เช่นเกิดระบบการเรียนรู้จาก สร้างองค์ความรู้>นำความรู้ไปใช้>เกิดการเรียนรู้และประสบการณ์ใหม่ และหมุนเวียนต่อไปอย่างต่อเนื่อง
2.3 หลักในการจัดการความรู้โดยใช้ โมเดลปลาทู
2.4 ขั้นตอนและการดำเนินการจัดความรู้ เรื่อง การประกันคุณภาพการศึกษา
จากกระบวนการและหลักการจัดการความรู้ โดยอาศัย โมเดล ปลาทู สามารถนำมาใช้ในการจัดการความรู้ เรื่อง การประกันคุณภาพการศึกษา ได้ดังนี้
1.แต่งตั้งคณะกรรมการดำเนินงานเกี่ยวกับการจัดการความรู้เรื่อง การประกันคุณภาพทางการศึกษา
โดยแบ่งหน้าที่รับผิดชอบการดำเนินงาน ตาม โมเดลปลาทู (ประกอบไปด้วย คุณกิจ คุณเอื้อ คุณอำนวย)
2.กำหนดเป้าหมาย ของการจัดการความรู้
เป้าหมายในการจัดการความรู้ เรื่อง การประกันคุณภาพการศึกษา เพื่อให้ครูและบุคลากรของสถานศึกษามีความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับการประกันคุณภาพการศึกษา
3.จัดเตรียมข้อมูลต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับ การประกันคุณภาพการศึกษา รวมถึงการเชิญวิทยาการที่มีความรู้ความสามารถในเรื่อง การประกันคุณภาพการศึกษา และบุคลากรในโรงเรียนที่มีความรู้เรื่องการประกันคุณภาพการศึกษา(คุณเอื้อและคุณอำนวย)
4.กำหนดวัน เวลา และ สถานที่ในการจัดการความรู้
5.ดำเนินกิจกรรมการจัดการความรู้ เรื่อง การประกันคุณภาพการศึกษา ตามลำดับดังนี้
5.1 ให้ผู้เข้าร่วมกิจกรรม(คุณกิจ)จัดการความรู้ เรื่องการประกันคุณภาพการศึกษา
รับฟังการบรรยายจากวิทยาการที่รับเชิญมาบรรยาย (คุณเอื้อ)
5.2 ให้ผู้เข้าร่วมกิจกรรมจัดการความรู้เรื่องการประกันคุณภาพการศึกษา อภิปราย
และสรุปสาระสำคัญที่ได้จากวิทยากร โดยมีคนค่อยดำเนินการ(คุณอำนวย)
5.3 แจกเอกสาร เรื่อง การประกันคุณภาพการศึกษา (ความรู้) ให้ผู้เข้าร่วมกิจกรรม(คุณกิจ)
ได้ศึกษาและทำความเข้าใจในประเด็นต่าง ๆ ในการดำเนินการประกันคุณภาพ
5.4 ผู้เข้าร่วมกิจกรรมจัดการความรู้เรื่องการประกันคุณภาพการศึกษา แต่ละคน ดำเนินการสรุปและบันทึกความรู้ที่ตนเองได้ลงในกระดาษ (สร้างความรู้)
5.5 คณะกรรมการ(คุณอำนวย)ที่ได้รับการแต่งตั้งดำเนินการให้ผู้เข้าร่วมกิจกรรม
(คุณกิจ)ได้มีการแลกเปลี่ยนความรู้ที่ได้เองได้ให้กับกลุ่มหรือให้รับผู้เข้าร่วมกิจกรรมคนอื่นได้รับฟังและแสดงความคิดเห็น
5.6 ดำเนินการสรุปความรู้ที่ได้จากการจัดการความรู้เรื่องการประกันคุณภาพ
5.7 คณะกรรมการดำเนินการจัดทำเป็นเอกสาร หรือ สารสนเทศ ที่ได้จากการจัดการ
ความรู้เรื่องการประกันคุณภาพการศึกษา (สร้างคลังความรู้)
5.8 นำไปเผยแพร่และแลกเปลี่ยนความรู้ต่อไป
2.5 การจัดการความรู้เรื่องการประกันคุณภาพการศึกษา มีประโยชน์ต่อสถานศึกษา
1.ด้านผู้เรียน เป็นตัวช่วยและส่งเสริมให้ผู้เรียน มีมาตรฐาน ตามที่การประกันคุณภาพการศึกษา มากขึ้น และเป็นข้อมูลในการพัฒนาผู้เรียนให้ตรงประเด็นของปัญหา
2.ด้านตัวครู จากการจัดการความรู้เรื่องการประกันคุณภาพการศึกษา ทำให้ครูมีความรู้และความเข้าใจ ในเรื่องการประกันคุณภาพการศึกษามากขึ้น ซึ่งเป็นตัวช่วยในการพัฒนาการศึกษาให้ได้ตามมาตรฐานที่กำหนดไว้
3.ด้านการบริหาร ทำให้คณะบริหารดำเนินการได้เป็นไปตามเป้าหมายของการประกันคุณภาพการศึกษา ถูกต้อง ตรงประเด็น ตรงจุด แก้ไขได้
อ้างอิง
“การประกันคุณภาพการศึกษา . ”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.seameo.org/vl/articles
/assurance.htm
“การประกันคุณภาพภายนอก . ”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://school.obec.go.th/sup_br3/q_2.htm
“คู่มือการจัดการความรู้ . ”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: ww.person.ku.ac.th/training/kukm/article
/handbook_2549.doc
สวัสดีค่ะเข้ามาเพิ่มพูนความรู้ค่ะ
ดีครับมาใหม่ครับ
ยังไม่รู้เรื่องระบบเลย...
ช่วยแนะนำด้วยนะครับ...
ดีครับมาใหม่ครับ
ยังไม่รู้เรื่องระบบเลย...
ช่วยแนะนำด้วยนะครับ...
เรื่องความรู้เกี่ยวกับโรคเบาหวาน
ก็สามารถถามผมได้นะครับ.....
..เพราะทำงานด้านนี้อยู่โยตรง...
ระบบ (system) อะไรครับ ระบุให้ชัดเจนหน่อยครับ
ผ่านการประเมินรอบแรกแล้ว แต่รอบ2จะผ่ายมั้ยน้อ
ไม่รู้ว่าจะให้อะไรน้อ
สวัสดีครับ มาร่วมเรียนรู้การจัดการความรู้ด้วยคนครับ